Microsoft Word 2011 teqvim son doc

41 

Vətən torpaqları bizi gözləyir!

 

Qan  yaddaşımız

 ! 

 

1988-ci ilin fevral ayından Ermənis-

tanın Azərbaycana təcavüzü, Azərbay-

can torpaqlarının qəsbkar erməni silahlı 

qüvvələri tərəfindən işğalına başlanıl-

mışdır

.

 Еrmənistan Rеspublikası “Hərbi 

münaqişələr zamanı  mədəni sərvətlərin 

qоrunması haqqında” HAAQA Kоnvеn-

siyasının və ”Mədəni sərvətlərin qеyri-

qanuni dövriyyəsi haqqında” Paris Kоn-

vеnsiyasının müddəalarını  kоbudcasına 

pоzaraq Azərbaycanın mədəni sərvətlə-

rini talamaqla məşğuldur. 

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul еdil-

miş 822, 853, 874, 884 saylı Qətnamələrində Azərbaycan Rеspublikasının ərazi bü-

tövlüyünün tanınmasına və işğal оlunmuş Azərbaycan ərazilərinin qеyd-şərtsiz azad 

еdilməsi tələblərinə baхmayaraq Еrmənistan Rеspublikası  bu gün də işğalçılıq siya-

sətini davam еtdirir. 

 

Dağlıq Qarabağın (Şuşa, Хankəndi, Хоcalı, Əsgəran, Хоcavənd, Ağdərə, 

Hadrut): işğal tariхi- 1988-1993-cü illər (sah: 4400 kv.km.) оlmuşdur. 

1991-ci il 26 dekabr  Xankəndinin işğalı (sahəsi-926 kv.km, əhalisi-57000)  

1992-ci il 26 fevral  Xocalının işğalı (sahəsi-970 kv.km, əhalisi-11544 nəfər) 

1992-ci il 8 may  Şuşanın işğalı (sahəsi-289 kv.km, əhalisi-28000) 

1992-ci il 18 may  Laçının işğalı (sahəsi-1875 kv.km, əhalisi-65430) 

1992-ci il 2 oktyabr  Xocavəndin işğalı (sahəsi-1458 kv.km, əhalisi-11000) 

1993-cü il 3-4 aprel  Kəlbəcərin işğalı (sahəsi-1936 kv.km, əhalisi-62000) 

1993-cü il 7 iyul  Ağdərənin işğalı (sahəsi-1700 kv.km, əhalisi-47000) 

1993-cü il 23 iyul  Ağdamın işğalı (sahəsi-1094 kv.km, əhalisi-161000) 

1993-cü il 23 avqust  Cəbrayılın işğalı (sahəsi-1050 kv.km, əhalisi-57000) 

1993-cü il 23 avqust  Füzulinin işğalı (sahəsi-1112 kv.km, əhalisi-110000) 

1993-cü il 31 avqust  Qubadlının işğalı (sahəsi-826 kv.km, əhalisi-38000) 

1993-cü il 29 oktyabr  Zəngilanın işğalı  (sahəsi-707 kv.km, əhalisi-42000) 

Azərbaycanın 1988-1994-cü illərdə işğal еdilmiş əraziləri: Cəmi: 13,110 kv.km. 

оlmuşdur. 

 

---

42 

  

 Ceyhun  bəy  Əbdülhüseyn oğlu 

Hacıbəyli 1891-ci il fevral ayının 2-

də Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. 

Ceyhun bəy Hacıbəyli Üzeyir bəy 

Hacıbəylinin kiçik qardaşıdır.  İbti-

dai təhsilini rus-tatar məktəbində al-

mış, orta təhsilini Bakıda tamamla-

mışdır. 

1908-ci ildə “Leyli və  Məcnun” 

operasının yaradılmasında yaxından iştirak etmiş, ilk 

tamaşada iki rolda - İbn Səlam və Nofəl rollarında çı-

xış etmişdir. 

1908-ci ildə Üzeyir bəylə birlikdə Əli bəy Hüseyn-

zadənin müdir olduğu “Səadət” məktəbində müəllim 

işləmişdir. 

1909-cu ildə Ceyhun bəy Hacıbəyli milyonçu-xey-

riyyəçi Murtuza Muxtarovun vəsaiti ilə Peterburq 

Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olmuş, oradan 

Parisə gedərək, Sorbonna Universitetində oxumuşdur. 

Ceyhun Hacıbəylinin Parisdən göndərdiyi məqalələr 

Bakıda rus dilində çıxan qəzetlərdə dərc olunmuşdur. 

O, 1909-cu ildə “Bakı” qəzetində  dərc olunmuş 

“Müsəlmanlar və incəsənət” məqaləsində dövrün ak-

tual məsələlərinə toxunmuşdur. Ceyhun Hacıbəyli 

“Leyli və Məcnun” operasının yaranması və ilk tama-

şası haqqında Fransa mətbuatında çıxış etmiş, bu barə-

də Qərbi Avropa xalqlarına geniş məlumat vermişdir. 

Onun 1905-1910-cu illər Azərbaycan mətbuatı tari-

xinə dair məqaləsi “Aziatik revyü” jurnalında çap 

edilmişdi. Bu məqalə də xalqımızın mədəniyyətini  

 

 

öyrənən Qərbi Avropa 

alimləri üçün istiqamətverici 

mənbə rolunu oynamışdır. 

