Filologiya məsələləri, 2017
245
ƏDƏBİYYAT
1. Y Seyidov Azərbaycan dilinin qrammatikası.Morfologiya. Bakı, 2000.
2. Oruc Musayev. Ingilis dilinin qrammatikası. Bakı, 2007
3. Ağamusa Axundov. Ümumi dilçilik. Bakı, 2006
4. Azərbaycan Dilçiliyi müntəxəbatı. Bakı, 2013
SEVDA AGHAYEVA
PRONOUN - PART OF THE SPEECH. IN COMPARISON
OF THE AZERBAIJAN AND ENGLISH LANGUAGUES
SUMMARY
One of the urgent themes in the modern Azerbaijan language, as well
as in the English language is the part of speech – the pronoun. The urgency
of the pronouns as an important research object is connected with their
general usage. The pronoun and the regularities of its development have
always been at the centre of attention of the linguists.
The pronoun as the notional part of speech in the Azerbaijan language
is analyzed in the article in comparison with the same part of speech in the
English language. The usage ways of types of pronouns and their stylistic
peculiarities in both of the languages are compared in the article. The
similarities and differences between the pronouns in the Azerbaijan and
English languages
are given in the article. The examples of sentences in the both
languages are introduced in comparison.
The article is important for the Azerbaijan linguistics due its deep
content and the usage of rich scientific literature.
СЕВДА АГАЕВА
ЧАСТЬ РЕЧИ - МЕСТОИМЕНИЕ. В СРАВНЕНИИ
АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО И АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКОВ
РЕЗЮМЕ
Одним из актуальных тем в современном азербайджанском, а
также английском языках является часть речи - местоимение.
Актуальность местоимений, как важного объекта исследований в
морфологии, заключается в общеупотребительности этой части речи.
Filologiya məsələləri, 2017
246
Местоимение и закономерности его развития в разных языках всегда
были в центре внимания лингвистов.
Местоимение, как главная часть речи в азербайджанском языке,
рассматривается в статье путём сравнения с той же частью речи в
английском языке. В статье также сопоставляются возможности
использования разрядов местоимении и их стилистические особенности
в обоих языках.
В статье указаны сходства и различия местоимений в
азербайджанском и английском языках. Приводятся примеры
предложений в обоих языках в сравнений.
Статья имеет важность для азербайджанской лингвистики
благодаря глубокому содержанию и использованию богатой научной
литературы.
Rəyçi: b
/m Fatma
Əliyeva
Filologiya məsələləri, 2017
247
NURİYYƏ ŞİRİNOVA
ADNSU “XARİCİ DİLLƏR-1” kafedrası
MÜTƏXƏSSİSLƏRİN HAZILIĞINDA İSTİFADƏ
OLUNAN VƏSAİT
Açar sözlər: dərslik, vəsait, inkişaf, tədris, qrammatika, vərdiş, məqsəd,
ünsiyyət, resurs, əlverişli.
Key words: textbook, aids, development, teaching, grammar, skills,
purpose, resource, suitable.
Ключевые слова: учебник, средство, развитие, обучение, навыки,
цель, коммуникация, ресурсы, приемлемый.
Mütəxəssislərin hazırlğında istifadə olunan vəsaitlər dedikdə İngilis dilinin
tədrisi üçün istifadə edilən mövcud vəsaitlərin tədris şəraiti ilə uyğunluğunun
qiymətləndirilməsi başa düşülür. Burada əsas diqqət müxtəlif tədris mühitində
istifadə olunan vəsaitlərin toplanılmasına, analiz edilməsinə və hesablanılmasına
yönəlir. Ümumi metodoloji prinsiplər auditoriyada əlverişli resursların və
vəsitlərin seçilməsi və istifadəsində tətbiq olunmalidirlar. Auditoriya daxilində
seçilmiş vəsaitdən düzgün istifadə etmək üçün tədris bacarığı və vərdişləri
inkişaf etdirilməlidir.Hər bir müəllim özistifadə etdiyi vəsaitin istifadəsində olan
problemləri aydın şəkildə əsaslandırmalı və vəsaitin rolunu və miqyasını aşkar
etməlidir.Müəllim kimi təlimatçı məlumatlandırılmış vəsait istifadəçisi hazırlığı
keçməlidirlər.
Tədris materialları öyrənmə prosesində çox mühüm rola
malikdirlər.Nunan ( 1998) qeyd etmişdir “ BU bir faktdır ki, materiallar tədris
proqramı daxilində sadəcə öyrənmə təkərinin yağı kimi sadə bie şeydən daha
vacibdir. Ən yaxşı halda, onlar arzu olunan sinif təcrübəsi üçün konkret modeli
təmin edirlər. Onlar tədris proqramının modelidirlər və ən yaxşı halda onlar
müəllimin inkişaf etdimək rolunu yerinə yetirirlər”.
Dərs vəsaiti nə deməkdir?
