41
130.3. Övladlığa götürənin iradəsi ziddinə övladlığa götürmə sirrini yaymış şəxslər qanunla
müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb olunurlar.
Maddə 131. Övladlığa götürmənin ləğv edilməsi
131.1. Övladlığa götürmənin ləğv olunması məhkəmə qaydasında həyata keçirilir.
131.2. Övladlığa götürmənin ləğv olunması barədə işə qəyyumluq və himayə orqanının və
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının iştirakı ilə baxılır.
xxx[30]
131.3. Məhkəmənin övladlığa götürməni ləğv etmək haqqında qətnaməsinin qüvvəyə
mindiyi gündən övladlığa götürməyə xitam verilir.
131.4. Məhkəmə övladlığa götürmənin ləğv olunması barədə qətnamə qüvvəyə mindikdən
sonra 3 gün ərzində həmin qətnamədən çıxarışı övladlığa götürmənin dövlət qeydiyyatına
alındığı ərazi üzrə müvafiq icra hakimiyyəti orqanına uşağın yaşadığı (olduğu) yer üzrə
müvafiq icra hakimiyyəti orqanına, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan uşağın
əcnəbilər və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən övladlığa götürülməsi hallarında eyni
zamanda müvafiq icra hakimiyyəti orqanına göndərməlidir.
xxxi[31]
Maddə 132. Övladlığa götürmənin ləğv edilməsinin əsasları
132.1. Övladlığa götürmə aşağıdakı hallarda ləğv edilir:
132.1.1. övladlığa götürənlər onlara həvalə edilmiş valideynlik vəzifələrini yerinə
yetirmədikdə;
132.1.2. övladlığa götürənlər valideynlik hüquqlarından sui-istifadə etdikdə;
132.1.3. övladlığa götürənlər övladlığa götürülən uşağa qəddar münasibət bəslədikdə;
132.1.4. övladlığa götürənlər xroniki alkoqolik və narkoman olduqda.
132.2. Məhkəmə uşağın rəyini nəzərə almaqla onun mənafeyi naminə digər əsaslarla da
övladlığa götürməni ləğv edə bilər.
Maddə 133. Övladlığa götürmənin ləğv olunmasını tələb etmək hüququ olanlar
Övladlığa götürmənin ləğv olunmasını övladlığa götürənlərin özləri , uşağın valideynləri,
övladlığa götürülən 14 yaşına çatmış uşaq və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tələb edə bilər.
Maddə 134. Övladlığa götürmənin və övladlığa götürmənin ləğv olunmasının hüquqi
nəticələri
134.1. Övladlığa götürülənlər və onların övladları övladlığa götürənlərə və onların
qohumlarına münasibətdə, eləcə də övladlığa götürənlər və onların qohumları övladlığa
götürülənlərə (onların övladlarına) münasibətdə öz şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquq və
vəzifələrinə görə mənşəcə qohumlara bərabər tutulurlar.
134.2. Övladlığa götürülən uşaqlar öz valideynlərinə (qohumlarına) münasibətdə şəxsi
qeyri-əmlak və əmlak hüquq və vəzifələrini itirirlər.
134.3. Uşaq övladlığa bir nəfər tərəfindən götürüldükdə əgər o, kişidirsə,—ananın arzusu
ilə, əgər qadındırsa—atanın arzusu ilə, şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquq və vəzifələri saxlanıla
bilər.
134.4. Uşağın valideynlərindən biri öldükdə, əgər bunu onun mənafeyi tələb edirsə, ölmüş
valideynin atasının və ya anasının (uşağın babasının və ya nənəsinin) xahişi ilə ölənin
qohumlarına münasibətdə şəxsi qeyri-əmlak və əmlak hüquq və vəzifələri saxlanıla bilər. Ölən
42
valideynin qohumlarının övladlığa götürülən uşaqla ünsiyyətdə olmaq hüququ bu Məcəllənin
62-ci maddəsinə uyğun həyata keçirilir.
