Microsoft Word bank dersli doc

  
 
30
 Təminatın likvid dəyəri aşağıdakı kimi müəyyən edilir: 
--birinci qrup üzrə - xalis bazar qiymətinin 40%-i; 
-- ikinci qrup üzrə - xalis bazar qiymətinin 30%-i; 
-- üçüncü qrup üzrə - xalis bazar qiymətinin 20%-i; 
-- dördüncü qrup təminatlar ümidsiz aktivlər kateqoriyası üzrə ehtiyatların yaradılmasında nəzərə alınmır. 
 
                Azərbaycan Respublikasının bank sistemində digər aktiv və passivlərin uçotu. 
 
1.  «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında», «Azərbaycan Respublikasında banklar və 
bank fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunlarına, Azərbaycan Respublikasının digər 
qanunvericilik aktlarına, habelə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının normativ aktlarına uyğun 
olaraq hazırlanmış və Azərbaycan Respublikasının bank sistemində (bundan sonra «bank») digər aktiv və 
passivlərin uçot qaydalarını müəyyənləşdirir.Maliyyə hesabatlarında digər aktiv və passivlər qrupuna daxil 
olan hesablardan qabaqcadan ödəmələrin, müəyyən edilməmiş məbləğlərin və digər müvəqqəti və təsadüfi 
xarakter daşıyan debitor və kreditor borcların uçotunun aparılması üçün istifadə olunur.  
                                           
                                              2. Əməliyyatların təsnifatı  
 
     Maliyyə hesabatlarında digər aktivlər aşağıdakı hesablar üzrə təsnifləşdirilir: 
- digər debitorlar; 
- müəyyən edilməmiş məbləğlər; 
- qabaqcadan ödəmələr; 
- əsas vəsaitlərin və qeyri-maddi aktivlərin alınması üçün qabaqcadan ödəmələr; 
- təxirə salınmış xərclər; 
- xarici valyutanın alınması/satılması üçün qabaqcadan ödəmələr; 
- ödənilməkdə olan məbləğlər və digər aktivlər. 
      Maliyyə hesabatlarında digər passivlər aşağıdakı hesablar üzrə təsnifləşdirilir: 
- digər kreditorlar; 
- müəyyən edilməmiş məbləğlər; 
- işçilərə ödəniləcək əmək haqqı və digər məbləğlər; 
- səhmdarlara (payçılara) ödəniləcək dividendlər; 
- təxirə salınmış gəlirlər; 
- xarici valyutanın alınması/satılması üçün alınmış avanslar; 
- ödənilməkdə olan məbləğlər və digər passivlər. 
                                                                      3. Uçot 
     Digə
r aktivlər: 
  
Digər debitorlar hesabında təhtəl hesab üzrə əməliyyatlar, işçilərə əmək haqqı üzrə hesablaşmalar, 
işçilərin və müştərilərin müxtəlif bank əməliyyatları və bankın təsərrüfat fəaliyyəti üzrə borclarının və 
digər müvafiq xarakterli əməliyyatların uçotu,Müəyyən edilməmiş məbləğlər hesabında bank və müştəri 
hesabları üzrə düzgün silinməyən və müəyyən hesaba aid edilmiş məbləğlərin və digər müvafiq xarakterli 
ə
məliyyatların uçotu, qabaqcadan ödəmələr hesabında hər hansı bir mala, işə (əsas vəsaitlər və qeyri-maddi 
aktivlərdən başqa) və ya xidmətə görə bank tərəfindən ödənilmiş qabaqcadan ödəmələrin uçotu, əsas 
vəsaitlərin və qeyri-maddi aktivlərin alınması üçün qabaqcadan ödəmələr hesabında əsas vəsaitlərin və ya 
qeyri-maddi aktivlərin alınması üçün qabaqcadan ödəmələrin uçotu,təxirə salınmış xərclər hesabında 
hesabat dövründə həyata keçirilmiş, lakin gələcək dövrə aid olan xərclərin uçotu aparılır. Bu xərclər aid 
olduğu dövrdə həmin hesabdan silinir və müvafiq xərc hesabında xərc kimi əks olunur.  
Xarici valyutanın alınması/satılması üçün qabaqcadan ödəmələr hesabında xarici valyutanın 
alınması/satılması üçün qabaqcadan ödəmələrin uçotu,ödənilməkdə olan məbləğlər və digər aktivlər 
hesabında müəyyən hüquqi və fiziki şəxslərlə hesablaşmaların (rabitə üzrə hesablaşmalar, müxtəlif 
kommunal xidmətləri üzrə hesablaşmalar, plastik kartlarla əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar, müştərilərin 
hesablarından silinən vəsaitlər və digər) uçotu aparılır.  
   Digər passivlər: 

---

  
 
