Microsoft Word Ahmadli Omur U

ya]ayan ziyal\lar, imkan\ olanlar kwnddw, ata-baba yurdlar\nda yeni evlwr tikmwyw

ba]lam\]d\lar. Ki]i xeyli yubanm\], savaya d^]m^]d^…

“Nw bilwswn tikdiyin ev ya`\ya qismwt olacaq. Bu evdw bircw g^n ya]aya bilmwywcwkswn!” -

deyir, yan\b yax\l\rd\ ki]i.

Ki]i Horovlu qarda]lar\n xidmwt g=stwrdiyi vaqonda Saatl\dan =t^ncw bunlar\

d^]^nmwkdw idi. Bwlwd[i o`lanlar hwrdwn ona ba] [wkir, xidmwt g=stwrmwk istwyirdilwr.

Ki]i vaqonda tan\] aray\rd\. Ordan yer-yurddan sora`\ olan bir kws. Bir yandan da [wkinir,

=z^n^ wndi]wyw salmaq istwmirdi. Gedib, hwr ]eyi =z g=z^ylw g=rsw yax]\d\r, nwinki yolda

kimdwnsw soru]sun. Bu da twwcc^b do`uracaqd\: “Indiywdwk bu ki]inin do`rudanm\

do`ma yurdda nw ba] verdiyindwn xwbwri yoxdur. Belw dw soyuqqanl\l\q olar?”

Twkcw ki]inin tikdiyi ev yox, gwl ^st^nw bac\s\gilin, qarda]\n\n, =vrwt sar\dan—qohum-

wqraban\n evlwrini. Ham\s\n\ yana]\ qoysan, elw bir qwswbw, bir ]whwrcikcw olard\.

A`las\`maz, inan\lmaz bir qwza! Bu necw olmu], necw ba] tutmu]du? T^rk g=rwndw wsim-

wsim wswn ermwni g=r, bizi do`ma yurddan qa[\rtm\], yurd-yesir etmi]di: “Ay musurman!

Yeddi ermwnini bir dwrwdw twk g=rm^swn?” deyib dw wlw sald\`\m\z, sar\d\`\m\z ermwni

ba]\m\za nw m^sibwtlwr gwtirdi. Qorxaq, qu]^rwk sand\`\m\z d\`alar, haylar, tarix boyu nw

qwdwr uduzmu]dular; nwki hay\flar\ vard\ bizdw, ham\s\n\ ald\lar.

Deyirdilwr ermwnilwr i]`al alt\ndak\ ]whwr, kwndlwrdw b^t^n evlwri, taxtapu]lar\ vertolyotla

s=km^], aparm\]d\lar. G=rwswn, onun evinin dw ^st^n^ qoparm\]d\lar? Onun yenicw ba]a

gwlmi] evinin taxtapu]u Kanada dwmiriydi, a`appaq, bax ^z^nw, ^z^n^ q\rx…

Ax\r vaxtlar Bak\da da evlwrin ^st^ dwyi]ib. Yasamalda, Xutorda, Alatavada evlwrin

dam\na q\r basmaq wvwzinw, taxtapu] qoyurlar. Wzwlcw istwmir, bwhanwlwri bu olurdu;

“Taxtapu] Bak\ xwzrisinw davam gwtirmwz. Q\r wlveri]lidir. Amma elw ki, g=rd^lwr gwlmwlwr

evlwrinin ^st^n^ taxtapu] d^zwldir, xwzri dw onu s=k^b u[urmur, onda bunlar da

ba]lad\lar evlwri dwmirlw =rtmwyw. Bu i] qa[q\nl\q ba]layal\, i]`al edilmi] mwsgwnlwrin

whalisinin Bak\ya gwli]i, bir dw wkswrwn “rayonlular”\n Bak\ya ax\n\ ilw g^clwndi.

“Gwnclik”dw, Xutorda, Alatavada, ]whwrin i[wrilwrindw yeni imarwtlwr, binalar ucal\r, wntiqw

m^lklwr, malikanwkwr tikilir. Onlar\n ^st^nw q\r basmayacaqd\lar. Dwmirlw, kirwmitlw

=rt^rd^lwr g=zwl qwsrlwri.

Wslindw Bak\ya ilk ax\n, ilk k=[ ermwniylw m^naqi]wdwn xeyli qabaqlar ba]lam\]d\. +z^

dw elwcw Bak\ya yax\n yerlwrdwn. Alt\a`acdan, X\z\, Siywzwn, Mwrwzw, Gilwzi — da`

yerlwrindw daha ya]amaq [wtinlw]wndw, wrzaq - azuqw [at\]mayanda ba] g=t^r^b gwlirdilwr

Bak\ya. Yasamalda, Qanl\ g=l^n yax\nl\`\nda, Dwrnwg^ldw daxmalar qururdular. Wl^st^

qurulan bu daxmalara “gecwqondular” deyirdilwr.

