Microsoft Word Cavid Veliyev kitap sonn doc
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı.
İREVAN ŞEHRİ 173 amatör tiyatro topluluğu İran'ın Hoy kentine göç etmiş, üç yıl kadar orada kalmış ve orada tiyatro gösterileri de sahnele‐ mişlerdir. 217 1921 yılının ikinci yarısından itibaren İran'a, Türkiye'‐ ye ve Azerbaycan'a sığınan İrevanlı mülteciler yavaş‐yavaş geri dönmeye başladılar. Şubat 1922’de Merkezi Türk kulübü denilen kulübün bünyesinde Yunis Nuri’nin önderliğindeki amatör oyuncuların toplandığı Türk tiyatro topluluğu faaliye‐ te başlamıştır. Türk tiyatro topluluğunun gösterileri Merkezi Türk kulübünde hazırlanıyor ve orada da sergileniyordu. 15 Mart 1928’de İrevan aydınları ve tiyatro severlerin uzun yıllar büyük özveriyle çalışmaları meyvesini verdi. Er‐ menistan hükümetinin kararı ile seyyar tipi İrevan Devlet Türk (Azerbaycan) Dram Tiyatrosu kuruldu. 1928‐1933 yıllarında İrevan Devlet Türk Tiyatrosu as‐ len İstanbul Ermenisi, Ermenistan Devlet Tiyatrosu'nun oyuncusu Mkrtıç Canan'ın, İrevanlı oyuncu Rıza Şeyhzade ve Leningrad'da (şimdiki St. Petersburg) Sahne Sanatı Enstitü‐ sü'nde yönetmenlik ve drama oyunculuğu fakültesinden me‐ zun Yusuf Yulduz’un (Aliyev) yönetmenliği altında oyunlar gösterilmekteydi. 1933 yılının sonlarında ise Hankendi'nde doğan, Bakü Tiyatro Teknik ve Leningrad Sahne Sanatı Üniversitesi`nden mezun Bahşı Kalenderli İrevan Devlet Türk Tiyatrosu'nda yönetmenlik çalışmalarına başlamıştı. Genel olarak, 1934‐1935 yıllarında İrevan Türk Tiyat‐ rosu 142 köyde 160 kez oynamıştır. 1935 yılında İrevan'daki Tiyatro Yüksekokulu`nda Türk grubunda 4 kız ve 21 erkek 217 İlham Rəhimli, İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı. Bakı, E.L., 2007, s.15. NAZİM MUSTAFA 174 çocuk eğitim almıştı. Öğrencilere yurt ve burs imkanları ve‐ rilmiştir. 218 1935 yılından tiyatro "C.Cabbarlı adına Ermenistan Devlet Türk Tiyatrosu" olarak adlandırıldı. İrevan tiyatro topluluğunda Memmedbağır Karahanov, Abbasgulu Tağıyev, Cemil Aliyev gibi oyuncular yetişmişti. 30'lu yılların ortalarından itibaren nice oyuncu Bakü'den ge‐ lerek, İrevan Tiyatrosu`nda başarılı karakterler canlandırmış‐ lardır. Genç ve yetenekli oyuncular, Ali Zeynalov’un, Etaye Aliyeva'nın, Hasan Mirzeyev’in, Rıza Efganlı’nın, İsmail Dağıs‐ tanlı’nın, Kazım Ziya'nın, Kamil Gubuşov’un, Adil Esgerov’un, Eşref Guliyev’in Bakü ve Tiflis tiyatrolarından gelerek, İrevan Tiyatrosu`nda fedakarca çalışmaları tiyatroya ikinci nefes vermişti. Tiflis Tiyatrosu'nda profesyonel oyuncu ve yönet‐ men olan Ali Şahsabahlı ve eşi Nübar Elihanova’nın İrevan Tiyatrosu`na çalışmak için gelmeleri tiyatro çalışmalarına önemli katkı sağlamıştır. Ali Şahsabahlı ayrıca bir sürede tiyatroda müdür yardımcısı ve müdürü olmuştu. 1944 yılının Nisan ayında Shakespeare'in doğumunun 380. yıldönümü dolayısıyla İrevan'da VI. Birlik araştırma top‐ lantısı ve Shakespeare oyunlarının festivali yapılmıştı. Shakespeare Festivali için tiyatronun yönetmeni Bahşı Kalen‐ derli "Otello"yu Cafer Cabbarlı’nın çevirisi temelinde sahne‐ leştirmiştir. Tiyatro jürisi oyuncuların performansını çok be‐ ğenmiş ve jüri üyesi Profesör Mihail Morozov oyunun Türkçe metninin üzerinde şu ifadeyi yazmıştı: "Ben Shakespeare Fes‐ tivali'nde asıl keyfi Azerbaycanlıların "Otello" karakterinden aldım." 219 1948 yılında Ermenistan`da yaşayan Azerbaycanlıların Azerbaycan`a zorunlu göçü İrevan Tiyatrosu`nun faaliyetleri‐ 218 İlham Rəhimli, A. g. e., s.v55‐56. 