Microsoft Word Asiya V Afrika lk L rinin tarixi 2015. doc

 

20 

Kəşmir  ərazisinə  sahiblik  üstündə  I  Hindistan  və  Pakistan 

müharibəsi (1948).  

 

1950-ci  ildə  Hindistanın  respublika  elan  edilməsi  və  yeni 

konstitusiya.  Nehru  hökuməti.  “Nehru  xətti”.  C.Nehrunun 

ölümü (1964) və onun nəticələri. Tam həllini tapmayan Kəşmir 

problemi  və  1966-cı  ildə  II  Hindistan  və  Pakistan  münaqişəsi. 

1971-ci il seçkilərində demokratik qüvvələrin qələbəsi.  .Qandi 

hökumətinin tədbirləri.  

 

1971-ci  ildə  Hindistan  və  Pakistan  hərbi  münaqişəsi 

nəticəsində Banqladeş dövlətinin yaranması.  

 

1977-ci il seçkilərində B.Canata partiyasının qələbəsi.Onun 

daxili  və  xarici  siyasəti.  Hakim  blokda  fikir  ayrılıqlarının 

kəskinləşməsi.  

 

.Qandinin  1980-cı  il  seçkilərində  qələbəsi.  Pəncabda 

yaşayan  sikxlərin  dövlət  yaratmaq  uğrunda  mübarizəsinin  yeni 

dalğası.  Terror  kampaniyasının  başlanması. 

.Qandinin 

öldürülməsi (1984).  

 

1984-cü  il  seçkilərində  başda  R.Qandi  olmaqla  Hindistan 

Milli  Konqresinin  qələbəsi.  R.Qandinin  C.Nehrunun  xarici 

kursunu davam etdirməsi. Hindistanın “yeni sənaye ölkələrinin” 

nümunəsi üzrə bazar islahatlarına başlaması.  

 

1987,  1988  və  1989-cu  illərdə  Hindistan  və  Pakistan  hərbi 

toqquşmaları.  

R.Qandinin öldürülməsi (1991).  

 

1991-ci  il  seçkilərində  HMK-nın  qələbəsi.  Yeni  iqtisadi 

siyasət.  1995-ci  il  seçkilərində  HMK-nin  məğlubiyyəti. 

Müxalifət  partiyasının  hakimiyyətə  gəlməsi.  Koalision 

hökumətin  yaradılması.  qtisadi  inkişaf  proqramı.  Yeraltı  nüvə 

sınaqlarının keçirilməsi (1998).  

 

XXI  əsrin  əvvəllərində  ölkənin  iqtisadi,  sosial-siyasi 

durumu.  Sosial  problemlərin  həll  olunmaması  ilə  millətlərarası 

və dinlərarası münaqişələrin baş verməsi təhlükəsinin qalması. 

 

 

---

 

21 

TÜRKIYƏ. 

 

 

I  dünya  müharibəsindən  sonra  Osmanlı  imperiyasının 

süqutu.  Antanta  qoşunları  tərəfindən  Türkiyə  ərazisinin  bir 

hissəsinin  işğalı.  Mustafa  Kamal  paşanın  rəhbərliyi  ilə  milli-

azadlıq  hərəkatının  başlanması.  1920-ci  ildə  TBMM-in 

açılması. Hökumətin yaradılması.  

 

Sevr  müqaviləsi.  TBMM-in  bu  müqaviləni  ləğv  etməsi. 

Türk  xalqının  milli-azadlıq  hərəkatında  qələbəsi.  Lozanna  sülh 

müqaviləsi  (1923).  Türkiyə  Cümhuriyyətinin  elan  edilməsi 

(1923). 

slahatların  keçirilməsi.  Türkiyədə  kapitalizmin 

inkişafının xüsusiyyətləri. Etatizm siyasəti.  

 

Türkiyənin xarici siyasəti. Boğazlara dair məsələ və Montre 

konfransı (1936).  

 

II  dünya  müharibəsi  illərində  Türkiyənin    bitərəflik 

mövqeyinin  xarakteri.  Almaniya  meylli  siyasət.  II  dünya 

müharibəsinin sonlarında  ngiltərə və ABŞ-la yaxınlaşma.  

 

II  dünya  müharibəsindən  sonra  Türkiyədə  demokratik 

hərəkatın  genişlənməsi.  “Trumen  doktrinası  ”  və  “Marşall 

planı”  çərçivəsində  ABŞ-la  əməkdaşlıq  haqqında  müqavilənin 

bağlanması.  