---

Bak\da eyni tikintilwr ba]layandan, bu ]whwrw gwlmi] ilk k=[k^nlwr, Bak\ hwndwvwri whali

dw wzwlcw tikdiklwri evlwrw yenidwn wl gwzdirdilwr. Damlar\ futbol meydan\ twki hamar-d^z

olan evlwrin ^st^n^ s=k^b, kimin imkan\ vard\, bir qat, bir mwrtwbw dw wzwlkinin ^st^nw

gwlir, taxtapu] qoyurdular. Yasamalda yast\ yapalaq damlar yox olurdu. S=k^b art\r\r,

dam\na dwmir vurur, kirwmit d^z^rd^lwr. Dwmir taxtapu]lar\ Bak\ya  rayonlular gwtirdilwr.

S=kmwk, da`\tmaq wzwlcw, ermwnilwr gwlmwzdwn =z wlimizlw ba] vermi]di. {ayla`\n sa`

tay\ Qalal\ mwhlwsiydi. Sa`, wsl yerli say\lan Mirzwcanl\. Mirzwcanl\da ^[cw evin taxtapu]u

dwmirdi, qalanlar [ovustan, ciywnlw =rt^lm^] daxmalard\. &st^ dwmir m^lklwr ke[mi]dwn

qalma, bwy evlwriydi.

Qalal\lar }u]adan bu yerw k=[^r^lwndwn sonra ay\balas\—[iy kwrpicdwn tikdiklwri

evlwrinin ^st^n^ dwmir taxtapu]larla =rtm^]d^lwr. Dwmirdwn qar, ya`\] ke[mirdi.

Qalal\ mwhwllwsini b^t=vcw s=k^b, yerindw Icraiyyw Komitwsinw bir iri bina tikdilwr. Qalal\

ailwlwrinw Qurban twpwsi, Dwyirman dwrwsindw hwywtyan\ - ev yeri verdilwr. Wslwn ]whwrli

say\lan qalal\lar yeni yurdlara k=[^r^lwndwn sonra, onlar\n ya]ay\] twrzi dwyi]di. Torpa`a

ba`land\lar, mwhrwmlw]dilwr. Ba]lad\lar wkib, becwrmwyw. Mal-heyvan, qoyun-quzu

saxlad\lar. Bel, k^l^ng dw g=t^r^b, wsl kwnd[i hwvwsiylw [al\]maqda oldular.

Bu ki]inin ata m^lk^ dw Qalal\ mwhwllwsindw idi. Oran\ da s=kd^lwr.

Kimin a`l\na gwlwrdi, ermwni onlar\n nwsil-k=k^n^n ya]ad\`\ qwdim, do`ma yurdu

tutacaq, tarmar edwcwk.

M^wllim elw hey gileylwnirdi: “Bilswydim ermwni gwlib torpa`\m\z\, yerimizi tutacaq, orada

tikdirdiyim evin xwrcinw Bak\da, Ab]eronda wmwllicw bir ba`-evi alard\m.”

Yay\ gedib Nal[ikdw, Yesentukidw ke[irirdilwr. Oralarda qoydu`u pulu toplasayd\, Bak\da

yax]\ yerdw, g=zwl bir mwnzil alar, ba` da d^zwldwrdi.

Yay yax\nla]aca`\n wl-ayaq [almazd\, “putyovka”n\ haradan tap\m, kimw a`\z a[\m.

Ermwni twcav^z^n^n ac\ nwticwlwr do`uraca`\n\ duyanlar vard\. Biri rayonun ba] cwrrah\,

bu ki]inincw qayn\. Ki]i onu a` xalat\ qana boyanm\], wllwri qan i[indw, gecw yar\dan

ke[wndw hwrbi qospitala [evrilmi] xwstwxanada g=rm^]d^. Sur d=y^]^ gedirdi. Balyand

hwndwvwrindw [arp\]ma, ]iddwtli vuru]ma idi. Bizimkilwrdwn dw =lwn, yaralanan vard\.

Cwrrah onlar\ g^llwdwn, qwlpwdwn twmizlwyir, tikir, hala gwtirirdi. &z^ bwri olan da vard\,

oradaca ke[inwn dw. Hwr biri bir elin daya`\, yara]\`\ olan igidlwr can verir, d^nya ilw

vidala]\rd\lar. +mr^ boyu nw qwdwr xwstw, meyid g=rm^] cwrrah d=zw bilmir, g=z^ndwn

ya] ax\r, a` xalat\n yaxas\na s\[ram\] wsgwr qan\na qar\]\rd\. Bu ayaqda, [arp\]man\n qanl\

sora`\n\ g=zlwriylw g=rwndwn sonra cwrrah hirsindwn wlini qula`\na at\b demi]di:

“Ermwnilwr gwlib buran\ tutacaqlar. Gwlmwswlwr, mwn bu qula`\m\ kwswrwm!”