31
 Digər kreditorlar hesabında bankın işçilərinə və müştərilərinə müxtəlif bank əməliyyatları üzrə 
borclarının, bankın təsərrüfat fəaliyyəti üzrə borclarının, (kreditə və ya alınmış, lakin dəyəri ödənilməmiş 
alınmış mallara görə və digər) icarə üzrə borclarının, müştərilərin bağlanmış hesablarının qalıqlarının və 
digər müvafiq xarakterli əməliyyatların uçotu, müəyyən edilməmiş məbləğlər hesabında banka daxil olmuş 
müəyyən edilməmiş məbləğlərin uçotu, işçilərə ödəniləcək əmək haqqı və digər məbləğlər hesabında 
bankın öz işçiləri ilə hesablaşmalarının uçotu, səhmdarlara (payçılara) ödəniləcək dividendlər hesabında 
bankın səhmdarlarına (payçılarına) olan dividend borclarının uçotu, təxirə salınmış gəlirlər hesabında 
hesabat dövründə həyata keçirilmiş, lakin gələcək dövrə aid olan gəlirlərin uçotu aparılır. Bu növ gəlirlərə 
iqtisadi səmərəsi gələcək dövrə aid olan gəlirlər aid edilir və aid olduğu dövrdə həmin hesabdan silinərək 
müvafiq gəlir hesabında gəlir kimi əks olunur.  
 Xarici valyutanın alınması/satılması üçün alınmış avanslar hesabında xarici valyutanın alınması/satılması 
üçün alınmış avansların uçotu, ödənilməkdə olan məbləğlər və digər passivlər hesabında müəyyən hüquqi 
və fiziki şəxslərlə hesablaşmaların (rabitə üzrə hesablaşmalar, müxtəlif kommunal xidmətləri üzrə 
hesablaşmalar, plastik kartlarla əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar, müştərilərin hesabına daxil olan vəsaitlər 
və digər) uçotu aparılır.  
 
AZƏRBAYCAN  RESPUBL KASINDA FƏAL YYƏT  GÖSTƏRƏN  BANKLAR ARASINDA  
HESABLAŞMALARIN  APARILMASI   
                                                  
      Bu məqsədlər üçün aşağıdakı əsas anlayışlardan istifadə olunur: 
 AZIPS – Real Vaxt Rejimində Banklararası Milli Hesablaşmalar Sistemidir. 
 SWIFT – Ümumdünya Banklararası Maliyyə Telekommunikasiya Sistemidir. 
 XÖHKS – Xırda Ödənişlər üzrə Hesablaşma Klirinq Sistemidir. 
 BMS – Mərkəzi Bankın Baş Mühasibatlıq Sistemidir. 
ş
tirakçı –AZIPS və/və ya XÖHKS-ə dair Kollektiv Sazişə qoşulmuş (müvafiq sistemə münasibətdə) 
bankdır (müstəsna hallarda digər hüquqi şəxsdir).  
Autsayder – AZIPS və/və ya XÖHKS-in  ştirakçısı olmayan (müvafiq sistemə münasibətdə) bankdır 
(müstəsna hallarda digər hüquqi şəxsdir).   
Emitent  ştirakçı – vəsaiti göndərən  ştirakçıdır. 
Benefisiar  ştirakçı – vəsaiti alan  ştirakçıdır. 
Valyutalaşma tarixi – ödəniş sənədinin icra olunma tarixidir. 
 Kod – banka (müstəsna hallarda digər hüquqi şəxsə) Mərkəzi Banktərəfindən verilmiş altı rəqəmli 
identifikasiya nömrəsidir. 
SWIFT B K-i – banka (müstəsna hallarda digər hüquqi şəxsə) SWIFT tərəfindən verilmiş identifikasiya 
nömrəsidir. 
Paket ödənişləri – XÖHKS-də  ştirakçılar tərəfindən qruplaşdırılan ödəniş tapşırıqlarıdır.  
Klirinq hesabı –  ştirakçıya XÖHKS-də açılmış hesabdır. 
Klirinq sessiyası – XÖHKS-də gün ərzində  ştirakçıların Paket ödənişlərinin qəbul edilməsi, icra olunması 
və nəticədə hesablaşmalar üzrə xalis mövqelərin (Klirinq hesabına daxil olan ödənişlərin cəmi ilə Klirinq 
hesabından silinən ödənişlərin cəmi arasındakı fərq) müəyyənləşdirilməsi dövrüdür. 
Klirinq – XÖHKS-də Klirinq sessiyası ərzində  ştirakçıların xalis mövqelərinin müəyyənləşdirilməsi 
prosesidir. 
Müxbir subhesab –  ştirakçının XÖHKS-də əməliyyatlar aparmaq məqsədi ilə BMS-də açılmış 
subhesabıdır. 
Ümumi fayl (MT150) – Paket ödənişləri əsasında  ştirakçı tərəfindən yaradılan və XÖHKS-ə göndərilən 
fayldır. Banklar arasında milli valyutada hesablaşmalar Mərkəzi Bankda açılmış Müxbir hesab vasitəsi ilə 
həyata keçirilir. 
       Mərkəzi Bank aşağıdakı tələblərə riayət olunduqda ödəniş tapşırığını qəbul edərək icra edir: 
- bankın Müxbir hesabı üzrə əməliyyatlar Azərbaycan Respublikasının müvafiq normativ hüquqi aktlarına 
uyğun olaraq dayandırılmadıqda; 
- ödəniş tapşırığı Azərbaycan Respublikasının müvafiq normativ hüquqi aktlarının tələblərinə cavab 
verdikdə; 

---