134.5. Uşağın övladlığa götürülməsi haqqında məhkəmənin qətnaməsində övladlığa
götürülənin valideynlərindən biri və ya ölmüş valideynin qohumları ilə münasibətlərin
saxlanması barədə qeyd olunur.
134.6. Bu Məcəllənin 128.1 və 128.2-ci maddələri ilə nəzərdə tutulmuş hüquqi nəticələri
övladlığa götürən şəxslərin uşağın doğum haqqında akt qeydində onun valideynləri qismində
yazılmasından asılı olmadan yaranır.
134.7. Məhkəmə övladlığa götürülməni ləğv etdikdə, övladlığa götürülmüş uşağın və
övladlığa götürənlərin (onların qohumlarının) qarşılıqlı hüquq və vəzifələrinə xitam verilir.
Uşağın mənafeyi bunu tələb edərsə, onunla valideynləri (onun qohumları) arasında qarşılıqlı
hüquq və vəzifələr bərpa olunur.
134.8. Övladlığa götürmə ləğv olunduqda, uşaq məhkəmənin qətnaməsi ilə valideynlərə
qaytarılır.
134.9. Bu halda, uşağın valideynləri olmadıqda, yaxud uşağın valideynlərinə qaytarılması
onun mənafeyinə ziddirsə, uşaq müvafiq icra hakimiyyəti orqanının himayəsinə verilir.
134.10. Məhkəmə uşağa övladlığa götürülərkən verilən ad və soyadın saxlanıb-
saxlanılmamasını da həll edir.
134.11. 10 yaşı tamam olmuş uşağın adı və soyadı onun öz razılığı ilə dəyişdirilə bilər.
134.12. Məhkəmə uşağın mənafeyinə uyğun olaraq, bu Məcəllənin 76—78-ci maddələrində
qeyd edilən vəsaitin keçmiş övladlığa götürəndən tutulub uşağa verilməsi haqqında qətnamə
qəbul edə bilər.
134.13. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan uşağın əcnəbilər və ya vətəndaşlığı
olmayan şəxslər tərəfindən övladlığa götürülməsi ləğv edildikdə, Azərbaycan Respublikasının
tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə ayrı qayda nəzərdə tutulmamışdırsa, müvafiq icra
hakimiyyəti orqanı Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan uşağın Azərbaycan
Respublikasının ərazisinə qaytarılması üçün tədbirlərin görülməsi və ya övladlığa götürənin
vətəndaşı olduğu (daimi yaşadığı) dövlətin qanunvericiliyinə uyğun yerləşdirilməsi məqsədilə
övladlığa götürənin vətəndaşı olduğu (daimi yaşadığı) dövlətin səlahiyyətli orqanına məlumat
verir. Azərbaycan Respublikasının ərazisinə qaytarılan uşaq bu Məcəllənin 114-116-cı
maddələrinə uyğun olaraq yenidən uçota alınır və müəyyən olunmuş qaydada
yerləşdirilir.
xxxii[32]
Maddə 135. Övladlığa götürmənin ləğvinin yolverilməzliyi
Uşaq yetkinlik yaşına çatdıqda övladlığa götürmənin ləğvinə yol verilmir. Lakin övladlığa
götürən, övladlığa götürülən və övladlığa götürülənin valideynləri (valideynlər sağdırsa,
valideynlik hüquqlarından məhrum olunmamışdırsa, məhkəmə tərəfindən fəaliyyət qabiliyyəti
olmayan hesab edilməmişdirsə) arasında qarşılıqlı razılığa əsasən övladlığa götürmənin ləğvinə
yol verilir.
20-ci fəsil
UŞAQLAR ÜZƏRİNDƏ QƏYYUMLUQ VƏ HİMAYƏ
Maddə 136. Üzərində qəyyumluq və himayə təyin edilən uşaqlar