Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/36
Yekun variant
Cədvəl 10.22 Bioloji/ekoloji reseptorların həssaslığı
Parametr
İzahat
Dərəcə
Mövcudluq
2004-2005 və 2008-2011-ci illərdə aparılmış son tədqiqatlar zamanı boru kəməri
çəkiləcək ərazilərdə nadir və ya mühafizə olunan bitki növləri və ya balalayan
quş növləri aşkar edilməmişdir (Fəsil 6 Cədvəl 6.1-ə istinad edin). Tədqiqatlar
zamanı qorunma statusuna malik bir sıra heyvan növləri qeydə alınmışdır ki,
buraya IUCN Qırmızı Kitabında həssas növ kimi göstərilmiş və həmçinin
Azərbaycan Qırmızı Kitabına daxil edilmiş Aralıq dənizi tısbağası daxildir.
2
Xarici təsirlərə
dözümlülük
Boru kəmərinin çəkilməsi işlərinin təsirinə məruz qalan sahələr müvəqqəti olaraq
torpağın üst qatının və bitki örtüyünün çıxarılması kimi işlərin təsirinə məruz
qalacaq.
Tədqiqatlar göstərdi ki, işlərin təsirinə məruz qalmış sahələr Terminalın
yaxınlığında qeydə alınmış torpaqda yuva quran quşlar və heyvan növləri üçün
kritiki deyil. Təsirə məruz qalmış sahələr bərpa ediləcək və stabilləşəcək və
məskunlaşma sahələrinin ekoloji funksionallığı saxlanacaq.
1
3
10.5.2.3 Təsirin dərəcəsi
Cədvəl 10.23-də Quruda boru kəmərinin quraşdırılması işləri ilə əlaqədar qurudakı
ekologiyaya təsirlərin xülasəsi verilir.
Cədvəl 10.23 Təsirin dərəcəsi
Hadisə
Hadisənin
miqyası
Reseptorun həssaslığı
Təsirin dərəcəsi
Quruda boru kəmərinin
quraşdırılması
Orta
Orta (Bioloji / Ekoloji
reseptorlar)
Orta mənfi
Aşağıdakı quru ekologiyası ilə əlaqədar monitorinq və hesabatvermə tələbləri BP ŞD2 tikinti
fazasının ƏMSSİES-nin bir hissəsini təşkil edəcək:
Ətraf mühitin və canlılar aləminin idarə edilməsi planı və bərpa və landşaftın idarə
edilməsi planı hazırlanaraq tətbiq ediləcək və bu planda ŞD2 Layihəsi zamanı yerli
canlılar aləminə və məskunlaşma sahəsinə dəyən təsirlərin minimuma endirilməsi üçün
görüləcək tədbirlər verilir.
Hesab olunur ki, təsirlər, yuxarıdakı Bölmə 10.5.1-də göstərildiyi kimi, mövcud nəzarət
tədbirlərinin həyata keçirilməsi vasitəsilə praktiki baxımdan mümkün və zəruri olduğu qədər
minimuma endirilir və əlavə heç bir təsirazaldıcı tədbir tələb olunmur.
10.6 Quru mühitinə (torpaq, qrunt suları və səth suları) təsirlər
Bu Bölmə quruda boru kəmərinin çəkilməsi fəaliyyətləri və ŞD2 Kondensat çəni ilə bağlı
işlərin yerinə yetirilməsi zamanı torpaqda, qrunt sularında və ya səth sularında baş vermiş
çirklənmənin səfərbərliyi ilə quru mühitinə dəyəcək mümkün təsirləri təqdim edir.
10.6.1 Təsirin azaldılması
ŞD2 tikintisi, quraşdırılması və NİS fəaliyyətləri zamanı çirklənmənin səfərbərliyini minimuma
endirəcək mövcud idarə tədbirlərinə aşağıdakılar daxil olacaq:
Səngəçal terminalının yaxınlığında yerləşən alt torpaq qatından ibarət torpaq
qalaqlarının eroziyasının və yaxınlıqdakı açıq su hövzələri və drenajlarda çöküntü
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 10
Tikinti, quraşdırma və NİS işlərinin ətraf
mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi,
azaldılması və monitorinqi
Noyabr 2013-cü il
10/37
Yekun variant
yaranmasının qarşısını almaq üçün onlar müvafiq qaydada formaya salınacaq və
bərkidiləcək;
Səngəçal terminalının yaxınlığında yerləşən mümkün çirklənmə mənbələrinin (məs.
