Microsoft Word Birja-Dissert docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
67
məsələlərdə əsas normativ sənəd hesab edilir. Bu qaydalara riayət olunması birja ticarətinin iştirakçıları və birjanın işçiləri üçün məcburi sayılır. 3. Qaydalar aşağıdakı prinsiplər əsasında qurulur: • •
• Real tələb və təklifləri nəzərə almaqla sərbəst qiymət qoyulması ə sasında qiymətin müəyyənləşdirilməsi; • • • • Verilmiş məlumatların obyektivliyi və dəqiqliyi; • • • • Qaydalara bütün iştirakçılar tərəfindən mütləq riayət olunması; • •
• Ticarətin, birja ticarəti iştirakçılarının hüquq bərabərliyi qorunmaqla, aşkarlıq prinsipi əsasında keçirilməsi; 4. Birja əqdlərinin bağlanmasına və yerinə yetirilməsinə yalnız bu qaydalara riayət olunduğu təqdirdə icazə verilə bilər.
Ticarət iştirakçıları mövcud qaydaların tam mətni və onlara edilən dəyişikliklərlə tanış edilir. Bu qaydalar real və ya gələcəkdə istehsalı nəzərdə tutlmuş ə mtəənin, təxirəsalınmaz təchizatla nəğd əmtəənin, razılaşdırılmış müddətdə təchiz olacaq əmtəənin, qanunvericiliklə alqı-satqısı məhdudlaşdırılmamış əmtəənin, birjada alqı-satqı əqdinin bağlanmasını, həyata keçirilməsi zamanı tərəflərin qarşılıqlı ə laqələrini nizama salır. Birja əqdi gələcəkdə olan əmtəəyə, göndərilən anda hesablaşma şərti ilə bağlanmışsa tərəflərdən hər birinin əqdin bağlandığı anda və müəyyən olunmuş müddətə qədər həmin əmtəəni göndərmək və ya qəbul etmək haqqında öz hüququnu sata bilər. Bu saziş qeydiyyat bürosunda qeydə alınır və keçirilmə sənədi ilə rəsmiləşdirilir. 6. Birjada əqdin mimimal dəyəri məhdudlaşdırılmır. 7. Birja, ticarət iştirakçıları arasında bağlanmış forvard, fyuçers və opsion ə qdlərinin kreditləşdirilməsi ixtiyarına malikdir. Bu kreditlərin verilməsi məsələsinə bağlanmış kontraktlara və ticarət iştirakçısının yazılı xahişinə əsasən birjanın rəhbərliyi tərəfindən baxılır. Respublika Əmtəə Birjasının (RƏB) rəhbərliyi tərəfindən kreditləşmə ilə bağlı qərarlar Birja Komitəsinin iclasında baxılıb təsdiq edildikdən sonra qüvvəyə minir və iştirakçıların aktivliyini artırmaq, birja ticarətini 68
canlandırmaq və birjanın hesabında olan maliyyə vəsaitindən sərfəli istifadə etmək məqsədini güdməlidir. Eyni zamanda birja mənfəət götürməyi qarşısına məqsəd qoymamalıdır. 8. Ə qdlərin sığortalanması ticarət iştirakçılarının şəxsi işidir. Bu məsələ haqqında iki tərəfin ümumi razılığı olduğu halda öz əksini əqddə tapa bilər. 9. Hər birja əmtəəsinin alqı-satqısı ayrıca birja əqdi ilə rəsmiləşdirilir. 10. Ə qd o zaman birjəvi hesab olunur ki, • • • • Birja ticarətini yazılı sifariş əsasında satışa müvafiq qaydada təqdim edilmiş, dövriyyəyə buraxılmış və ticarət zamanı elan edilmiş əmtəə üzrə bağlanılsın; • •
• Birja ticarətinin mövcud qaydalarına əsasən RƏB-in nizamnaməsinə müvafiq olaraq ticarətdə iştirak edən ticarət iştirakçıları arasında bağlanılsın; • •
• Birjada müvafiq qeydiyyatdan keçirilsin; 11. Birja tərəflər arasında bağlanmış əqdin şərtlərini pozması üçün cavabdeh deyildir. Birja əqdlərində əks tapmış şərtlərin yerinə yetirilməsi bütövlükdə və tamamilə onu bağlayanların işidir. 12. Birja ticarəti yalnız əyani forma üzrə bağlanılır. Əyani ticarət birjanın ticarət zalında və qəbul edilmiş reqlamentə görə keçirilir.
