77
Adi səhmlərin dəyərinin müəyyənləşdirilməsi istiqrazların və
imtiyazlı səhmlərin qiymətinləndirilməsindən əhəmiyyətli
dərəcədə fərqlənir. Belə ki, onlar üzrə gəlirin alınması vaxtına və
kəmiyyətinə görə qeyri-müəyyənliklə xarakterizə olunur. Əgər
ş
irkətin dividendlərinin qeyri-müəyyən gələcəkdə eyni eyni
surətdə artacağı gözlənilirsə, onda səhmin cari dəyəri aşağıdakı
kimi müəyyən edilməlidir:
PV= D
0
(1+g) + D
0
(1+g)
2
+ ....+D
0
(1+r)
N
= D
0
(1+g)
(1+r) (1+r)
2
(1+r)
N
(r-g)
burada, D
0
-dividendin baza kəmiyyəti, r-gəlirliliyinin tələb
olunan norması, g-dividendlərin artım surətlərinin proqnozu.
Qiymətləndirmənin bir çox modelləri son nəticədə artım
surətlərinin azalması fərziyyələrinə əsaslanır: normaldan yüksək
olan artım surətindən normal artım surətinə keçid baş verir.Bu
halda səhmlərin cari dəyəri aşağıdakı düsturla hesablanır:
N
PV= ∑ D
0
(1+g
s
) + D
N
+1 * 1
n-1 (1+r
s
)
N
r
s
– g
n
(1+r
s
)
n
burada g
s
– normaldan yüksək artım tempi, g
n
- normal artım
tempi, N- normaldan yüksək artım illərinin sayı, r
s -
normaldan
yüksək artım şəraitində gəlirliliyin tələb olunan normasıdır.
Sabit ödəniş səviyyəsinə malik kuponlu istiqrazlar
qiymətləndirilərkən
faizlərin
kupon
ödənişləri
təsbit
olunmuşdursa, qiymətləndirici sadə faiz öhdəliyi ilə qarşılaşır,
daimi faiz ödəmələrinə isə annuitet kimi baxır.
Bu halda istiqrazın cari dəyəri iki hissədən ibarətdir:
-faiz ödəmələrinin başa çatması tarixinə qədər alınmış cari
diskontlaşdırılmış dəyər
-istiqrazın ödənilməsi müddətini çatan zaman nominalın
ödəməsinin cari diskontlaşdırılmış dəyəri:
78
PV
ist
= Y + Y + .... + Y + D
n =
∑
Y
+ D
n
(1+r) (1+r)
2
(1+r)
N
(1+r)
N n=1
(1+r)
N
(1+r)
N
burada, PV
ist
-istiqrazın cari dəyəri, Y-nominal faiz gəliri
(kupon dərəcəsi) ilə müəyyən olunan illik faiz ödəmələri, r-
gəlirliliyin tələb olunan norması, D
n
-istiqrazın nominal dəyəri,
N- istiqrazın dəyərinin tam ödənilməsinədək olan illərin sayıdır.
Üzən məzənnəli istiqrazlar qiymətləndirilən zaman nəzərə
almaq lazımdır ki, əgər kupon ödənişləri təsbit olunmamışdırsa,
faiz ödəmələrinin daxil olmasına annuitet kimi baxmaq olmaz.
Hər bir faiz ödənişinə birdəfəlik ödəniş kimi baxılır. Bu halda
istiqrazın cari dəyərinin hesablanması düsturu aşağıdakı kimi
olur:
PV
ist
= Y
1
+ Y
2
+ Y
3
+ .....+ Y
n
+ M
n
(1+r) (1+r)
2
(1+r)
3
(1+r)
n
(1+r)
n
burada, Y
1
, Y
2
, ...,Y
n
-lər hər il dəyişən faiz ödəmələridir.
Müddətsiz yaxud dövri faiz ödənişli, lakin ödənilməsi
(qaytarılması)məcburi vacib olmayan istiqrazların cari dəyəri
aşağıdakı düsturla hesablanır:
PV
ist
= Y
r
79
Mövzu 12
Qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsi.
Plan:
1.
Qeyri-maddi aktivlərin qiymətləndirilməsinə
yanaşmalar.
2.
Kəşflərin
və
ə
mtəə
nişanlarının
qiymətləndirilməsi.
3.
Elmi-texniki məhsullara qiymətlərin əmələ
gəlməsi.
4.
Qudvillin dəyərinin qiymətləndirilməsi.
Qeyri-maddi aktivlərə aşağıdakı aktivlər aid edilir:
maddi-əşya forması olmayan, təsərrüfat fəaliyyətində maddi-
əş
ya formasının istifadəsi əhəmiyyət kəsb etməyən aktivlər;
gəlir gətirmək qabiliyyəti olan aktivlər;
uzun müddət (1 ildən çox) müddətə istifadə məqsədilə əldə
olunan aktivlər.
Qeyri-maddi aktivləri 4 qrupa bölmək olar:
intellektual mülkiyyət;
əmlak hüquqları;
vaxtı keçmiş və ya dondurulmuş məsrəflər;
firmanın qiyməti (qudvill).
Qeyri-maddi aktivlərin xarakteristikasını aşağıdakı kimi
ümumiləşdirmək olar:
Qeyri-maddi aktivlər
Qeyri-maddi
aktivlərin
xarakteristikası
İ
ntellektual mülkiyyət
Bu sənaye mülkiyyət obyektlərinə
hüquqları
(ixtiralar,
faydalı
modelləri,
sənaye
nümunələri,
ə
mtəə və xidmət nişanları, firma
adları, əmtəələrin mənşə yerinin
Dostları ilə paylaş: |