47
Azərbaycan Respublikası ərazisində və Azərbaycan Respublikasından kənarda bağlanmış
nikahın etibarsız sayılması bu Məcəllənin 146 və 148-ci maddələrinə uyğun olaraq nikahın
bağlanmasında tətbiq olunmuş qanunvericiliklə müəyyən edilir.
Maddə 150. Nikahın pozulması
150.1. Azərbaycan Respublikasından kənarda Azərbaycan Respublikası vətəndaşları ilə
əcnəbilər və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər arasında, eləcə də Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşları arasında bağlanan nikahın Azərbaycan Respublikasında pozulması Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
150.2. Azərbaycan Respublikasından kənarda yaşayan Azərbaycan Respublikası vətəndaşı
Azərbaycan Respublikasından kənarda yaşayan əri (arvadı) ilə bağladığı nikahı onun
vətəndaşlığından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasının məhkəmələrində poza bilər.
Nikahın müvafiq icra hakimiyyəti orqanında pozulmasına Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə yol verilirsə, həmin nikah Azərbaycan Respublikasının diplomatik
nümayəndəliklərində və ya konsulluq idarələrində pozula bilər.
Maddə 151. Ər-arvadın şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquq və vəzifələri
151.1. Ər-arvadın şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquq və vəzifələri ərazisində birgə
yaşadıqları ölkənin qanunvericiliyi ilə müəyyənləşir, həmin ölkədə onların birgə yaşayış yeri
olmadıqda, ər-arvad axırıncı dəfə hansı ölkənin ərazisində birgə yaşayıblarsa, həmin ölkənin
qanunvericiliyi ilə müəyyən edilir. Birgə yaşayış yeri olmayan ər-arvadın şəxsi qeyri-əmlak və
əmlak hüquq və vəzifələri Azərbaycan Respublikası ərazisində Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə müəyyən edilir.
151.2. Ər-arvadın ümumi vətəndaşlığı və birgə yaşayış yerləri olmazsa, onların aliment
tutulması barədə sazişdəki və ya nikah müqaviləsindəki hüquq və vəzifələrinin
müəyyənləşdirilməsi üçün tətbiq olunan qanunvericiliyi özləri seçə bilərlər. Ər-arvad belə
razılıq əldə etməyiblərsə, aliment tutulması barədə sazişə və nikah müqaviləsinə bu Məcəllənin
151.1-ci maddəsi tətbiq edilir.
Maddə 152. Atalığın (analığın) müəyyənləşdirilməsi və buna dair mübahisə açılması
152.1. Atalığın (analığın) müəyyənləşdirilməsi və buna dair mübahisə açılması üçün uşağın
anadan olmağa görə və vətəndaşı sayıldığı ölkənin qanunvericiliyi tətbiq edilir.
152.2. Azərbaycan Respublikasında atalığın (analığın) müəyyənləşdirilməsi və buna dair
mübahisə açılması qaydası Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilir.
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə atalığın (analığın) müvafiq icra hakimiyyəti
orqanında
müəyyənləşdirilməsinə
yol
verilirsə,
uşağın
valideynləri
Azərbaycan
Respublikasında yaşamırlarsa və onlardan heç olmazsa biri Azərbaycan Respublikasının
vətəndaşıdırsa, onların atalığı (analığı) müəyyənləşdirmək üçün Azərbaycan Respublikasının
diplomatik nümayəndəliyinə və ya konsulluq idarəsinə müraciət etmək hüququ var.
Maddə 153. Valideynlərin və uşaqların hüquq və vəzifələri
Valideynlərin və uşaqların hüquq və vəzifələri, o cümlədən valideynlərin uşağı saxlamaq
vəzifəsi onların birgə yaşadıqları ölkənin qanunvericiliyinə uyğun müəyyənləşdirilir. Əgər
uşaqlarla ata-ananın birgə yaşayış yeri yoxdursa, uşaqların və ata-ananın hüquq və vəzifələri
uşağın vətəndaşı olduğu ölkənin qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilir. Aliment öhdəliklərinə
48
və valideynlərlə uşaqlar arasında digər münasibətlərə, iddiaçının tələbi ilə, ərazisində uşaq
daimi yaşayan ölkənin qanunvericiliyi tətbiq oluna bilər.