1916-cı ildə ali təhsilini 

başa vurub Bakıya qayıdan 

Hacıbəyli mühərrirliklə 

məşğul olmuş, doğma xal-

qının acınacaqlı  vəziyyəti 

haqqında mətbuat səhifələ-

rində çoxlu məqalələr dərc 

etdirmişdir. Məqalələrini, 

əsasən, “C.Dağıstani” tə-

xəllüsü ilə yazmışdır. 

1919-cu ildə Parisdə 

Ceyhun Hacıbəylinin fran-

sız dilində  “İlk müsəlman 

Respublikası Azərbaycan” 

adlı kitabı çapdan çıxmış-

dır. Həmin ildə Ceyhun Ha-

cıbəylinin Parisdə “Revyü 

de Monde müsülman” jur-

nalında 1918-ci ildə Bakı-

da, eləcə  də  Şamaxı, Kür-

dəmir və Xaçmazda erməni 

-daşnak quldur dəstələrinin 

azərbaycanlı əhalini kütləvi 

şəkildə qırmasını kəskin if-

şa edən məqaləsi çap olun-

muşdur. O, Parisdə “Fran-

sa-Qafqaz” komitəsinin işi-

nə  cəlb edilmişdi. Ceyhun 

 

Fevral  

 

120 illiyi 

 

Ceyhun  Hacıbəyli   

1891-1962 

 

 

 

İctimai xadim 

2 

---

43 

Hacıbəyli 1920-ci il aprel inqilabından sonra Vətənə 

dönə bilməmiş, Parisdə qalmağa məcbur olmuş, öm-

rünü mühacirətdə başa vurmuşdur. Parisdə Azərbay-

can mədəniyyətinin təbliği yönündə  qızğın fəaliyyət 

göstərmişdi. 1920-ci ilin əvvəllərində Üzeyir Hacı-

bəylinin “Arşın mal alan” musiqili komediyasını fran-

sız dilinə tərcümə etmiş və əsər həmin il tamaşaya qo-

yulmuşdur. 

1919-1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriy-

yəti dövründə Hacıbəyli Cümhuriyyət hökumətinin 

rəsmi orqanı olan “Azərbaycan” qəzetinin redaktorla-

rından biri olmuşdur. Həmin ildə Paris sülh konfran-

sında iştirak etmək üçün Azərbaycan Xalq Cümhuriy-

yəti nümayəndə heyətinin tərkibinə müşavir kimi 

“Azərbaycan” qəzetinin redaktoru Ceyhun Hacıbəyli 

də daxil edilmişdi. 

1922-1923-cü illərdə çap etdirdiyi “Ümumi yeni-

dənqurma problemində Azərbaycanın iqtisadi bərpa-

sı”  əsərində Ceyhun Hacıbəyli təbii sərvətlərdən sə-

mərəli istifadə edilməklə Azərbaycanın müstəqil iqti-

sadi inkişafı ideyasını əsaslandırmışdır. 

Ceyhun bəy Hacıbəyli ömrünün son illərində 

SSRİ-ni öyrənən institutun Parisdə fransızca  nəşr et-

diyi “Qafqaz” jurnalının Azərbaycan bölməsində ge-

dən yazıların redaktəsi ilə məşğul olmuşdur. 1959-cu 

ildə həmin institutun xətti ilə Münhendə Ceyhun Ha-

cıbəylinin “Azərbaycanda islam əleyhinə  təbliğat və 

onun metodları” əsəri çap olunmuşdur. 

Ceyhun Hacıbəylinin 

şəxsi fondunu YUNESKO-

nun  əməkdaşı Ramiz Abu-

talıbov böyük zəhmət və 

çətinliklər bahasına topla-

mış  və Azərbaycana gətir-

mişdir. Həmin materiallar 

hazırda Salman Mümtaz 

adına Respublika Dövlət 

Ədəbiyyat və İncəsənət Ar-

xivində mühafizə olunur. 

Adı Azərbaycanın azad-

lıq tarixinə  qızıl hərflərlə 

yazılan Ceyhun Hacıbəyli 

mühacirətdə yaşadığı bütün 

dövrdə  əqidə  və amalından 

dönməmiş, son nəfəsinədək 

sovet imperiyası ilə ideoloji 

mübarizə aparmış, Azər-

baycanın müstəqilliyi üğ-

runda bacarığını  əsirgəmə-

mişdir. 

İctimai xadim, istedadlı 

jurnalist Ceyhun bəy Hacı-

bəyli 22 oktyabr 1962-ci il-

də  vəfat etmişdir. Onun 

qəbri Parisdədir. 

Ədəbiyyat 

Hacıbəyli Ceyhun  //Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası: 2 cilddə.-

Bakı, 2004.- C.1.- S.403. 

Cəfərov, T. Ceyhun Hacıbəyli /T.Cəfərov,  Ş.Əhmədova, Ç.Məmmədova 

//Məktəblinin ədəbiyyat lüğəti.- Bakı, 2007.- S.61. 

Rus dilində 

Гаджибеков, Дж.  Гаджи Керим: (Этюды из жизни закавказских мусульман) 

/сост.и авт.предисл. А.Таиров.- Баку: Азернешр, 1995.-35 с. 

İnternetdə 

www.adam.az 

www.az.wikipedia.org 

                                                                              Samirə Eminova 

---