Filologiya məsələləri, 2017
236
ƏDƏBİYYAT
1. Ferdinande de Saussere. Cours de İnguist ique generale. Lausanne. 1996.
2. Bühler K. Sprachtheorie. Jena Gustov Fischer Vernağ, 1934, Sturttgorf:
New York, 1982.
3. Niels O. Schiller, Antje S. Meyer Phonetics and Phonology in Language
Comprehension and Production Differences and Similarities New York, 2003
4. F. Veysəlli “Dilçiliyin əsasları” I hissə Bakı, Mürtəcim 2013
5. Ağamusa Axundov. Ümumi dilçilik. Bakı, 2006
6. Azərbaycan Dilçiliyi müntəxəbatı I, II, III cilddə. Bakı, 2013.
ARMIN IBRAHIMOVA
THE DEVELOPMENT DYNAMICS OF PHONOLOGY AND
PHONETICS
SUMMARY
One of the urgent themes of contemporary Azerbaijan, as well as the
world linguistics school, is phonology, phonetics. The development regularities
of phonology and phonetics have always been at the centre of attention of the
linguists.
The article deals with one of the main problems of phonetics-
interrelation of phonology and phonetics. In the article phonetics is considered
as the science which studies the speech sounds, and phonology- as the science
which studies language sounds. In addition, it is advanced that phonetics deals
with just phenomenological investigation of language sounds, but phonology
deals with the study of the function of these sounds in the language.
Phonetic review of the formation of speech act, the phonetic functions of
the language, phonetic normality, interrelation of phonetic peculiarities with
phonology are presented in the article.
НАРМИН ИБРАГИМОВА
ЗАКОНОМЕРНОСТИ ФОНОЛОГИИ И ФОНЕТИКИ
РЕЗЮМЕ
Одной из самых актуальных тем современной азербайджанской, а также
мировой
школы
языкознания
является
фонология,
фонетика.
Закономерности развития фонологии и фонетики всегда были в центре
внимания языковедов.
Filologiya məsələləri, 2017
237
В статье рассматривается одна из актуальных проблем фонетики–
взаимоотношение фонологии и фонетики, а также даётся фонетический
обзор формирования речевого акта. В статье фонетика рассматривается
как наука о звуках речи, а фонология - как наука о языковых звуках.
Вместе с тем, выдвигается идея о том, что фонетика занимается именно
феноменологическим изучением языковых звуков, а фонология –
изучением функции этих звуков в языке.
Статья отражает функции языка с фонетической стороны,
фонетическую
нормальность,
взаимоотношения
фонетических
особенностей с фонологией.
Rəyçi: b/m Sevda Ağayeva
Filologiya məsələləri, 2017
238
SEVDA AĞAYEVA
ADPU
seva.ava.17@mail.ru
ƏVƏZLİK NİTQ HİSSƏSİ AZƏRBAYCAN İNGİLİS DİLLƏRİ İLƏ
MÜQAYİSƏLİ MÜSTƏVİDƏ
Açar sözlər: əsas nitq hissələri, əvəzlik, şəxs, sintaktik, mübtəda, tamamlıq,
cins kateqoriyası, omonim, konkret, morfologiya, qayıdış əvəzliyi, kəmiyyət,
sual əvəzliyi, təyini əvəzlik, qeyri-müəyyən əvəzlik, sintaktik funksiya,
bağlayıcı, təyin budaq cümlə, mürəkkəb cümlələr;
Key Worda: the notional part of speech, pronoun, person, syntactic,
subject, gender category, homonym, concrete, morphology, reflexive
pronoun, quantity, interrogative pronoun, defining pronoun, indefinite
pronoun, syntactical function, conjunction, attribute clause, composite
sentences;
Ключевые слова: самостоятельные части речи, местоимение,
синтаксический, подлежащее, дополнение, категория рода, омоним,
конкретный, морфология, возвратные местоимения, количество,
вопросительные
местоимения,
относительные
местоимения,
неопределённые местоимения, синтаксическая функция, союз,
определительное придаточное предложение, сложное предложение.
Müasir Azərbaycan dilində əsas nitq hissələrindən olan əvəzlik
konkretlik bildirmir. Əşyanın məzmununu müəyyən etmir. Əşyaya ad
vermir. Əvəzliyin bir nitq hissəsi kimi vəzifəsi sadəcə əvəz etməkdir, işarə
etməkdir. Elmi ədəbiyyatda əvəzliyə qısaca olaraq belə bir tərif verilir: isim,
sifət, say, zərf-əsas nitq hissələrini əvəz edən əsas nitq hissəsi əvəzlik adlanır
(1, 290). Əvəzlik nitq hissəsinə Azərbaycan dilində belə bir tərifin verilməsi
təsadüfü deyildir. Eləcə də, əvəzliyin özünün yerində işlənmə əvəzliyin əsas
xüsusiyyətlərindən biridir. Məsələn: Sən əlaçı tələbəsən cümləsində “Sən”
şəxs əvəzliyi hər hansı bir xüsusi ismi əvəz etmişdir. Bütün insanlar
bərabərdirlər cümləsində “bütün” təyini əvəzliyi sifəti, Siz neçənci kursda
oxuyursunuz? Cümləsində “siz” xüsusi ismi “neçənci” əvəzliyi isə sıra
sayını əvəz etmişdir. Eyni faktı O belə düşünür cümləsindəki “belə”
əvəzliyinin zərf nitq hissəsini əvəz etdiyini də söyləmək mümkündür.
Azərbaycan dilçiliyində əvəzlik nitq hissəsi və bir nitq hissəsi kimi əvəzliyin
xüsusiyyətləri haqqında araşdırmalar aparan alimlərin fikirləri müxtəlifdir.
Y. Seyidov qeyd edir ki, Azərbaycan dilində ümumilikdə 28 əvəzlik var:
mən, sən. o, biz, siz, bu, həmin. belə, elə, bura, ora, kim, nə, hara, hasnsı,
haçan, neşə, neçə, kimi, kimsə, biri, birisi, öz, bütün, hər, filan, eyni, filankəs
Dostları ilə paylaş: |