saxlama sahələri), axıntı yerlərinin (məs. drenaj) və reseptorların (məs. bataqlıqlar,
bulaqlar və Xəzər dənizi) göstərilməsi üçün sahənin drenaj və çirklənmə təhlükəsi
xəritələri hazırlanacaq;
Səngəçal terminalı yaxınlığında tullantı sementin/betonun saxlanması üçün ayrılmış
sahələr su hövzələrindən kənarda təşkil ediləcək və beton/sement bərkidikdən sonra
tullantı kimi toplanacaq;
Vizual
qiymətləndirmə əsasında çirklənməsi ehtimal edilən qazılmış torpağın, səthi və
ya qrunt sularının analitik sınağı məqsədilə hər 500m
3
sahədən 1 nümunə götürüləcək
və material təkrar istifadə və kənarlaşdırma üçün qruplaşdırılacaq. Torpağın və suyun
sınaqdan keçiriləcək parametrləri və torpaqdan istifadə zamanı məqbulluq meyarı
Əlavə 10G-də müəyyən edilmişdir; və
Səngəçal terminalının yaxınlığında tozun idarə edilməsi və yatırılması tədbirləri tətbiq
ediləcək.
10.6.2
Quruda boru kəmərinin quraşdırılması və kondensat çəni ilə bağlı
işlər
10.6.2.1 Hadisənin miqyası
Təsviri
Sahildəki boru kəmərinin quraşdırılma prosesinə, yuxarıdakı Bölmə 10.5.2.1-də təsvir edildiyi
kimi, açıq kəsmə ilə xəndək qazılması, keçidlərdə isə burma ilə qazma daxil olacaqdır. ŞD2
kondensat çəni ərazisi mövcud Səngəçal Terminalı daxilində yerləşir (Şəkil 6.1-ə istinad
edin). Burada aparılacaq işlərə dirəklərin torpağa yeridilməsi, bünövrənin qoyulması, yeni
kondensat saxlayıcı çənlərin və təcrid sahəsi konstruksiyasının quraşdırılması və əlaqədar
torpaq işləri daxil olacaq.
Qiymətləndirmə
Quruda boru kəmərinin quraşdırılması
Terminala gedən boru kəməri marşrutunun əksəriyyətində boru kəməri torpaq səthindən 2.5m
dərinliyində basdırılacaq. Qazılmış xəndəkdən çıxarılan bütün torpaq kənara yığılaraq
saxlanacaq və sonra boru kəməri boyunca xəndəklərin doldurulması və bərpası üçün istifadə
edilərək sahənin ekoloji xassəsinin əvvəlki kimi saxlanmasına yardım edəcək.
Səth sularının axınına nəzarət etmək üçün müvəqqəti berma və sədlər tikiləcək və qazılmış
xəndəklərin suyu boşaldılacaq.
Qurudakı boru kəmərləri Bakı-Salyan şosesini, dəmir yolunu və müxtəlif üçüncü tərəflərin
boru kəmərləri/xidmət xətləri ilə kəsişməlidir. 60-dan çox
mövcud kommunal xətt və boru
kəməri aşkar edilmiş və qruplara birləşdirilmişdir. Hazırda burğu ilə qazılacaq sahələrin
mövcud xidmət və ya boru kəmərindən təxminən 1.5 metr dərinə qazılması planlaşdırılır. Hər
bir bölmədə burğu və qoruyucu kəmər avadanlığının endirilməsi və qəbulu üçün yer səthindən
3-5 metr dərinlikdə çalalar qazmaq lazım gələcək. Çalalardan çıxarılan bütün torpaq kənara
yığılaraq saxlanacaq və sonra marşrutun bərpası üçün istifadə edilərək sahənin ekoloji
xassəsinin əvvəlki kimi saxlanmasına yardım edəcək.
Bu günə qədər aparılmış monitorinq (Fəsil 6 Bölmə 6.4.3-ə istinad edin) ŞD2 boru kəmərinin
dəhlizində hər hansı nəzərəçarpacaq və ya geniş yayılmış çirklənmə göstərmədi,
çirklənmiş
torpağın və zibillərin lokallaşdırılmış sahələrdə olması mümkündür və onlar yalnız fiziki
narahatlıqla müşayiət edilir. Terminaldan cənubdakı bataqlıq sahədə üçüncü tərəf mənşəli
olan lokallaşdırılmış çirklənmə aşkar edilmişdir. Quruda ŞD magistral boru kəməri dəhlizinin
marşrutu bataqlığın şərq kənarı və suyu qurudulmuş xəndəklər boyunca keçəcək.