Microsoft Word 06 Env Description Final az

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/81
 
Boru kəməri boyunca suyun dayaz olduğu məntəqələrdə civə konsentrasiyaları açıq dəniz 
üçün tipik fon səviyyələrindən davamlı olaraq 3-5 dəfə yüksək olmuşdur. Ehtimal edilir ki, 11-
15 saylı  məntəqələrdə mövcud olan civənin  əksəriyyəti vaxtilə baş vermiş  sənaye 
çirklənməsinin nəticəsidir. 
 
6.8.1.2 Dənizdibi çöküntülərinin bioloji xüsusiyyətləri 
 
ŞD2 layihəsi üçün nəzərdə tutulan sualtı magistral boru kəmərinin marşrutunun ŞD Müqavilə 
Sahəsi daxilində makrobentik qruplar əsas etibarilə sayın aşağı olması və növlərin zənginliyi 
ilə xarakterizə olunmuşdur. Dörd məntəqə qrupunun məlumatlar daxilində olması və dərinlik 
və sahildən olan məsafə ilə əlaqəli olması müəyyən edilmişdir (Şəkil 6.28). 
 
 Sahilə  ən yaxın olan dayaz sudakı 20 saylı  məntəqədə bolluğun aşağı olması  və 
növlərin zənginliyi qeydə alınmışdır, növlər arasında sayına görə çox qıllı Nereis sp 
üstünlük təşkil etmişdir;  
 Dayaz 
suda 
yerləşən 22 və 25 saylı  məntəqələrdə  də ümumilikdə bolluğun aşağı 
olması  və növlərin zənginliyi qeydə alınmışdır. Azqıllılar sayına görə çoxqıllılar və 
yanüzənlər üzərində üstünlük təşkil etmişdir; kumlar ya tamamilə mövcud olmamış, ya 
da çox az sayda mövcud olmuşdur; və 
 26 
və 27 saylı məntəqələr bir-birinə yaxın olmuş və ŞD Müqavilə Sahəsinin mərkəzində 
yerləşmişdir. Bolluq və növlərin zənginliyi bu məntəqələrdə ən yüksək səviyyədə olmuş 
və mövcud olan qruplar yanüzənlərin bol, müxtəlif populyasiyaları ilə üstünlük təşkil 
etmişdir. 26 saylı  məntəqədə, həmçinin kumların yüksək bolluğu qeydə alınmışdır. 
Bununla belə, 27 saylı məntəqədə kumların bolluğu aşağı olmuşdur. 
 
Mövcud məlumatlar göstərir ki, ŞD2 layihəsi üçün nəzərdə tutulan sualtı magistral boru 
kəmərinin marşrutu boyunca makrobentik qruplara çöküntülərin tərkibi təsir etmişdir. Cədvəl 
6.35-də taksonların və  fərdi orqanizmlərin sayı nöqteyi-nəzərindən ümumi tendensiyanın 
xülasəsi təqdim edilir.  
 
Cədvəl 6.35 Növlərin zənginliyi və  fərdlərin bolluğuna dair xülasə, boru kəməri üzrə 
aparılmış tədqiqat, 2006, 2008 və 2010 
 
Stansiya nömrəsi 
Taksonlar 
Fərdlər (m
2
) 
2006 
2008 
2010 
2006 
2008 
2010 
11 9 
5 
9 
593 
67 
243 
12 8 
3 
5 
823 
427 
493 
13 7 
10 
12 
2,023 
1473 
1947 
14 5 
8 
8 
2,003 
367 
1580 
15 11 
9 
7 
597 
510 
2280 
 
Növlərin zənginliyi və bolluğu dərin sulu yerlərdə (68 m və daha artıq) daha yüksək olmuş, 
sonra 11 və 12 saylı  məntəqələrdə isə  əhəmiyyətli dərəcədə  aşağı  səviyyəyə enmişdir. 
Növlərin zənginliyi və bolluğu 11-15 saylı məntəqələrdə illərə görə fərqlənir. 
 
11-15-ci stansiyalarda növlərin zənginliyi və bolluğu illərə görə  fərqlənir 11-15 saylı 
məntəqələrdəki canlı toplumlarında az sayda yad və ya invaziv növlər üstünlük təşkil etmiş, 
yalnız bir tipik dəniz növü (Hypaniola kowalewskii) davamlı olaraq bolluqla qeydə alınmışdır. 
Yad çoxqıllı Nereis sp növü bütün məntəqələrdə dominant və ya sub-dominantlıq təşkil 
etməklə mövcud olmuşdur. 
 