Birja üzvü özünün birja ticarətində iştirak hüququnu icarəyə verə bilər. Ticarətdə iştirak hüququ müəyyən müddətə və yalnız bir hüquqi (fiziki) şəxsə icarəyə verilə bilər. Bu barədə müqavilə birjada qeydiyyatdan keçməlidir. Birja üzvü öz hüququnu icarəyə verdiyi şəxsə görə birja qarşısında məsuliyyət daşıyır.
Birjada birja əqdi bağlamaq hüququna aşağıdakı sadalananların hüququ vardır: • • • • Broker və diller fəaliyyəti üzrə birja təsisçilərinin, üzvlərinin broker firmalarının birjada müvafiq qeydiyyatdan keçmiş nümayəndələri və sahibkar kimi uçota alınmış öz fəaliyyətini hüquqi şəxs yaratmadan həyata keçirən fiziki şəxslərin; 69
• • • • Diller fəaliyyəti üzrə diller firmalarının müvafiq qeydiyyatdan keçmiş nümayəndələri, birja ticarətində birdəfə iştirak hüququ ilə müvafiq rüsumu ödəmiş hüquqi şəxslərin nümayəndələri və fiziki şəxslər; • •
• RƏB ilə birja arasında əməkdaşlıq haqda müqaviləsi elan birjaların brokerləri. Bu hüquq yalnız brokeri göndərmiş firmanın zəmanət məktubu və RƏB-ə tələb olunan digər sənədlərin təqdim edildiyi təqdirdə verilə bilər.
Birja ticarətinə ilk dəfə gələnlərin yalnız öz adından və öz hesabına real ə mtəə üzrə əqd bağlamaq hüququ vardır. 16. Birja və birjanın qulluqçuları ticarət zamanı bağlanan əqdlərin tərəfi kimi çıxış edə bilməzlər. Birjanın öz adından və onun hesabına əqdlərin bağlanması qadağandır. 17. Brokerlər, broker kontorlarının müştərilərlə bağlanmış sazişə uyğun olaraq və müştərilərin adından onlara verilmiş əqd bağlamaq hüququna əsasən onları birjada təmsil edirlər. Brokerlər mənafeləri bir-birinə əks olan iki və daha çox müştəriyə xidmət edə bilməzlər.
Birja birja ticarətinin bütün iştirakçıları üçün bərabər hüquq və imkanlara təminat verir. Birja vasitəçiləri, birja ticarətində fyuçers və opsion ə qdlərinin bağlanmasını yalnız müəyyənləşdirilmiş qaydada lisenziya əldə etdikdən sonra həyata keçirir. 19. Birja vasitəçisi birja ticarəti başlamazdan əvvəl öz müştərisini qeydiyyatdan keçirməlidir. Bunun üçün RƏB-in qeydiyyat şöbəsinin müştərisi haqda məlumat təsdiq olunması zəruridir. 20. Birja, ona təqdim olunmuş məlumatı saxlamağa zəmanət verir və əlavə məlumatları tələb etməyə ixtiyarı yoxdur.
Birja ticarətinin iştirakçıları birja ticarəti zamanı bağladıqları birja ə qdlərinin hər bir müştəri üçün uçotunu aparmalı və bu məlumatları əqd bağlanan gündən 5 il müddətində saxlamalıdır. 22. Birja əqdi yalnız birja ticarətinə buraxılmış əmtəələr üzrə bağlanır. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|