Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/28
Yekun variant
Cədvəl 10.13 Hadisənin miqyası
Parametr
Terminala aid tikinti
maşın və
mexanizmləri
Quruda və sahil
yaxınlığında boru
çəkilməsi
ŞD2 magistral və
MEG boru
kəmərləri istismar
sınağından əvvəl
və qurudulması
Terminalda
istismar sınaqları:
Dərəcə/miqyas
3 3 1 1
Tezlik
3 1 1 1
Müddət
3 3 3 2
İntensivlik
1 1 1 1
Cəmi
10 8 6 4
10.4.2.2 Reseptorun
həssaslığı
İnsan reseptorları
Cədvəl 10.14-də İnsan reseptorlarının “Orta reseptor həssaslığı”nı əks etdirən 3 qiymətinin
təyin olunması əsaslandırılır.
Cədvəl 10.14 İnsan reseptorlarının həssaslığı
Parametr
İzahat
Dərəcə
Mövcudluq
Terminalın tikinti işlərinə ən yaxın yaşayan reseptorlar Səngəçal qəsəbəsində,
təxminən 1.2km cənub qərbə doğru yerləşir.
2
Xarici təsirlərə
dözümlülük
Modelləşdirmə nəticələri göstərdi ki, terminalda fəaliyyətlərin ən qızğın çağında
Səngəçalda həddin cüzi aşılacağı halı istisna olmaqla, tikinti səs-küyü realistik ən
pis ssenari ehtimalları ilə Səngəçal terminalının yaxınlığında müvafiq tikinti səs-
küyü hədlərinə uyğun olacaq. Aşılacaq həddin hiss olunmayacağı ehtimal edilir
və vacib hesab edilmir.
1
Cəmi
3
Sahədki tikinti maşın və mexanizmləri
Quruda və sahil yaxınlığında boru çəkilməsi
ŞD2 magistral və MEQ boru kəmərləri istismar sınağından əvvəl və qurudulması
Terminalda istismar sınaqları:
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/29
Yekun variant
Bioloji/Ekoloji reseptorlar
Sahədəki maşın və mexanizmlərin yaratdığı səs-küy balalayan quşlara təsir edə bilər.
Terminalın yaxınlığında 2008-2011-ci illərdə aparılmış tədqiqatlar zamanı qeydə alınmış quş
növlərindən (Fəsil 6, Bölmə 6.4.7.4-ə istinad edin) cəmi 25-nin (bütün qeydə alınmış növlərin
təxminən 18 %-i) yerli olması (bütün il boyu balalama və ərazidə yaşama) ehtimal edilir.
Bunlardan beş növ torpaqda yuva qurur və Səngəçal terminalının yaxınlığındakı yarımsəhra
ərazidə məskunlaşdığı qeyd edilmişdir
8
. Bu tədqiqatlar zamanı toplanmış məlumata yuvaların
dəqiq yerləri daxil olmasa da, balalayan quşlar hər il eyni yerdə yuva salmır.
Buna görə də
ŞD2 Layihəsinə aid ərazidə balalayan quşların sayını göstərmək məqsədəuyğun deyil, çünki
bu rəqəm hər il dəyişəcək. Bu günə qədər tamamlanmış tədqiqatlar çərçivəsində ŞD2 Layihə
ərazisində nadir dəyərli quşların məskunlaşdığı aşkar edilməmişdir.
Balalayan quşlar narahatçılığa, adətən, balalama mövsümündə daha həssas olur (adətən,
martın ortası - avqustun sonu). Onlar çəkiclə gürzlə kimi qəfil gözlənilməz və yüksək səs-küyə
daha həssasdır. Bununla belə, tədqiqatlar göstərmişdir ki, quşlar əksər hallarda tikinti səs-
küyü də daxil olmaqla süni səs-küyə adət edir və onların davranışına və ya uğurlu
balalamasına ciddi təsir dəymir
9
. Eyni zamanda, səs-küyün nəticəsində balalamanın uğurlu
olmasına təsirlər də qeydə alınmışdır. Terminalın yaxınlığından əldə edilmiş tədqiqat
nəticələri balalayan quşların terminaldan və şosenin nəqliyyatından yaranan küyə
öyrənməsini və ona görə də tikinti səs-küyünə uyğunlaşacağını ehtimal edir.
Cədvəl 10.15-də bioloji/ekoloji reseptorların “Orta reseptor həssaslığı”nı əks etdirən 3
qiymətinin təyin olunması əsaslandırılır.
Cədvəl 10.15 Bioloji/ekoloji reseptorların həssaslığı
Parametr
İzahat
Dərəcə
Mövcudluq
2008-2011-ci illərdə terminalın yaxınlığında aparılmış tədqiqatlar zamanı yerli
quşların 25 növü qeydə alınmışdı; bu növlərin təxminən 18 %-i balalayan
quşlardır. Bunların arasında torpaqda yuva quraraq balalayan 5 növ quş aşkar
edilmişdir. Bunlardan heç biri nadir və ya kökü kəsilməkdə olan növ deyildir.
1
Xarici təsirlərə
dözümlülük
ŞD2 Layihə işlərinin təsir etdiyi ərazilərdə torpaqda yuva quran quşlar aşkar
edilsə də, həmin ərazinin bu quşlar üçün müstəsna balalama yeri olması sübut
edilməmişdir. Bu sahədəki quşların artıq mövcud sənaye səs-küyünə alışmış
olduğu mümkündür və onlar tikintinin səs-küyünə də uyğunlaşacaqlar. Torpaqda
yuva quran quşlar tikintinin səs-küyünə uyğunlaşdıqca onların narahatlığının
aradan qalxacağı və bütün torpaqda yuva quran quş populyasiyasının ekoloji
tarazlığının saxlanacağı gözlənir.
2
Cəmi
3
10.4.2.3 Təsirin dərəcəsi
Cədvəl 10.16-da Terminalda tikinti və istismar sınaqları işləri ilə əlaqədar olan səs-küyün
təsirinin xülasəsini verilir.
8
Bunlara kəklik (Chukar Alectoris chukar), adi torağay (Calandrella cinerea), boz kiçik torağay (Calandrella
rufescens), çöl torağayı (Melanocorypha calandra) və pipikli torağay (Galerida cristata) daxildir.
9
Melissa Anne Lackey, (2009), Əsas diqqətin nəsli kəsilməkdə olan qızıl yanaqlı meşə xoruzuna verilməsi ilə
quşların yol tikintisi səs-küyünə reaksiyası