---

Cwrrah qula`\n\ kwsmwli olmad\. Onun s=ylwdiyi oldu. Ermwnilwr do`ma yurdumuzu

tutdular, i]`al etdilwr.

Qulaq s=hbwti, gecwdwn =tm^], vaqonda do`ma yurda getmwkdwykwn, bir dw ayr\ bir

hadiswylw ki]inin yad\na d^]d^.

M^wllim Bak\ya hwr gwlwndw milis ]=bwsinw ba] [wkir, omon[ularla g=r^]^rd^. Onlar\n

m=vqeyi rayonda vacib bir yerdw idi, ki]i cwbhwdwki hal-whval\ da onlardan bilir, oraya,

cwbhwnin =z^nw dw bwzwn onlarla gedib, ba] [wkirdi. Milis rwisi ilw dw g=r^]^rd^. Rwisin

ad\ [\xm\]d\, Sur d=y^]^ndw bizimkilwrw o ba][\l\q etmi]di. +l^m-itim olsa da

ermwnilwrin wn m=hkwm cwbhw m=vqelwrindwn birini wlw ke[irmi], tutmu]dular.

Rayona gwli]inin ilk g^n^, swhwr yolland\ milis ]=bwsinw. Ham\s\ m^wllimi ehtiramla

qar]\lad\. Y=nwldi rwisin ota`\na. Dwrhal yer g=stwrdilwr, wylw]di. S=hbwtlw]dilwr. Birdwn

yad\na d^]d^, rwis wlini arxas\nda wylw]diyi yaz\ masas\n\n ^st siyirmwsinw at\b, ki]iyw ^z

tutdu: “Istwyirswn, swnw ermwni s\r`as\ g=stwrim?” Ki]i a`z\n\ a[ma`a macal tapmam\], rwis

siyirtmwni [wkdi. Masan\n ^st siyirtmwsi silwbwsilw doluydu qara, q\ll\ qulaqla. Ki]inin

^rwyi qalxd\.

Milis rwisi sonra ba]qa rayona, =zgw cwbhwyw dwyi]ildi. Dan\]\rd\lar ki, o, burdan gedwndw,

k=[wndw xeyli mal-avadanl\q apar\b. Evinw iki farma] gwbw g=ndwrib. Guya bu farma]lar\,

xal[alar\ ki]i bizim tutdu`umuz ermwni kwndlwrindwn wldw etmi]di. Ancaq belw deyildi,

ermwnilwrdw haradand\ elw qwdim, qiymwtli xal[a? Ad-san qazanm\], igid kimi tan\nm\]

rwisin siyirmwsini ermwni qula`\ ilw doldurma`\n\ bu ki]i — m^wllim ba`\]laya bilmirdi.

Do`rudur, tarixwn ermwnilwr bundan qat-qat a`\r cinaywtlwr t=rwtmi], vwh]iliklwr

etmi]dilwr. M^wllim bu sayaq davran\]\, i]gwncw, al[aql\`\ m^haribw qanunlar\na

s\`\]d\rm\r, pislwyirdi.

Rayonun icra ba][\s\ ki]iyw s=z vermi]di; “M^wllim! Rayonumuzu alaq, swnin evini

wzwlkindwn g=zwl tikwcwyik!”

Beynwlxalq yard\m fondlar\, xeyriyyw cwmiyywtlwri, ]irkwtlwr, firmalar Azwrbaycan\n i]`alla

da`\d\lm\] ]whwr, kwndlwrini bwrpa etmwyw, abadla]d\rma`a k=mwk g=stwrwcwkdilwr.

M^wllim vaqonun bombo] dwhlizindw a[ma kwtildw wylw]ib, twkwrlwrin dwmir relslwrdw

qopard\`\ ]aqq\lt\, tappaturup i[indw d^]^n^rd^: “Mwnim evimi tikwndw bir s\ra wyintiyw

yol verilmi], bwzi i]lwr ^rwyimcw olmam\]d\. Indi, bu dwfw, wgwr da`\lm\]d\sa tikmwyw,

yenidwn qurma`a ba]layanda, gwrwk ilk tikili]dw burax\lm\] swhvlwr twkrarlanmas\n.

Burada deyiblwr: “Bir ]wrim olsun, xeyirim dw onun i[indw”…

Kim i]ini bilmi], evinin i[ini-[=l^n^, qiymwtli nwyi vard\, y^klwyib aradan [\xm\]d\. Kimi

dw =z^n^nk^ylw qalmam\], ba] g=t^r^b qa[m\] qon]unun da evinw wl qatm\]d\. Bu

qa[aqa[dan qazananlar da olmu]du. Can ]irindi, ermwnin bir saata gwlwcwyini e]idib,

---