Microsoft Word 86 Agciyerden kenar verem 4

5 

Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası 

Tövsiyələrin 

etibarlılıq 

səviyyəsi 

Tövsiyələrin əsaslandığı sübutların  

etibarlılıq dərəcəsi 

A 

RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, sistematik 

icmalı  və ya nəticələri uyğun populyasiyaya şamil 

edilə bilən, sistematik səhv ehtimalı çox aşağı olan 

(++) irimiqyaslı RKT. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. 

B 

Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların 

yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud 

Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək 

keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli 

tədqiqat, yaxud 

Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 

sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. 

C 

Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 

sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və 

ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud 

Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil edilə 

bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan və ya 

yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb. 

D 

Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud 

Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud 

Ekspertlərin rəyi. 

Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının 

göstəricisidir. 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

6 

İxtisarların siyahısı 

ACKV 

ağciyərdənkənar vərəm  

ADA 

adenozindeaminaza 

ART antiretrovirus 

terapiya 

DQR 

döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası  

DDV 

dərmanlara davamlı vərəm 

DHT 

dərmanlara həssaslıq testi  

EÇS eritrositlərin çökmə sürəti  

XBT-10  Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış 

İBİS immunitetin 

bərpasının iltihab sindromu  

İFN-γ interferon-qamma 

İİV 

insanın immunçatışmazlığı virusu 

İGRA 

Qamma-interferon əsasında aparılan test                    

(Interferon Gamma Release Assays)

 

KT kompüter 

tomoqrafiyası 

MRT maqnit 

rezonans 

tomoqrafiyası 

MSS 

mərkəzi sinir sistemi 

NİAB nazik 

iynəli aspirasiya biopsiyası 

OBM onurğa beyni mayesi 

PET pozitron 

emissiyalı tomoqrafiya  

PZR polimeraza 

zəncirvari reaksiya 

USM 

ultrasəs müayinəsi  

VMB 

vərəm mikobakteriyaları 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

7 

Protokol  həkim-ftiziatrlar, ilkin səhiyyə xidmətləri göstərən 

həkimlər, ağciyərdənkənar orqanların vərəmi problemləri ilə məşğul 

olan ixtisas həkimləri, səhiyyə  təşkilatçıları  və  rəhbərləri üçün 

nəzərdə tutulmuşdur.  

Pasiyent qrupu: ağciyərdənkənar vərəm xəstəliyi olanlar.  

Protokol  ağciyərdənkənar vərəm xəstələrinin diaqnostikası  və 

müalicəsi üsullarına dair sübutlu təbabətə  əsaslanan metodik 

tövsiyələrin verilməsi məqsədini daşıyır. 

GİRİŞ 

Ağciyərdənkənar vərəm (ACKV) termini altında vərəmin ağciyər 

parenximasından kənarda lokalizasiya olunmuş müxtəlif klinik 

formaları nəzərdə tutulur. Bu formaları birləşdirən ümumi xüsusiyyət 

onların aşkarlanmasının, diaqnostikasının və müalicəsinin təşkilində 

meydana çıxan çətinliklərlə bağlıdır. Bu çətinliklər aşağıda göstərilən 

səbəblərlə əlaqədardır: 

1.

 

ümumi praktika həkimlərinin və digər ixtisas həkimlərinin 

vərəmə görə kifayət dərəcədə sayıqlığının olmaması  və bunun 

nəticəsi olaraq xəstəliyin gecikmiş mərhələdə aşkarlanması 

2.

 

ağciyərdənkənar orqanlarda lokalizə olunmuş  vərəm ocaqlarının 

çətin aşkarlanması  və diaqnozun dəqiqləşdirilməsi üçün yüksək 

texnologiyalı bahalı müayinə metodlarının tələb olunması 

3.

 

zədələnmə nahiyəsində  vərəm mikobakteriyalarının (VMB) 

miqdarının az olması (lakin miqdarının azlığına baxmayaraq bu 

VMB-lər bir çox hallarda ağciyərlərdə toplanan VMB-lərə 

nisbətən daha güclü dağıdıcı effektə malik olur) 

4.

 

ağciyərdənkənar orqanların müalicə rejimləri və müalicənin 

müddəti haqqında əsaslandırılmış məlumatların olmaması

26

 

ACKV-nin digər xüsusiyyətlərindən biri də onun ağır 

formalarının (vərəm meningiti, miliar vərəm) immunodefisit halları 

ilə  sıx  əlaqədar olmasıdır

35

. Vərəm infeksiyasının disseminasiyası 

orqanizmin müdafiə qüvvələrinin vərəm infeksiyasını 

lokallaşdıraraq, onun ilkin ocaqdan digər orqan və sistemlərə 

yayılmasının qarşısını ala bilməməsi səbəbindən baş verir. Hazırda 

İİV-in yayılması və immunosupressiv terapiyanın geniş tətbiqi bu iki 

ağır xəstəliyin (vərəm və immunodefisit hallarının) yanaşı müşahidə 

olunmasının səviyyəsinin artması ilə nəticələnir. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---