 

Demokrat  partiyasının  parlament  seçkilərində  qələbəsi 

(1950). Türkiyənin  NATO  və “Bağdad paktı”na daxil olması.  

 

Xarici  kapitalın  cəlb  olunma  siyasəti.  qtisadi  vəziyyətin 

pisləşməsi.  50-ci  illərin  sonlarında  ölkəni  bürüyən  həyəcanlar. 

Hərbi  çevriliş  (1960).  Milli  Birlik  Komitəsi.  1961-ci  il 

konstitusiyası.  1963-1966-cı  illərdə  hökumət  böhranı.  Yeni 

hökumətin  aqrar  qanunu  (1973).  “Kipr  böhranı”    (1974). 

Türkiyənin  beynəlxalq  vəziyyətinin  ağırlaşması.  “Milliyyətçı 

cəbhə” koalisiya hökuməti (1975). 

 

Ölkədaxili  fikir  ayrılıqlarının  güclənməsi.  Siyasi  böhran. 

Hərbiçilərin  hakimiyyətə  gəlməsi  (1980).  1983-cü  il 

seçkilərində  T.Ozal  partiyasının  qələbəsi.  T.Ozal  hökumətinin 

keçirdiyi islahatlar və nəticələri.  

90-cı illərdə hakimiyyət qeyri-sabitliyi. Koalision hökumət.  

---

 

22 

 

2003-cü  ildə  R.T.Ərdoğanın  baş  nazir  seçilməsi.  qtisadi 

islahatların  keçirilməsi.  Ərdoğan  hökumətinin  apardığı  iqtisadi 

siyasət  və  onun  nəticələri.  Türkiyə-AB  münasibətləri.  Ak 

Partinin xarici siyasət kursu və Türkiyənin beynəlxalq vəziyyəti. 

R.T. Ərdoğanın prezident seçilməsi. 

Erməni və PKK terrorçuluğu problemi. 

 

 

RAN. 

 

 

Rusiyada  1917-ci  il  fevral  burjua  inqilabının  rana  təsiri. 

Bərabər  hüququ  olmayan  müqavilələrin  ləğvi  və  rus 

qoşunlarının  randan  çıxarılması.  ngilislərin  ranı  işğal  etməsi 

(1918).  Ingiltərə- ran  sazişi  (1919).  Milli-azadlıq  hərəkatı  və 

ran  hökumətinə  qarşı  mübarizə.  Təbriz  üsyanı  (1920). 

M.Xiyabani.  Xalq  hərəkatının  ölkəni  bürüməsi.  Hərəkatın 

yatırılması.  ngiltərə- ran sazişinin ləğv edilməsi (1921).  

 

Dövlət  çevrilişi  (1921).  Qacar  sülaləsinin  hakimiyyətdən 

kənarlaşdırılması.  Pəhləvi  sülaləsinin  əsasının  qoyulması 

(1925). Rza şahın islahatları. Ruhanilərin nüfuzunun sarsılması. 

ngilislərlə  yaxınlaşma  siyasəti.  ngilis- ran  neft  şirkətinin 

konsessiyasının  müddətinin  uzadılması.  ranın  imperialist 

dövlətlərinin iqtisadi və siyasi asılılığından azad olmaması.  

 

Dünya  iqtisadi  böhran  illərində  ran  iqtisadiyyatının 

pisləşməsi.  Durğunluq  və  irticanın  hökm  sürməsi.  Fəhlə 

sinfinin, ticarət-sənaye burjuaziyasının inkişafı. Fəhlə və kəndli 

hərəkatı, tayfa üsyanları. Siyasi repressiyalar.  

 

Paniranizm   siyasəti.  

 

Saadabad  paktı  (1937).    II  dünya  müharibəsi  ərəfəsində 

ranın  xarici  siyasəti.  Hitler  Almaniyası  ilə  yaxınlaşma.  Faşist 

agenturası  randa. Müttəfiq qoşunların  rana girməsi. Rza şahın, 

oğlu Məhəmməd Rzanın xeyrinə taxtdan əl çəkməsi (1941).  

 

Demokratik  hərəkatın  canlanması.  ran  Xalq  Partiyasının 

yaradılması.1942-1944-cu  illərdə  Cənubi  Azərbaycandakı 

demokratik  hərəkatın  xüsusiyyəti.  Başda  S.C.Pişəvəri  olmaqla 

---