Microsoft Word Beynelxalq munasibetler doc
normalarda əksini tapıbdır. Universal normalar olaraq
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
126 normalarda əksini tapıbdır. Universal normalar olaraq xüsusi və konkret sahələri əhatə edən normalarda da bu baza prinsiplər mühüm təttbiq olunur. Məsələn, istənilən sahədə müqavilənin tətbiqi həmin sahədə tərəflər arasında bərabərliyə xidmət edir) beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin olunmasına xidmət edir. Beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin olunması və qaydaların müəyyən edilməsi beynəlxalq hüququn ədalətli məzmununun üzərə çıxarır. Prinsiplər ədalət məzmunu olmaqla, konkret hərəkət istiqamətlərinin formalaşmasının əsaslarını müəyyən edir. Prinsiplər sahələrdə tətbiq olunmaqla genişlənir. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri hər bir dövlətin hüququnu tanıyır və hər bir dövlətin beynəlxalq münasibətlərdə azad şəraitdə hərəkət etməklə, vəzifə və öhdəliklərini yaradır. Bu baxımdan da prinsiplər daha çox vahid ədalət standartlarıdır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, prinsiplər tam da ədalətli olmaya bilər və yalnız müəyyən qrupların mənafeyinə xidmətə əsaslana bilər. Bu baxımdan da prinsiplər daha çox real ədalətin əsaslarını da təşkil edə bilər. Lakin prinsiplərin əsas mahiyyəti ondadır ki, bir qrupun mənafeyini təmin edən prinsiplər digər qrupun mənafeyini təmin edən prinsiplərlə ziddiyyət təşkil etməməlidir. Prinsiplər sərbəst hərəkət fəaliyyətinin əsaslarını yaradır və humanist prinsiplər, yumşaq prinsiplər ədalət məzmunları etibarilə cəmiyyətlərdə və dövlətlərarası münasibətlərdə enerji toplan- masına xidmət edir. Deməli, sərbəst hərəkətlər prinsipləri inkişafdır, inkişaf da demokrartiyadan ortaya çıxandır. Demokratiyanın özü də bir siyasi quruluş prinsipidir. Prinsiplər elə bir xassəyə malik olur ki, bütün hərəkətlər və digər sahələr üzrə qayda və normalar bu universal və baza prinsiplərə uyğunlaşdırılır. Deməli, beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri əsasən uyğunlaşdırıcı amillər və kriteriyalar kimi əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri ilə dövlətlərin vəzifələri və öhdəlikləri müəyyən olunur. Hüquq, vəzifə, 127 öhdəlik, məsuliyyət özü də prinsiplərdir. Hüquq haqdır və mövcudluğun, varlığın ədalətli təzahürüdür. Dövlətlər konkret öhdəliklər qəbul edirlər və prinsipləri də həmin istiqamətlər üzrə müəyyən edirlər. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipində dövlətlərin daxili ehtiyaclarının ədalətlə təmin edilməsi üçün beynəlxalq birliyin təmin olunması dayanır. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri əsasən vahid dünya siyasətinin ədalətlə inkişafına əsaslanır. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri beynəlxalq münasibətlərin bütövləşməsinə və dünya siyasətinin strukturlara bölünməsinə xidmət edir. Beynəlxalq münasibətlərin nəzəri və ədalətli prinsipləri dövlətlər üçün sərbəst hərəkət imkanlarını yaradır və dövlətlərin sərbəst fəaliyyətinin əsaslarını təşkil edir. Beynəlxalq münasibətlərin prinsipləri vahid hərəkətlərin əsaslarını yaradır. Beynəlxalq hüquq beynəlxalq münasibətlərin ədalətli qurulmasının əsaslarını formalaşdırır. Beynəlxalq hüquq dövlətlərin həm hüquqlarını qəbul edir, həm də onların vəzifə və səlahiyyətlərini müəyyənləşdirir. Beynəlxalq münasibətlərdə dövlətlərin hüquqlarının mövcudluğu elə prinsiplərin əsaslarını müəyyən edir. Beynəlxalq hüququn on mühüm prinsipi beynəlxalq münasibətlər sferasında dövlətlərin ədalətli davranışlarını meydana gətirir. Ədalətli davranma özü də tarazlığı ortaya çıxarır. Beynəlxalq hüququn prinsiplərinə əməl edilməsi sayəsində dövlətlər arasında vahid ədalətli münasibətlər formalaşdırılır və əlaqələr qurulur. Beynəlxalq münasibətlərin coğrafi məkanlar üzrə formalaşması-regional xarici siyasət Siyasət onun əhatə olunduğu məkanlar baxımından bütün sahəni əhatə edir. Siyasət cəmiyyətin üzvlərinin simasında məkanı əhatə etmək xüsusiyyətlərinə malik olur. Dünya siyasəti dünya dövlətlərini əhatə edir, beynəlxalq münasibətlər siyasəti isə dövlətlərin aralarında olan sahələri əhatə edir. 128 Dövlət hakimiyyətinə aid olan strukturlar dövlətlərdən- dövlətlərə siyasətlərin yayılmasını təmion etmək xüsusiyyət- lərinə malik olurlar. Bu baxımdan da siyasət məkanlardan - məkanlara keçmək xassələrinə malikdir. Siyasətin məkanlar üzrə dalğalanması amili meydana gəlir. Siyasi hadisələrin məkanlar üzrə cəmləşməsi prosesləri yaranır. Siyasət öz böyüklüyünə görə və məkanı əhatə etmək baxımından regional və qlobal (burada regionlar birləşmə- lərindən yaranan böyük mıəkanlar nəzərdə tutulur. Qloballıq həm də proseslərin çoxluğundan yaranan vəziyyətlərdən də ortaya çıxır. Siyasətin məzmun baxımından mürəkkəbliyi onun qloballığını yaradır. Qloballaşma özü də dünya siyasətinin yeni zamanlarını meydana gətirir) məzmuna bölünür. Siyasətin regional və qlobal formasının meydana gəlməsində həm də coğrafi amillər və geosiyasət mühüm rol oynayır. Dövlətlərin müəyyən regionlarda iştirakları və subyektlər kimi siyasəti formalaşdırmaları (regional dövlət maraqları, xalq amilini özündə cəmləşdirən milli maraqlar) əslində regional siyasəti meydana gətirir. Hər bir dövlət müəyyən coğrafi məkanda yerləşir. Coğrafi məkan şəraiti və bu şəraiti meydana gətirən elementlər dövlətlərdə yaşayan xalqların etnik xüsusiyyətlərinin formalaşmasına təsirlər göstərir. Dövlətlər də regionlarda güclərinə görə bölünürlər. Güclü dövlətlər daha çox təsiredici obyektlər və subyektlər kimi əhəmiyyət kəsb edirlər. Xalq özünün təbii xüsusiyyətlərini məhz öz yaşadığı ərazinin təbii xüsusiyyətlərindən götürür. İnsanlar təbii amilləri məkanlardan-məkanlara daşıyırlar. Dövlətlər öz tərkibində yaşayan xalqların müxtəlif etnik xüsusiyyətlərinin olmasına baxmayaraq, öz aralarında vahid qaydalar yaradırlar. Vahid qaydalar və normalar əsasən insanlara xidmət üçün təşkil edilir. Burada xalqların hansı mədəniyyətə məxsus olmaları münasibətlərdə-xüsusilə rəsmi münasibətlərdə obyekt kimi qəbul oluna bilməz. Münasi- bətlərdə insanlıq amili əsas predmetdir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|