Microsoft Word Birja-Dissert docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
54
ə sasında aşağıdakı əməliyatlar həyata keçirilir: pul vəsaitləri üzrə netto-öhdəlikləri olan birja üzvlərinin ticarət hesablarından onların netto-öhdəlikləri həcmində pul vəsaitlərinin çıxarılması və pul vəsaitləri üzrə netto-tələbləri olan birja üzvlərinin ticarət hesablarına onların netto-tələbləri həcmində pul vəsaitlərinin daxil edilməsi. HM-zi depozitar, birja üzvlərinin netto-öhdəlikləri və netto-tələbləri üzrə hesablaşmalar haqqında hesabatları birjasına təqdim edir. Bundan sonra, BFB-sı hesablşma mərkəzinin ticarət hesablarında olan pul vəsaitlərinin və depozitarın ticarət bölməsində olan qiymətli kağızların blokirovkadan azad edilməsi haqqında sərəncam veririr. Birjanın sərəncamlarına əsasən HM-nin ticarət hesablarını və depozitarların ticarət bölmələrini blokirovkadan azad edildiyi andan: - birja üzvlərinin netto-öhdəlikləri və netto-tələbləri üzrə hesablaşmalrı tamamlanmış hesab edilir; - netto-öhdəliklərin və netto-tələblərin hesablaşmasına (çoxtərəfli nettinq) daxil edilmiş sövdələşmələr üzrə birja üzvünün öhdəlikləri yerinə yetirilmiş hesab edilir. Klirinq fəaliyyətinin həyata keçirilmə üsullarını tənzimləyən bu qaydalarda (Bakı Fond Birjasında qiymətli kağızlarla ticarət qaydalarında), müəyyən edilmiş terminlərdən və anlyışlardan başqa aşağıdakı terminlərdən istifadə olunur: • Bakı Fond Birjası (BFB) – Azərbaycan respublikasının Prezindenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin əsasnamələrində müəyyən edilmiş mənada ticarət və klirinq əməliyyatlarının təşkilatçısı. • Klirinq iştirakçısı - Bakı Fond Birjasında qiymətli kağızlarla ticarət qaydalarında müəyyən edilmiş mənada, birja ilə qiymətli kağızlarla sövdələşmələr üzrə klirinq xidmətinin həyata keçirilməsi haqqında sövdələşmələri imzalayam birja üzvü. • Klirinq sistemi– Birja üzvləri tərəfindən bu qaydalara uyğun olaraq, BFB tərəfindən klirinq fəaliyyətini həyata keçirmək üçün təsis edilmiş texniki- proqramlaşma vasitələrinin, məlumat bazalarının, tekekomnukasiya vasitələrinin proqram təminatının və digər avadanlıqların məcmusudur.
55
• Klirinq fəəaliyyəti - Azərbaycan respublikasının Prezindenti yanında QKDK- nın əsasnamələrində müəyyən edilmiş qaydalara uyğun olaraq həyata keçirilən klirinq fəaliyyətidir. • Çoxtərəfli nettinq – birja üzvlərinin həmcins tələblərinin çoxtərəfli klirinq ə sasında qarşılıqlı hesablaşması yolu ilə, birja üzvləri tərəfindən qiymətli kağızlarla sövdələşmələrin bağlanması nəticəsində yaranan öhdəliklərin yerinə yetirilməsi və bu öhdəliklərin predmeti olmayan hissəsində pul vəsaitləri və qiymətli kağızlar üzrə birja üzvlərinin netto-öhdəlikləri yaxud netto-tələbləri kimi müəyyən edilir. • Birja üzvlərinin pul vəsaitlərinə görə netto-öhdəlikləri və netto-tələbləri – Çoxtərəfli nettinq mexanizmi vəsitəsilə çoxtərəfli nettinqə daxil edilmiş və birja üzvü tərəfindən qiymətli kağızlarla bağlanılan sövdələşmələrə aid pul vəsaitləri üzrə birja üzvünün tələbləri və öhdəlikləri arasındakı mənfi və müsbət fərq kimi müəyyən edilən pul vəsaitinin məbləğidir. • Depozitar – qiymətli kağızlara aid netto-öhdəliklər və nettoi-tələblər üzrə hesablaşmalar aparan Bakı Fond Birjası. • Hesablaşma Mərkəzi (HM) - qiymətli kağızlara aid netto-öhdəliklər və nettoi- tələblər üzrə hesablaşmalar aparan Bakı Fond Birjası. • Depo emissiya hesabı – Depozitar tərəfindən emitent üçün açılan, buraxılışı QKDK tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada qeydiyyatdan keçmiş qiymətli kağızların daxil edilməsi, bu qiymətli kağızların yerləşdirilmə yaxud silinmə zamanı çıxarılması, qiymətli kağızların emitent tərəfindən geri alındığı zaman daxil edilməsi üçün təsis olunmuş emissiya hesabıdır. • Ticarət hesabı – birja üzvünün HM-də açılmış qiymətli kağızlarla sövdələşmələrin bağlanması nəticəsində yaranan birja üzvünün pul vəsaitləri üzrə öhdəliklərin yerinə yetirilməsi məqsədi ilə daxil olunmuş pul vəsaitlərinin Azərbaycan Respublikasının Milli Bankının əsasnamələrinə uyğun olaraq uçotu üçün, həmçinin, birja üzvünün pul vəsaitləri üzrə netto-öhdəlikləri və netto-tələbləri üzrə 56
hesablaşmaların aparıldığı zaman pul vəsaitlərinin silinməsi və daxil edilməsi üçün təsis edilmiş birja üzvünün hesabı. Kontragentlər arasında tətbiq edilən hesablaşmaların formaları kifayət qədər müxtəlifdir və ödəniş bank və kredit vasitələrinin müxtəlif növlərindən istifadəylə bağlanılır. Hesablaşmaların forması müqavilə tərəfləriylə təyin edilir.Müqavilənin iştirakçıları ən yüksək dərəcədə onların maraqlarına cavab verən hesablaşmaların formalarını qeyd etməyə çalışırlar. Bu halda son seçimə bir sıra amillər təsir göstərir: müqavilənin bağlanması vaxtı yaranmış bazar konyunkturu, sövdələşmə üzrə kontragentə etibarın dərəcəsi, şəxsi maliyyə durumu, bağlanmış sövdələşmənin məbləği ( cəmi ) və s. Kontragentlərin arasında hesablaşmalar əsasən aşağıdakılarla edilir:
• ödəmə tələb-tapşırıqları; • ödəmə tələbləri; • akkreditivlər; • ödəmə tapşırıqları; • qəbzlər; • veksellər.
təchizatçı alıcıya çatdırılan məhsulun hesab və sənədlərinə baxır.
Şə
Alıcının bankı
Alıcı
Satıcının bankı Satıcı
Müqavilə Mal (əmtəə) ödəmə tapşırığı
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|