Microsoft Word cap 6 02 2012. doc
Rejissorluğun üslub problemləri
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rejissorluğun üslub problemləri
- Aydın Dadaşov
Rejissorluğun üslub problemləri 65 atalığı ilə bir neçə illiyə xaricə getdiyindən mənzilində tək yaşayan Kayın yanında Moskvada Tibb institutuna qəbul olmaq istəyən on doqquz yaşlı əyalət qızı Nelyanın (R.D.Əmirbəyova) gəlişi münasibətlər sistemini önə çəkir. Kayın məktəb dostları, evdən küsüb yataqxanada yaşayan Terentiy Konstantinov (Y.N.Baliyev) və Nikita Lixaçevin (İ.İ.Koşeleviç) Nelya ilə məhəbbət macərası get – gedə də- rinləşir. Nelyanın Nikita üçün qız doğacağını deməsi ilə oğlanın qorxuya düşməsi gözlənilməz problemlər qarşı- durması zəifliyin tərənnümünə çevrilən Kayın xalası oğlu otuz yaşlı ailəsi və bir qızı olan həkim Mixayıl Zemstovun (V.Q.Paseçnı) Tumendən gəlişi ilə hadisələr dəyişir. Məhz gənclərin tutqun yaşayışını, sevinc görmədiklərini deyib Mixayıl həyata sağlam münasibətin simvoluna çevrilir. Növbəti səhnə şərqi Sibirdə neft kəşfiyyatında çalışan Mi- xayıl Zemstovun ailəsində cərəyan edir. Bir həftə əvvəl körpə Lesya doğulsa da, artıq darıxan otuz doqquz yaşlı geoloq Maşanın (İ.A. Perlova) öz işinə vurğunluğu səbə- bindən əvvəlki ərindən də ayrıldığı üzə çıxır. Otağa daxil olan Maşanın iş yoldaşı otuz səkkiz yaşlı Loveskonun qa- zılan quyuların perspektivsiz iş olduğunu bildirməsi isteh- salat mövzusunu önə çəkir. Və bu məqamda Moskvadan gəlib çıxan Nelyanın Mixayılın evli olduğuna təəccüblən- məsi və xəstəxanada çalışmağa razılıq verməsi hadisələri şəxsi münasibətlər sisteminə yönəldir. Moskva həyatını əks etdirən növbəti səhnədə Kayın ən uğurlu rəsminin Nelyanın portreti olması Nikitanın qı- zın hamiləlik ucbatından evdən getdiyini düşünməsi və xaricdən gələn Kayın atalığı Oleq Pavloviçin anasından hədiyyələr və məktub gətirməsi paralel süjet xəttini davam etdirir. Sibirdə cərəyan edən hadisələrdə Maşanın Loves- Aydın Dadaşov 66 kaya qoşulub neft kəşfiyyatına getməsi, Nelyanın onun qoyub getdiyi uşağa məmnuniyyətlə qulluq etməsi insani münasibətləri önə çəkir. Ürəyini Maşaya açan Nelyanın hamilə olması, valideynlərinin, oğlanın uşağı abort etməyi tələb etməsi səbəbindən evdən qaçdığını bildirməsi hadi- sələri gərginləşdirir. Növbəti səhnədə bir günlüyə evə qa- yıtmış Maşanın bədbəxt hadisə səbəbindən göldə batan in- sanı xilas edərkən məhv olmasını balaca Lesyaya özünün baxdığını bildirməsi təsirsiz qalır. Hətta vidalaşarkən Nel- yanın Mixaylın Maşaya həsr etdiyi mahnını səsləndirməsi səmərəli nəticə vermir. Ana qızını da yad qadınla qoyub evdən gedir. Moskvada cərəyan edən növbəti səhnədə yol- da soyuqlayan qızcığazla gələn Nelyanın uşağın atasının kim olduğunu soruşan Nikitanın suallarını cavabsız qoy- ması, Terentiyin onunla evlənmək istəməsi psixoloji hadi- sələri gərginləşdirir. Yeni il ərəfəsində Terentiyin şaxta babaya çevrilməsi, atasının (M.P.Aduşev) mexaniki oyun- caq gətirməsi məqamında gəlib çıxan Maşanın qızını götü- rüb getməsi hadisələri gözlənilməz istiqamətə yönəldir. Finalda Nikita ilə Nelyanın yeni həyat başlayacağına ümid tamaşanı şirin notlarla sona çatdırır. 1980-cı ildə çıxan “Teatr” jurnalının 9-cu sayındakı “Qocalmaq və yeniləşmək” məqaləsində: “Cənnət Səli- movanın yozumunda çoxlu yaxşılıqlar vardır və bütün pyes əsası Nelya xətti olmaqla aktyorlar üzərində qurulur. Rejissor və aktrisa rolu, bəzən gənc insanın həyatı ilə üst- üstə düşməyən Nelyanın ətrafla əlaqəni məhv edən aman- sızlığına, eqoizminə bəraət vermədən dramatizmlə dol- ğunlaşdıra bilirlər” 59 yazan teatrşünas Leonid Velixov per- 59 Л.Ю. Велехов. Стареть и обновляться. ж. 1980. Театр. №9. с. 40. Aydın Dadaşov 68 *** Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrına rəhbər təyin olunan Mehdi Məmmədov Cəfər Cabbarlının yubileyi ərə- fəsində - 1979-cu ildə “Aydın” pyesi əsasında tamaşasına quruluş verməyi təkidlə Cənnət Səlimovaya təklif edir. Məlumdur ki, müxtəlif illərdə bu teatrın repertuarında Cəfər Cabbarlının pyesləri əsasında; Mərziyə xanım Davudovanın baş rolda oynadığı Atakişini Mixail Jarovun ifa etdiyi “Sevil” (rejissor A.Ridal. 1930), iki dəfə “1905- ci ildə” (rejissor A.Ridal. 1934., rejissor İ.Hidayətzadə. 1939. İkinci quruluşda Fatma Qədri Sonanı, B.A.İlin Bax- şını ifa edirdi), Fatma Qədrinin Solmaz rolunu ifa etdiyi “Od gəlini” (rejissor S.Mayorov.1935) yadda qalan tama- şalar oynanılmışdır. 1957-ci ildə isə Rus Dram Teatrının baş rejissoru Məhərrəm Haşımov Əziz Şərifin rus dilinə tərcümə etdiyi “Aydın” pyesini ilkin ədəbi məhbəyə müdaxilə etmədən, anarxist düşüncəli, xəyalpərəst inqilabçı Aydın (B.İ.Çin- kin), sevgisinin ucbatından düşdüyü məhrumiyyətlərə döz- məyib müvazinətini itirən Gültəkin (R.Ginzburq), var- dövlət hərisliyindən gözləri qapandığından məzlumlara belə rəhm etməyən Dövlət bəy (K.A.Myakişev) üçbucağı- nı qabartmaqla tamaşaya qoymuşdu. 22 iyun 1957–ci ilin “Kommunist” qəzetində şair – dramaturq Adil Babayevin “Aydın” məqaləsində: “Rejis- sor lüzumsuz hay-küyə, yersiz musiqi parçalarına öz ta- maşasında yer verməyib, əsas diqqətini qəhrəmanların psi- xoloji aləminin, ruhi vəziyyətlərinin daha düzgün göstəril- məsinə sərf etmişdir. Hər bir səhnə mizanı müəyyən məq- sədə xidmət edir, bu və ya başqa obrazın mahiyyətinin də- Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|