Microsoft Word 86 Agciyerden kenar verem 4

11 

olunduğu orqanda ağrı  və/və ya həmin orqan və sistemlərin 

funksional pozğunluğuna səbəb olan əlamətləri aiddir.  

Yerli simptomlara aid edilir: 



 

kelloid çapıq 



 

fəal fistul  



 

yerli qızartı  



 

hərarət olmadan şişkinlik  



 

fliktena 

ACKV-yə şübhə yaradan əsas məqamlar Cədvəl 1-də göstərilir.  

Cədvəl 1. ACKV-yə şübhə yaradan əsas məqamlar

26

 

(Golden MP, Vikram HR. Extrapulmonary tuberculosis: an overview. Am Fam 

Physician. 2005) 

İİV infeksiyası 

Xronik limfadenopatiya (xüsusən boyun nahiyyəsində) 

Ekssudativ plevritlər (plevral mayedə limfositlərin üstünlüyü, VMB-nin əkmə 

üsulu ilə aşkarlanmaması və plevral vərəqələrin qalınlaşması ilə)  

Oynaqların iltihabı (artrit, poliartrit) 

Döş qəfəsidaxili strukturların cəlb olunması ilə müşayiət edilən onurğa osteomieliti 

Onurğa beyni mayesində pleositoz

*

 

Perikard boşluğuna mayenin yığılması, sıxıcı perikardit, perikardın kalsifikasiyası

Kron xəstəliyi və amebiaz ilə vərəm enteritinin differensial diaqnostikası  

Limfositlərin üstünlük təşkil etdiyi assit və assit mayesində  əkmə üsulu ilə 

müayinədə VMB-nin aşkar olunmaması  

Davamlı, müalicəyə tabe olmayan piuriya 

* onurğa beyni mayesində hüceyrələrin (çox hallarda limfositlərin) artması. Bu zülalların artması, 

glükoza və xloridlərin azalması ilə müşayiət edilə bilər 

Aşağıda göstərilən patologiyalarla uzun müddət müxtəlif həkim 

mütəxəssislər tərəfindən müşahidə olunan xəstələrdə  də ACKV-yə 

şübhə yaranmalıdır: 

1.

 

sistit, prostatit, pielit, böyrək çatışmazlığı  

2.

 

sağalmayan yaralar, fistulalar  

3.

 

fəqərə sütununda və ətraflarda ağrılar  

4.

 

gözün xronik iltihabi xəstəlikləri 

5.

 

dərinin müxtəlif xəstəlikləri 

6.

 

sonsuzluq, xronik iltihabi proseslər və eləcə  də aybaşı tsiklinin 

pozulması 

7.

 

qarında və döş qəfəsində səbəbi bəlli olmayan ağrılar 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

12 

8.

 

xronik xolisistit, appendisit, kolit 

Yuxarıda göstərilən və müalicəyə tabe olmayan patologiyası olan 

xəstələrdən götürülən materialı sadə mikroskopiya üsulu ilə müayinə 

etmək vacibdir. Çox tibbi ləvazimat və reaktivlər tələb etməyən sadə 

mikroskopiya laboratoriyaları bütün tibb müəssisələrində  təşkil 

edilməlidir

2

. 

Xüsusi müayinə üsulları.  Diaqnostik müayinələrin sonrakı 

mərhələsində xüsusi instrumental və laborator müayinə üsullarından 

istifadə edilir (Cədvəl 2). ACKV-nin aşkarlanması ümumi qəbul 

olunmuş minimum müayinə metodları (tuberkulin ilə diaqnostika, 

sadə mikroskopiya və rentgen-flüoroqrafik müayinə) ilə başlanmalı 

və

 

histoloji, biokimyəvi, USM və digər üsullarla tamamlanmalıdır. 

Belə kompleks müayinə  nəticəsində  xəstəliyin etiologiyası, 

törədicinin xüsusiyyətləri, xəstəliyin lokalizasiyası, vərəm prosesinin 

cəlb olunan sahəsinin ölçüsü və xarakteri müəyyən edilir. ACKV-nin 

yaranma ehtimalı immun sisteminin vəziyyəti ilə sıx əlaqədar olduğu 

üçün İİV-ə müayinənin aparılması zəruridir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

13 

Cədvəl 2. ACKV-nin aşkarlanması üçün tövsiyə edilən xüsusi 

müayinə üsulları

81

 

(Bureau Tuberkulosis Control New York City Department of Health and Mental 

Hygiene. Clinical Policies and Protocols 4

th 

Edition March 2008-ə əsasən; 

http://www.nyc.gov/html/doh/downloads/pdf/tb/tb-protocol.pdf) 

Vərəmin şübhə olunan 

formaları 

Tövsiyə edilən müayinə üsulları 

Sümük-oynaq 

sisteminin vərəmi 

Rentgenoqrafiya. Sümük və oynaqların KT, MRT 

müayinəsi (D)

80

. Artrosentez. Sümük toxumalarının və 

sinovial qişaların biopsiyası.

Miliar vərəm 

DQR və onurğa beyni punksiyası (meningitin 

diaqnostikası üçün) (D)

80

. Mümkün olarsa, zədələnmiş 

toxumaların biopsiyası.  

Vərəm meningiti 

Onurğa beyni punksiyası, KT, MRT. 

Ağciyər 

rentgenoqramlarında 

kiçik ocaqlı 

dəyişikliklər 

Bəlğəmin induksiyası. Bronxoskopik müayinə vasitəsilə 

bronxların yuyuntu sularının VMB-yə müayinəsi. 

Transbronxial biopsiya. Mədənin yuyuntu sularının 

müayinəsi.  

Vərəm perikarditi 

Exokardioqram. Biokimyəvi göstəricilərin 

(laktatdehidrogenaza, zülal, qlükoza, pH), hüceyrə 

tərkibinin

 

öyrənilməsi, mikroskopik və əkmə üsulu ilə 

VMB-nin təyini məqsədilə perikardın punksiyası. 

Perikardın biopsiyası.  

Periferik limfa 

düyünlərinin vərəmi 

Limfa düyünlərinin nazik iynəli və ya eksizion 

biopsiyası. 

Vərəm peritoniti 

Qarın boşluğunun USM və ya KT müayinəsi. Biokimyəvi 

göstəricilərin (laktatdehidrogenaza, zülal, qlükoza, pH), 

hüceyrə tərkibinin öyrənilməsi, mikroskopik və əkmə 

üsulu ilə VMB-nin təyini məqsədilə qarın boşluğunun 

parasentezi. Peritonun biopsiyası.  

Vərəm plevriti 

Biokimyəvi göstəricilərin (laktatdehidrogenaza, zülal, 

qlükoza, pH), hüceyrə tərkibinin öyrənilməsi, 

mikroskopik və əkmə üsulu ilə VMB-nin təyini 

məqsədilə plevral punksiya. Plevranın biopsiyası. 

 

Müalicənin ümumi prinsipləri 

1.

 

Bəzi prinsiplər nəzərə alınmaqla ACKV-nin müalicə rejimi 

ağciyər vərəminin müalicə rejimi ilə eynidir. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---