Microsoft Word bank dersli doc

  
 
32
- ödəniş tapşırığının icrası üçün bankın hesabında kifayət qədər vəsait olduqda. 
  Bank (müstəsna hallarda digər hüquqi şəxs) tərəfindən göndərilən ödəniş tapşırığı onun geri çağırılmayan 
və şərtsiz tapşırığıdır. 
      Mərkəzi Bank onun  darə Heyəti tərəfindən təsdiqlənmiş tariflərə uyğun olaraq aparılmış əməliyyatlara 
görə xidmət haqqı tutur. 
      Bankın (müstəsna hallarda digər hüquqi şəxsin) müvafiq hesabından çıxarış və digər məlumatlar ona 
Mərkəzi Bank tərəfindən elektron və ya kağız daşıyıcılarda təqdim edilir. 
      Mərkəzi Bank AZIPS və XÖHKS-in texniki xüsusiyyətlərini müəyyən edir.  
      Mərkəzi Bank banklarla aparılan əməliyyatlara dair bank hesabı müqaviləsi bağlayır. 
 
                                              2. AZIPS-DƏ HESABLAŞMALAR 
 
      AZIPS  ştirakçılar arasında real vaxt rejimində hesablaşmaların aparılması üçün istifadə olunur. 
      AZIPS-də hesablaşmalar Azərbaycan Respublikasının müvafiq normativ hüquqi aktlarının və SWIFT-
in tələblərinə cavab verməlidir. 
      AZIPS-in  ştirakçısı aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: 
- SWIFT-də qeydiyyata alınmalı; 
- SWIFT-in AZM qrupunun üzvü olmalı; 
- SWIFT-in Y-Copy rejimində işləməli; 
- AZIPS-ə dair Kollektiv Sazişin  ştirakçısı olmalıdır. 
     AZIPS-də hesablaşmalar Mərkəzi Bankda yerləşdirilmiş Mərkəzi Hesablaşmalar Sistemi vasitəsi ilə 
həyata keçirilir 
      ştirakçı aşağıdakı ödəniş tapşırıqlarını SWIFT vasitəsi ilə AZIPS-ə göndərə bilər: 
- MT100, MT103 müştəri ödənişləri;  
- MT205 bank ödənişləri. 
      ştirakçı ödəniş tapşırığını Valyutalaşma tarixindən əvvəl 10 (on) təqvim günü tarıxı ilə AZIPS-ə 
göndərə bilər.       Bu halda həmin ödəniş tapşırığı haqqında məlumat AZIPS-də saxlanılır və Valyutalaşma 
tarixində icra olunur. 
    ştirakçının Valyutalaşma tarixində göndərdiyi ödəniş tapşırığı AZIPS tərəfindən aşağıdakı qaydada 
qəbul edilir: 
- müştəri ödənişləri üçün saat 1000-dan 1630-dək;  
- bank ödənişləri üçün saat 1000-dan 1700-dək.  
    Hesablaşmaların aparılması üçün  ştirakçının hesabında kifayət qədər vəsait olmadıqda ona həmin günə     
Valyutalaşma tarixi olan icra olunmayan müştəri ödənişlərinin icrası məqsədi ilə 30 dəqiqə ərzində (saat 
1630-dan 1700-dək) vəsait tapmaq imkanı verilir.  
   ştirakçı vəsait tapmaq üçün aşağıdakı mənbələrdən istifadə edə bilər: 
- Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə, o cümlədən Mərkəzi Bankın normativ aktlarına uyğun olaraq 
banklararası kreditlərdən; 
- Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə, o cümlədən Mərkəzi Bankın normativ aktlarına zidd 
olmayan digər mənbələrdən. ştirakçı vəsait tapmadıqda onun Valyutalaşma tarixi həmin günə olan icra 
olunmayan ödəniş tapşırıqları ləğv olunur və bu barədə AZIPS tərəfindən  ştirakçıya MT019 göndərilir. 
  Mərkəzi Bank  ştirakçının apardığı əməliyyatlara görə saat 1700-dan 1720-dək onun Müxbir hesabından 
xidmət haqqı tutur və bu barədə AZIPS tərəfindən  ştirakçıya MT900 göndərilir. 
  Müstəsna hallarda Mərkəzi Bank  ştirakçılara rəsmi xəbərdarlıq etməklə müəyyən edilmiş vaxtları dəyişə 
bilər. 
  AZIPS-də hesablaşmalar başa çatdıqda AZIPS tərəfindən  ştirakçıya Hesabdan Çıxarış MT950 göndərilir. 
ş
tirakçı AZIPS-ə göndərdiyi ödəniş tapşırığının Başlıq hissəsinin (Message Header) 103-cü sahəsində 
(FIN Copy Service) “AZM” seçməlidir. Benefisiar  ştirakçı AZIPS-dən aldığı ödəniş tapşırığının Başlıq 
hissəsinin 103-cü sahəsində “AZM” və Tamamlama hissəsində (Message Trailer) “PAC” qeydinin 
olduğunu yoxlamalıdır. Kənarlaşma olduqda Benefisiar  ştirakçı ödənis tapşırığını icra etməməli, bu 
barədə Mərkəzi Banka və Emitent  ştirakçıya dərhal rəsmi məlumat (elektron və ya kağız daşıyıcılarda) 
verməlidir.AZIPS-dən istifadə ilə bağlı texniki problem yarandıqda  ştirakçı Mərkəzi Banka rəsmi 