Maddə 154. Yetkinlik yaşına çatmış şəxslərin və başqa ailə üzvlərinin aliment vəzifələri
Ailə üzvlərinin aliment vəzifələri ərazisində birgə yaşadıqları ölkənin qanunvericiliyi ilə
müəyyənləşdirilir. Birgə yaşayış yeri olmayan ailədə iddiaçı yaşadığı ölkənin qanunvericiliyinə
uyğun olaraq aliment alır.
Maddə 155. Övladlığa götürmə
155.1. Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə
tutulmuş hallar istisna olmaqla, Azərbaycan Respublikasının ərazisində əcnəbilər və ya
vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan uşağı
övladlığa götürmə və ya övladlığa götürmənin ləğvi Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
155.2. Azərbaycan Respublikasının ərazisində əcnəbi və ya vətəndaşlığı olmayan şəxs
tərəfindən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan uşaq, övladlığa götürənin ölkəsinin
(daimi yaşadığı ölkənin) qanunvericiliyinə uyğun olaraq övladlığa götürüldükdə, həmin
ölkənin qanunvericiliyi ilə yanaşı, bu Məcəllənin 66.6-cı, 117-119-cu -cu və 122—124-cü
maddələrinə də əməl olunmalıdır.
xxxiii[33]
155.3. Azərbaycan Respublikasının ərazisində xarici vətəndaş olan uşaq Azərbaycan
Respublikasının vətəndaşı tərəfindən övladlığa götürüldükdə, buna uşağın qanuni
nümayəndəsinin və uşağın vətəndaşı olduğu dövlətin səlahiyyətli orqanının, eləcə də həmin
dövlətin qanunvericiliyi ilə tələb olunduqda uşağın özünün razılığını almaq zəruridir.
155.4. Uşağın Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və tərəfdar çıxdığı beynəlxalq
müqavilələrlə müəyyən edilmiş hüquqları övladlığa götürmə nəticəsində pozula bilərsə,
övladlığa götürmə, övladlığa götürənin vətəndaşlığından asılı olmayaraq, həyata keçirilə
bilməz, həyata keçirilmiş övladlığa götürmə isə məhkəmə qaydasında ləğv olunmalıdır.
155.5. Övladlığa götürənin vətəndaşı olduğu dövlətin səlahiyyətli orqanı tərəfindən
Azərbaycan Respublikasının xaricdə yaşayan uşağını övladlığa götürməsi o şərtlə Azərbaycan
Respublikasında etibarlı hesab edilir ki, buna Azərbaycan Respublikasında müvafiq icra
hakimiyyəti orqanından əvvəlcədən müvafiq razılıq alınsın.
xxxiv[34]
Maddə 156. Xarici ölkələrin ailə hüquq normalarının məzmununun müəyyən edilməsi
156.1. Xarici ölkələrin ailə hüquq normaları tətbiq edilərkən məhkəmə və ya müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı, yaxud başqa müvafiq təşkilatlar bu normaların məzmununu müvafiq xarici
dövlətdəki rəsmi şərhi tətbiqi təcrübəsinə uyğun olaraq müəyyənləşdirir.
156.2. Bu normaların məzmununu müəyyənləşdirmək məqsədi ilə məhkəmə, vətəndaşlıq
vəziyyəti aktlarının dövlət qeydiyyatını aparan orqan və sair orqanlar müvafiq icra
hakimiyyəti orqanına və başqa orqanlara (ekspertlərə) müraciət edə bilərlər.
xxxv[35]
156.3. Maraqlı tərəflər öz tələblərini əsaslandırmaq üçün istinad etdikləri xarici ailə
normalarının məzmununu təsdiq edən sənədləri məhkəməyə və müvafiq icra hakimiyyəti
orqanlarına təqdim etmək hüququna malikdirlər.
156.4. Xarici ölkələrin ailə hüquq normalarının məzmunu bu Məcəllənin 156.1—156.3-cü
maddələrinə uyğun müəyyən edilməzsə, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi tətbiq
edilir.