Microsoft Word aynura diss doc
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
59
üçün «qonaq» kodunu daxil etməlidir. Telnet protokolu nternetin STD8 ( nternet Offıcial Protocol Standarts - nternetin Rəsmi Protokollarının Standartları) və RFC 854(Request For Comments) sənədlərində təyin edilmişdir. RFC-nin bir çox sənədləri Telnet protokolunun müxtəlif genişləndirilmiş imkanlarını təklif edirlər. Telnet xidmətlərindən əsas etibarilə Web-ə daxil olmayan lakin qiymətli və faydalı məlumatların (məsələn, elektron kataloqları, müxtəlif mövzu sahələri üzrə verilənlər bazaları və s.) və proqramların əldə edilməsi üçün istifadə edilir. 9.
«Gopher» informasiya-axtarış xidməti - mətn verilənlər bazasında informasiyaya baxmaq üçün istifadə edilir. ndi demək olar ki, istifadə edilmir. «Gopher» adlı xüsusi protokolla yerinə yetirilən bu xidmət bütöv nternet şəbəkəsində verilənlər bazalarına (əsasən mətn tipli informasiyaya) müraciəti təmin edir və bir növ nternet resurslarına bələdçi rolunu oynayır. Güclü axtarış imkanlarına malik olan bu sistem uzaq məsafəli digər axtarış sistemlərinə avtomatik qoşula bilər. «Gopher» istənilən serverlərdən informasiyanı asanlıqla əldə etmək üçün sadə və əlverişli istifadəçi interfeysinə malikdir yə istifadəçiyə ayrıca Gopher informasiya fəzası təqdim edir. nformasiya müxtəlif Gopher- serverlərdən alınan iç-içə menyular sistemi şəklində təsvir olunur. Menyunun lazımi bəndinin seçilməsi çox vaxt apara bilər. Bu problemin həlli üçün «Veronica» adlı axtarış sistemi yaradılmışdır. Gopher sistemi ABŞ-ın Minnisota ştatının universitetində hazırlanmışdır. Demək olar ki, hazırda Gopher sisteminin bütün resursları WEB-ə köçürülmüşdür. nternet şəbəkəsində əksər «Gopher» resurslanın özündə toplayan əsas server «gopher://gopher2.tc.umn.edu» ünvanlı serverdir. 10. nternetin informasiya fəzasında axtarışın təşkili. Web - səhifələrinin sayı durmadan artır və nternetdə yerləşdirilən informasiyanın həcmi hər yarım ildə təxminən iki dəfə çoxalır. Lakin informasiya-axtarış sistemlərinin imkanları tələb olunan səviyyədən geri qalır və lazımi tədbirlər görülmədən bu cür nəhəng informasiya fəzasında axrarışı lazımi sürətlə və kefiyyətlə aparmaq olmaz. Bunun 60
əsas səbəblərindən biri nternetdə informasiya resurslarının nizamsız, sistemləşdirilməmiş şəkildə saxlanmasıdır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, nə Gopher ierarxik modeli, nə Web hipermətn modeli ümumi həcmi terabaytlarla ölçülən milyonlarla müxtəlif tipli sənədlərdən ibarət olan nternetin nəhəng informasiya anbarında informasiya- axtanş problemini həll etmirlər. Hazırda bu problemin həlli üçün yeganə yol açar sözlərlə sürətli informasiya axtarışını yerinə yetirən informasiya-axtarış sistemlərindən ibarətdir. Sonrakı illərdə Web üçün çoxlu sayda informasiya-axtarış sistemləri yaradılmışdır. Həmin sistemlər üzrə nternetdə xüsusi kataloqlar təşkil edilmişdir, məsələn: Search Kit (www.alf.ru/search), Buki (www.rinet.ru/buki) və s. Həmin kataloqlarda axtarış sistemlərinin adları, URL ünvanları və onların müqayisəli xarakteristikaları ətraflı əks olunur. Web üçün axtarış sistemləri arasında daha yaxşı axtarış imkanlarına malik olan və ona görə də daha geniş tətbiq edilənləri aşağıdakılardır: -xarici axtarış sistemləri: Altavista, Deja, Fast, Directhit, Snap, Google, Nor- thernlight, Oingo, Opentext, Infoseek, Wais, Yahoo; -rus axtarış sistemləri: Aport, Rambler, Yandex. Bu sistemlərdən bəzilərini qısaca nəzərdən keçirdək:
(www.altavista.com) -ən böyük axtarış portallarından biri olub, təqdim etdiyi servislərin sayına görə axtarış sistemləri arasında liderlik edir, 30-a qədər dildə (rus və türk dilləri də daxil olmaqla) informasiya axtarışı apara və tapılan sənədləri lazımi dilə çevirə bilir. Bu sistem yazıldığı dildən asılı olmayaraq bütün Web səhifələrini indeksləyir. Onun indeks bazasında 500 000 000-dən çox səhifənin indeksi toplanıb (2005-ci ilə qədər).
