Microsoft Word Birja-Dissert docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
76
Qanunun II fəsli “Əmtəə birjasının təsis edilməsi, idarə olunması və fəaliyyətinə xitam verilməsi” adlanır və 7 maddədən ibarətdir (Maddə 8-16). Bu fəsildə əmtəə birjasının təsis edilməsinin başlıca şərtləri kimi aşağıdakılar göstərilir: 1) Birja hüquqi və (və ya) fiziki şəxslərin könüllü birliyi əsasında yaradılır və müəyyənləşdirilmiş qaydada dövlət qeydiyyatından keçməlidir. Birjanın təsisçiləri eyni zamanda onun üzvləri sayılır. 2) Dövlət hakimiyyəti və idarəetmə orqanları, habelə dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən təşkilatlar, eləcə də bu Qanunun 11-ci maddəsinin 2-ci bəndində göstərilən hüquqi və fiziki şəxslər birjanın təsisçisi ola bilməzlər. 3) Birja təsisçilər tərəfindən bağlanmış təsis müqaviləsinə əsasən yaradılır. 4) Birjanın hər bir təsisçisinin payı onun nizamnamə fondunun 20 faizindən çox olmamalıdır. 9-cu maddə birjaların təsis edilməsi üçün lisenziya alınmasına aid edilmişdir. Azərbaycan Respublikası ərazisində birja ticarətinin təşkili müvafiq dövlət orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilmiş qaydada verilən lisenziya əsasında həyata keçirilir. Birjaların ləğvi onun ali idarəetmə orqanının, habelə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada və hallarda məhkəmənin, yaxud arbitraj məhkəməsinin qərarı ilə həyata keçirilə bilər. Qanunda həmçinin birja üzvlərinə da ayrıca maddə ayrılmışdır. Birja üzvləri dedikdə “birjanın nizamnamə fondunun yaradılmasında iştirak edən və (və ya) birjanın nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada üzvlük haqqı və ya digər məqsədli ödənişlər verən hüquqi və fiziki şəxslər” nəzərdə tutulur. Birja üzvləri aşağıdakı hüquqlara malikdir: 1)
2)
Birjanın fəaliyyəti ilə bağlı məsələlərin həllində iştirak etmək; 3)
Birjanın rəhbər orqanlarını seçmək və seçilmək; 4)
Birjanın bütün xidmətlərindən istifadə etmək; 5)
Birjaların nizamnaməsində nəzərdə tutulan digər hüquqlar. 77
Birja üzvləri tam və natamam üzvlərə bölünür. Tam üzvlər birjanın bütün bölmələrində, natamam üzvlər isə birjanın müəyyən bölmələrində ticarət etmək hüququna malikdir. Birja üzvü birja ticarətində iştirak etmək hüququnu müəyyən müddətdə yalnız bir hüquqi, yaxud fiziki şəxsə icarəyə vermək hüququna malikdir. Bu barədə müqavilə birjada qeydiyyatdan keçməlidir. Birja ticarətində iştirak etmək hüququnun ikinci əldən icarəyə verilməsi qadağandır. Birja təsisçiləri birja üzvlərinin bütün hüquqlarına malikdirlər. Onlar birjanın nizamnaməsində nəzərdə tutulan və birja ticarətində bərabərlik prinsipini pozmayan xüsusi hüquq və vəzifələrə malik ola bilərlər. Birja üzvləri birja nizamnaməsinin tələblərinə, birja ticarəti qaydalarına, ümumi yığıncağın və birja komitəsinin (birja şurasının) qərarına əməl etməli, birjanın nəzarət orqanlarına müəyyənləşdirilmiş qaydada zəruri məlumatları verməli, birja fəaliyyəti haqqında məxfi məlumatları və kommersiya sirrini yaymamalıdırlar. Qanunun 12-ci maddəsi əmtəə birjasının nizamnaməsi barədədir. Nizamnamə ümumi yığıncaqda təsdiq edilir və o, aşağıdakı məlumatları özündə əks etdirməlidir: 1)
2)
Təsisçilərin tərkibi; 3) Birjanın idarəetmə strukturu və nəzarət orqanı, onların funksiyaları və hüquqları, qərar qəbul etmə qaydası; 4) Nizamnamə fondunun məbləği; 5) Daimi fondların siyahısı və onların formalaşdırılması qaydası; 6) Birja ticarəti qaydalarının hazırlanması və qəbulu qaydası; 7) Birja üzvlərinin maksimum sayı; 8) Birja üzvlüyünə qəbul, birjada üzvlüyün dayandırılması və ona xitam verilməsi qaydası; 9) Birja üzvlərinin və birja ticarətinin digər iştirakçılarının hüquq və vəzifələri; 10) Birja ticarəti iştirakçıları arasında yaranan mübahisələrin həlli qaydası.
78
Əmtəə birjasının ali və idarəetmə orqanı onun üzvlərinin ümumi yığıncağıdır. Ümumi yığıncaqlar arasındakı müddətdə əmtəə birjasına rəhbərliyi birja komitəsi (birja şurası) həyata keçirir.Birjanın nəzarət (təftiş) komissiyası onun nəzarət orqanıdır.Birja komitəsi (birja şurası) və nəzarət (təftiş) komissiyası əmtəə birjası üzvlərinin ümumi yığıncağı tərəfindən seçilir, onların səlahiyyəti və hüquqları əmtəə birjasının nizamnaməsi ilə müəyyənləşdirilir.Əmtəə birjasının fəaliyyətinə operativ rəhbərliyi birja komitəsinin (birja şurasının) təyin etdiyi idarə heyəti həyata keçirir. darə heyəti birjanın fəaliyyət göstərməsini təmin edir və onun bütün struktur bölmələrinə rəhbərlik edir.Birjanın struktur bölmələri birja komitəsinin (birja ş urasının) təsdiq etdiyi əsasnaməyə uyğun fəaliyyət göstərir. Birjalar ticarətin qaydalarını müəyyənləşdirməkdə sərbəstdirlər. Lakin qanunda həmin qaydalar üçün aşağıdakı şərtlər qeyd olunmuşdur: 1)
2) Birja sövdələşməsinin aparılması qaydası; 3) Birja əqdlərinin növləri; 4) Birja ticarəti iştirakçılarına qarşıdakı birja sövdələşməsi haqqında məlumat vermək qaydası; 5) Birja əqdlərinin qeydə alınması və uçotu qaydası; 6) Birja əmtəələrinə məzənnə qoyulması qaydası; 7) Birja ticarəti iştirakçılarına birja sövdələşmələrində birja əqdləri, o cümlədən birja əqdlərinin qiymətləri haqqında məlumat vermək qaydası; 8) Birja üzvlərinə və birja ticarətinin digər iştirakçılarına əmtəə bazarları və birja əmtəələrinin bazar konyunkturası haqqında məlumat vermək qaydası; 9) Birja əqdləri bağlanmasında birja üzvlərinin və birja ticarətinin digər iştirakçılarının qarşılıqlı hesablaşmalar aparması qaydası; 10) Birjada qiymətlərin səviyyəsinin gün ərzində kəskin surətdə artmasına, yaxud azalmasına, süni olaraq qiymətlərin artırılmasına, yaxud azaldılmasına, Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|