---

  
 
33
müraciət (elektron və ya kağız daşıyıcılarda) etməlidir. Bu halda Mərkəzi Bank həmin  ştirakçının AZIPS-
də iştirakını müvəqqəti dayandırır və bu barədə AZIPS tərəfindən digər  stirakçılara MT298 SMT700 
göndərilir.  Problem aradan qaldırıldıqda  ştirakçı Mərkəzi Banka rəsmi məlumat verir, Mərkəzi Bank 
onun AZIPS-də iştirakını bərpa edir və bu barədə AZIPS tərəfindən digər  ştirakçılara MT298 SMT700 
göndərilir.Vəsaiti alan AZIPS-in  ştirakçısı olmadıqda Emitent  ştirakçı ödəniş tapşırığını Mərkəzi Bankın 
SWIFT ünvanına (SWIFT B K-inə) göndərir. 
    Emitent  ştirakçı tərəfindən göndərilmiş ödəniş tapşırığının aşağıdakı rekvizitləri AZIPS-də saxlanılır: 
- nömrəsi; 
- məbləği; 
- valyuta kodu; 
- göndərilmə tarixi; 
- Valyutalaşma tarixi; 
- vəsaiti göndərənin SWIFT B K-i; 
- vəsaiti alanın SWIFT B K-i; 
- ödənişin növü (müştəri və ya bank). 
  SWIFT tərəfindən AZIPS-ə ödəniş tapşırığının qəbul edilməsi haqqında MT096 göndərilir və AZIPS 
ödəniş tapşırığını icraya qəbul edərək aşağıdakıları yoxlayır: 
- ödəniş tapşırığının nömrəsinin təkrarlanmamasını; 
- Valyutalaşma tarixinin günün tarixinə uyğunluğunu. 
  Kənarlaşma olduqda ödəniş tapşırığının icrası imtina olunur və Emitent  ştirakçıya səbəbi göstərilməklə 
SWIFT tərəfindən MT019, AZIPS tərəfindən isə MT298 SMT701 göndərilir. 
  Kənarlaşma olmadıqda: 
- Emitent  ştirakçının hesabı debetləşdirilir və Benefisiar  ştirakçının hesabı kreditləşdirilir; 
- AZIPS tərəfindən SWIFT-ə ödənişin icra olunması haqqında MT097 göndərilir; - SWIFT tərəfindən 
ödənişin icra olunması haqqında Emitent  ştirakçıya onun tələbindən asılı olaraq MT012, Benefisiar 
ş
tirakçıya isə ödəniş tapşırığı göndərilir. 
   Ödənişlərin növbəliyini göstərmək məqsədi ilə Emitent  ştirakçı ödəniş tapşırıqlarının Başlıq hissəsində 
onların icra olunma ardıcıllığını əks etdirən 1-dən 99-dək Prioritet nömrəsini qeyd edə bilər. Emitent 
ş
tirakçı tərəfindən göndərilən ödəniş tapşırığında Prioritet nömrəsi qeyd olunmadıqda AZIPS onun 
Prioritet nömrəsini 98 kimi qəbul edir. 
   Emitent  ştirakçı tərəfindən göndərilən və həmin günə Valyutalaşma tarixi olan ödəniş tapşırığı aşağıdakı 
hallarda icra olunmadan “Gözləmə rejimində” saxlanılır: 
- Emitent və ya Benefisiar  ştirakçının hesabı üzrə əməliyyatlar müvəqqəti dayandırıldıqda; 
- Emitent  ştirakçının hesabında kifayət qədər vəsait olmadıqda; 
- AZIPS müvəqqəti dayandırıldıqda; 
- Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər hallarda. 
  Bu halda AZIPS tərəfindən Emitent  ştirakçıya MT298 SMT700 göndərilir. 
Emitent  ştirakçı Gözləmə rejimində olan ödəniş tapşırığının Prioritet nömrəsini dəyişə bilər. Bu halda        
Emitent  ştirakçı tərəfindən AZIPS-ə MT298 SMT202 göndərilir. 
   Prioritet nömrəsini hər hansı səbəbdən dəyişmək mümkün deyilsə, AZIPS tərəfindən  ştirakçıya səbəbi 
göstərilməklə MT298 SMT252 göndərilir. 
   Emitent  ştirakçı Gözləmə rejimində olan ödəniş tapşırığını ləğv edə bilər. Bu halda Emitent  ştirakçı 
tərəfindən AZIPS-ə MT298 SMT200 göndərilir. 
  Ödəniş tapşırığının hər hansı səbəbdən ləğv edilməsi mümkün deyilsə, AZIPS tərəfindən  ştirakçıya 
səbəbi göstərilməklə MT298 SMT250 göndərilir. 
  Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə uyğun olaraq  ştirakçının hesabı Mərkəzi Bank 
tərəfindən debetləşdirildiyi halda AZIPS tərəfindən  ştirakçıya MT900, kreditləşdirildiyi halda isə MT910 
göndərilir. 
    ştirakçı hesabı haqqında ümumi məlumat (hesab üzrə debet və kredit  əməliyyatlarının ümumi məbləği 
və hesabın qalığı) almaq üçün AZIPS-ə MT920 göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq AZIPS tərəfindən 
ş
tirakçıya MT941 göndərilir. 

---