Adətən bizim vəsait haqqında düşüncəmiz dərsliyin üzərində dayanır.
Ancaq məsələ bununla bitirmi?
Bu kitablar sizin üçün seçilir. Vəsaitlərin seçilməsi və həmin vəsaitə daxil
edilənlər sizdən asılı olmur. Bu cür məhhdudiyyətlər çərçivəsində biz onu necə
mükəmməlləşdirə bilərik, köhnə və yaxud yeni olmasından asılı olmayaraq
müxtəlif məqsədlər üçün vəsaitdən istifadə etmək və öyrənmək üçün geniş
imkanlari necə yarada bilərik?
Əlbəttə ki, dərsdə dərsliklərdən istifadə edib ya etməmək müzkirə obyekti
ola bilməz.Cünki əgər siz qrupda dərs deyirsinizsə ən azından bir dərslikdən
istifadə etməlinizsiniz. Çünki müdiriyyət sizdən yəqin ki, müəyyən dərslik
Filologiya məsələləri, 2017
248
əsasında dərsi keçməyinizi tələb edəcək. Ola bilsin ki, bu fikirlə sizin
tələbələriniz də razılaşsın.
İstənilən halda, dərslikdən istifadə etmək sizin də marağınızda olacaq,
çünki onunla siz tələbələrinizə çox şeylər öyrədə bilərsiniz. Bildiyiniz kimi
Azərbaycan universitetlərinin əksəriyyətində İngilis dili dörd illik bakolavr
dərəcəsinin ancq bir ili ərzində tədris olunur. Hər hansı bir xarici dilə
yiyələnmək, müxtəlif vərdişlərə malik olmaq, xüsusi ədəbiyyatı, qəzetləri
oxumaq, elmi məqalələri yazmaq və s. üçün bir il ərzində həftədə üç dəfə iki
saat dərsdə iştirak etmək əlbəttə ki, kifayət etməz.
İngilis dilinin tədrisi ən ilkin mərhələdən təşkil edilməlidir (işlənib
hazırlanmalıdır). Universitetlərdə bu məsələ daha sadə şəkildə qoyulub. Yəni,
İngilis dilinin tədrisi müxtəlif ölkələrin mütəxəssisləri arasında həm şifahi həm
də yazılı ünsiyyət vasitəsi kimi təqdim olunur. Digər sözlə, texniki
universitetlərdə İngils dilinin tədrisi professional ünsiyyət üçün vərdişlərə
yiyələndirməyə yönəldilmişdir.
Texniki İngilis dili kursunun əsas məqsədi professional ünsiyyət
bacarığını öyrətməkdir, yəni iştirak edən tərəfin (danışanın) şəraitə, məqsədinə
və səciyyəvi roluna uyğun olaraq İnilis dilində ünsiyyət qura bilmə bacarığına
yiyələndirməkdir. Kurs səlis ünsiyyətin özülünü qoyur və onu genişləndirir. O,
tələbələrin qrammatik, leksik və funksional vərdişlərini inkişaf etdirir
(Homutova 1999).
Xarici dilin universitetlərdə tədrisi proqramında əsas üstünlük həmin dildə
danışıq qabiliyyətinə deyil yazıya, ondan da çox oxumağa verilir. Bu səbəbdən
də qrammatikanın sistematik tədrisi, həmin dilə və yaxud da,həmin dildən
tərcümə tapşırıqlarının müntəzəm şəkildə həlli, elmi mətnlərin dərindən
öyrənilməsi dilin tədris planında əsas yer tutur (Maddock 1994)
Oneil (1982) dərslikdən istifadə üçün üç əsas səbəb göstərmişdir.
Birincisi, dərslik materiallarının əksər hissəsi tələbələrin ehtiyaclarını ödəyir,
hətta onlar xüsusi olaraq tələbələr üçün hazırlanmasa belə. İkincisi, onlar
gələcəkdə tələbələrin öyrənmə proseslərini planlaşdırmağa, həmçinin keçmiş
materialları təkrarlamağa imkan yaradır. Üçüncüsü, dərslik tələbələri yüksəsk
keyfiyyətli materiallarla, münasib qiymətdə təmin edir. Nəhayət, münasib
dərsliklər müəllimlərə tələbələrin ehtiyaclarına uyğun olaraq onları dəyişmək
və adaptasiya etmək imkanını müəllimlərə təqdim edir və təbii qarşılıqlı əlaqəni
yaratmağa imkan verir.
Dudley Evans və St John (1998) inanırlar ki, dərslik və vəsaitlər istənilən
öyrənmə və öyrətmə şəraitində həlledici rol oynayır və müəllimlərə öz
məsuliyyətlərini başa düşmələrinə imkan verir. Bütün bunlar dərsliklərdən
istifadə etmık üçün dörd əsas yaradır: a) dil mənbəyi kimi, b) öyrənməyə dəstək
kimi, c) motivasiya və stimulverici kimi, d) istinad mənbəyi kimi.
Dostları ilə paylaş: |