BIRINCI FƏSIL
AZƏRBAYCAN İQTİSADİYYATININ KEÇİD DÖVRÜ
Qədim dövrlərdə və Orta əsrlərdə ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr Ağ dəniz və
Qara dəniz sahillərindəki başlıca ticarət mərkəzləri vasitəsilə həyata keçirilirdi.
Asiyanın daxilindən, Çin və Hindistandan Ağ dəniz və Qara dəniz sahillərinə uzanan
başlıca karvan yollan, xüsusilə “Böyük İpək Yolu” Azərbaycan torpaqlanndan keçirdi.
Şərqi Avropanı (Rusiya daxil olmaqla) və Volqa sahilini, Dərbənd keçidi vasitəsilə
Cənubi Qafqaz, İran və Mərkəzi Asiyaya bağlayan
məhşur karvan yolu da yenə
Azərbaycandan keçirdi. Beləliklə, ölkə daxilindən keçən beynəlxalq karvan yollan
dünya dövlətlərinin diqqətini qədimlərdən bəri Azərbaycana yönəltmişdi. Azərbaycan,
sanki Qərb ilə Şərq arasında "qızıl körpü" rolunu oynayırdı.
Belə bir coğrafi mövqeyə sahib olması səbəbiylə
Azərbaycan XK əsrin
əvvəllərində, 1813-cü ildə Gülüstan, 1828-ci ildə Türkmənçay müqavilələri ilə Şimali
Azərbaycan və Cənubi Azərbaycan olmaq üzrə iki yerə parçalanaraq, Rusiya və İran
tərəfindən bölüşdürüldü. 1917-ci il bolşevik inqilabından sonra, 28 May 1918-ci ildə
Məmməd Əmin Rəsulzadənin başçılığı altında qurulan və Türkiyə tərəfindən də dərhal
tanınan Azərbaycan Demokratik Respublikası; təəssüflər olsun ki qısa ömürlü oldu.
1920-ci il Aprelin 27-dən 28-nə keçən gecə ruslar tərəfindən işğal olunaraq
Azərbaycanın iki illik müstəqilliyi tarixə qovuşdu. Azərbaycan 1922-ci ildə Sovet
Sosyalist Respublikası
birliyinə daxil olmuş, 1936-cı ildən sonra isə “Azərbaycan
SSRİ” adını almışdır. Nəhayət, Sovet İttifaqı tərkibindəki Şimali Azərbaycan, Sovet
İttifaqının dağılmasıyla 1991-ci ildə yenidən müstəqilliyinə qovuşmuşdur.
1980-ci illərin sonunda Mixail Qorbaçov tərəfindən həyata keçirilən “qlas- nosf’
siyasəti nəticəsində çökən SSRİ-nin dağılmasıyla, Azərbaycan 1920-ci ildə daha
çiçəklənə bilməyən müstəqilliyini təkrar əldə etdi. Azərbaycan Milli Məclisi 31 avqust
1991-ci ildə ölkənin müstəqilliyini elan etmiş, 18 oktyabr 1991-ci
ildə isə Məclis
Müstəqillik Qanununu qəbul etmişdir.
Müstəqilliyini əldə edən Azərbaycan, sadəcə Sovet imperyalizmindən yaxa
qurtarmadı, eyni zamanda
totalitar Sovet rejimindən, utopik komunist idealo-
giyasmdan və hərbi sənaye kompleksinə xidmət edən bir iqtisadi strukturdan da yaxa
qurtarmış oldu.
Azərbaycanın iqtisadi inkişafına və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasına xidmət
edən ən qiymətli milli sərvəti, Azərbaycan Respublikasının
yenidən müstəqil bir
dövlət olaraq dünya dövlətləri sırasında daxil olmasıdır. Çünki, Azərbaycan xalqı
sadəcə müstəqil dövlətə sahib olmaqla tarixinin, taleyinin.