6.8.2  ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi ərazi 
 
Nəzərdə tutulan ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazinin yaxınlığında ilkin vəziyyətin 
öyrənilməsinə dair tədqiqat 2011-ci ildə  həyata keçirilmişdir. Bu ərazidə suyun dərinliyi 
təxminən 95-99 m-dir. Şəkil 6.29-da ŞD2 layihəsi üçün nəzərdə tutulan manifoldların 
yaxınlığındakı monitorinq sahələrinə əlavə olaraq monitorinq tədqiqatı sahələri göstərilir. 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6: 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
 
6/82 
Şəkil 6.29 ŞDB platforma kompleksi və ŞD2 manifold ərazilərinin yaxınlığında tədqiqat nümunələrinin götürüldüyü yerlər  
 
 

---

Şahdəniz 2 Layihəsi 
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 
Qiymətləndirilməsi 
Fəsil 6 
Ətraf mühitin təsviri 
 
Noyabr 2013-cü il 
Yekun variant
 
6/83
6.8.2.1 Dənizdibi çöküntülərin fiziki və kimyəvi tərkibi 
 
Çöküntülərin fiziki xüsusiyyətləri 
 
6.36-ci Cədvəldə  ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazidə çöküntülərin fiziki 
xüsusiyyətləri xülasə  şəklində sadalanır. Çöküntülər,  əsasən, aşağı üzvi tərkibə, aşağı lil-gil 
tərkibinə  və yüksək karbonat tərkibinə malik olmaqla orta fraksiyadan iri fraksiyayadək 
dəyişən qumdan ibarətdir. Bu xüsusiyyətlər  ŞDA və NF ərazilərində müşahidə edilmiş 
xüsusiyyətlərlə oxşardır (Bölmə 6.8.4-ə istinad edin) 
 
Cədvəl 6.36 Çöküntülərin orta fiziki xüsusiyyətləri – ŞDB platforma kompleksinin 
yerləşdiyi ərazi (2011) 
 
 
Orta Diametr μm 
% karbonat 
% üzvi 
maddələr 
% Lil/Gil 
% Lil 
% Gil 
Min 229 
55 
1 
11 
4 
7 
Maks. 1,077 79 4 
36 
14 
22 
Aralıq 455 66 
2 
20 
8 
13 
Orta 499 
67 
2 
22 
8 
13 
 
Karbohidrogenlərin konsentrasiyaları  
 
Cədvəl 6.37-də 2011-ci ildə  ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazidəki çöküntülərdə 
karbohidrogen konsentrasiyalarının xülasəsi verilir. Hər nümunə daxilində konsentrasiyalar 
aşağı olmuşdur; bu hal ŞD Müqavilə Sahəsi daxilində iri fraksiyalı çöküntülərin mərkəzi 
sahəsindəki yerlər üçün xarakterikdir.  
 
Cədvəl 6.37 ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazidəki çöküntülərdə 
karbohidrogen konsentrasiyalarının statistik xülasəsi (2011) 
 
 
ÜKM (µq 
/q) 
HMQ (µq/q) 
% HMQ 
2-6 PAK-
lər (nq/q) 
NFD (nq/q) 
%NFD 
16 ERQ 
(nq/q) 
Min 5 
4  64 110 65  51  26 
Maks. 56 
43 
82  414  246  63  125 
Aralıq 29 
24 
79  243  143  58 
58 
Orta 29 
23  78 247  140  57  63 
St Dev 
11 
9 
3 
62 
34 
3 
21 
DƏ 36  37  4  25  24  5  34 
 
Ağır metal konsentrasiyaları 
 
Cədvəl 6.38-də  ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazidəki çöküntülərdə metal 
konsentrasiyalarının statistik xülasəsi göstərilir. Hər metal üçün konsentrasiyaların dəyişmə 
aralığı  ŞDA sahəsində  və NF sahəsində aparılmış çoxsaylı  tədqiqatlarda müşahidə edilmiş 
konsentrasiyalara oxşar olmuşdur. Ümumiyyətlə, bu konsentrasiyalar çöküntülərin yüksək 
karbonat və aşağı mineral (lil və gil) tərkibini əks etdirir. 
 
Cədvəl 6.38 ŞDB platforma kompleksinin yerləşdiyi  ərazidəki çöküntülərdə  ağır metal  
konsentrasiyalarının statistik xülasəsi (
q/g) 
 
 
As 
Ba 
HNO
3
 
Ba 
Fusion 
Cd 
Cr 
Cu 
Hg 
Fe 
Mn 
Pb 
Zn 
Min 6 
320 385 
0.094 
22 
10 
0.023 
17,200 
479 
10 
35 
Maks. 17 840 1,085 
0.171 
51 
24 
0.076 
29,900 
751 
17 
73 
Aralıq 11 474  698 
0.121 
37 
18 
0.049 
22,750 
590 
12 
55 
Orta 11 
527 720 
0.124 
37 
18 
0.047 
22,765 
592 
13 
53 
 
 
 

---