(www.google.com) -digər sistemlərdən fərqli axtarış
alqoroitmindən istifadə edir, çox sadə interfeysə və yüksək relevantlıq dərəcəsi ilə ölçülən yaxşı axtarış nəticələrinə malikdir. Axtarış zamanı sorğunun axtarış 61
surətini sənədin axtarış surətinə (indeksinə) tam daxil olması ilə yanaşı sənədə digər serverlərdən edilən istinadların sayı da nəzərə alınır. stinadların sayı çox olan sənədlərə üstünlük verilir və onlar axtarış nəticələrinin siyahısının lap əvvəlində təqdim edilir. Google sisteminin maraqlı xüsusiyyətlərindən biri də onun interfeysində ənənəvi axtarış mexanizmini işə salan « Google Search» düyməsi ilə yanaşı, sorğuya maksimal cavab verən sayta müraciət etmək üçün «I'm Feeling Lucky» düyməsinin də nəzərə alınmasıdır. Google-də müxtəlif dillərdə,o cümlədən, rus, azərbaycan dillərində axtarış aparmaq imkanı var. Xəbərlər qruplarında da axtarış aparmaq mümkündür. Bütün bu deyilənlər Google sistemini məşhurlaşdırmış və son 3 ildə axtarış sistemləri arasında ən populyar etmişdir. Hazırda Google sistemində 3 milyarda qədər indeksləşmiş Web səhifə əhatə edilmişdir. D RECTH T (www.directhit. com) axtarış sistemləri ailəsində həm sadə, həm də güclü sistem hesab olunur. Onun sadəliyi ənənəvi axtarış sistemlərində olduğu kimi, açar sözlərlə axtarışın aparılması, sadə və aydın interfeysə malik olması ilə təyin olunur. Sorğudakı açar sözlərə uyğun gələn sənədlərin içərisində daha çox istinad edilən və daha çox baxılan (yəni baxılma müddəti daha çox olan) sənədlərə üstünlük verilir və onlar çıxış siyahısının əvvəlində yerləşdirilir. Sorğudakı sözlərə, istinadların sayına və baxılmaların çoxluğuna görə seçilmiş sənədlərin siyahısı ilə yanaşı, sorğuya yaxın mövzular (sözlər) də ekrana çıxarılır. Həmin sözlər (Related Searches) sorğudakı sözlərə «sinonimlik», «assosiativlik» və «sinif-altsinif»(«soy-növ» və «tam-hissə») əlaqələrinə görə müəyyənləşdirilir. Bütün bunlarla bərabər, çıxışda reytinqi yüksək olan sənədlərin populyarlığı haqqında əyani formada məlumat verilir.
(www.snap.com) ilkin axtarış üçün nəzərdə tutulub və bir sıra cəhətlərinə görə Directhit sisteminə oxşayır. Burada da saytların populyarlığı və oxşar mövzular istifadəçilərin rəyləri ilə (istinadların sayı və baxılma müddəti) müəyyənləşdirilir. Bəzi xüsusiyyətlərinə görə Snap sistemi Directhit sistemindən
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|