219 İsrafil Məmmədov. İrəvan dəftəri. III, a.g.e., s.60‐61. İREVAN ŞEHRİ 175 ni de olumsuz etkiledi. Eylül 1949’da İrevan Tiyatrosu birkaç Azerbaycanlı ailenin yaşadığı Basarkeçer İlçe merkezine sür‐ gün edildi. 220 1952 yılında ise tiyatronun finansmanı tamamen dur‐ duruldu. Fakat bu tiyatronun fedakar oyuncuları onun tama‐ men yok olmasına fırsat vermediler ve onu halk tiyatrosu gibi yaşattılar. 221 Fakat maddi sıkıntı yüzünden tiyatronun yete‐ nekli oyuncularının çoğu Bakü ve Gence tiyatrolarında kendi‐ lerine yeni iş yerleri bulmak zorunda kalmışlardır. C.Cabbarlı adına İrevan Tiyatrosu bir süre sonra halk tiyatrosu adı altında yeniden faaliyete başlamıştı. Halk tiyat‐ rosu İrevan’daki Nor Areş (Yeni Ereş) kasabasında oyunlarını hazırlıyordu. Fakat tiyatro burada da kalıcı olamamış, bir süre de İrevan`a yakın Zengibasar (Masis) ilçesinde bulunan kültür evinde faaliyet göstermek zorunda kalmıştı. Önce Zengibasar İlçe Halk Tiyatrosu, daha sonra ise Hrazdan İlçe Halk Tiyatro‐ su, daha sonra da C.Cabbarlı adına İlçeler Arası Tiyatro olarak adlandırılmıştır. 222 1967 yılında Cafer Cabbarlı adına İrevan Devlet Azer‐ baycan Dram Tiyatrosu binası 15 yıl aradan sonra restore edildi. Yunus Nuri’nin büyük oğlu Aziz Süleymanov tiyatro‐ nun müdürü, Leningrad Devlet Tiyatro Üniversitesi`nden mezun Tevfik Ağayev ise baş yönetmen olarak atanmışlardı. Aynı yıl Mirzağa Aliyev adına Azerbaycan Devlet Tiyatro Üni‐ versitesi son sınıf öğrencilerinden 11 kişi staj için Mart ayın‐ da İrevan'a gönderilmiştiler. Bu arada Bakü'nün Genç Seyirci‐ ler Tiyatrosu`ndan birkaç kişi oyuncu da işe alınmıştır. 223 Yeni açılan tiyatronun oyuncuları Nesir Sadığzade’nin yönetmenliğinde C.Cabbarlı’nın "Sevil" eserini tiyatronun 220 Arzumanlı ve Mustafa, A. g. e., s. 119. 221 İlham Rəhimli. A. g. e.. s.119‐120 222 İsrafil Məmmədov. a.g.e., s.65. 223 İlham Rəhimli. A. g. e., s.122‐123. NAZİM MUSTAFA 176 açılışı için hazırlamıştı. 28 Nisan’da sahneye konan eser bü‐ yük başarı elde etmişti. 1968 yılının Haziran ayında gazeteci yazar Hidayet Orucov İrevan tiyatrosuna müdür olarak atanmış ve 1984 yılına kadar tiyatroyu yönetmiştir. Bu dönemde tiyatroda oyuncu sorunu hemen hemen çözülmüş ve istikrarlı bir ça‐ lışma ortamı oluşmuştur. 25 Mart 1971`de ünlü şair Bahtiyar Vahapzade`nin "İkinci ses" eseri Nahçıvan tiyatrosunun yönetmeni Veli Babayev`in yönetmenliği ile İrevan tiyatrosunda sahneye konulmuştur. 1978 yılında Cafer Cabbarlı adına İrevan Azerbaycan Dram Tiyatrosu`na devlet tiyatrosu statüsünün verilmesinin 50. yıldönümü dolayısıyla yapılan törende tiyatronun oyun‐ cularından bazıları ödüllendirilmiştir. 1984 yılından itibaren tiyatronun müdürü Yunis Nu‐ ri`nin torunu Yunis Süleymanov (Ekber Yerevanlının oğlu) olmuştur. Böylece, İrevan Devlet Dram Tiyatrosu'nu çeşitli dönemlerde Süleymanovlar sülalesinin üç temsilcisi ‐ baba Yunis Nuri, oğul Aziz Süleymanov ve torunu Yunis Süleymanov yönetmiştir. Yunis Süleymanov`un direktör ol‐ duğu dönem "perestroyka" (yeniden yapılanma) adı altında Ermeni milliyetçiliğinin yükselişe geçtiği döneme denk gel‐ miştir. Defalarca yapılan resmi ve resmi olmayan çağrılara rağmen, Ermenistan hükümeti C.Cabbarlı adına İrevan Devlet Azerbaycan Dram Tiyatrosuna bina tahsis etmemiştir. Tiyat‐ ronun oyunları bazen İrevan`dakı Rus Dram Tiyatrosu bina‐ sında, bazen İrevan Müzikal komedi Tiyatrosu binasında, bazen de Subaylar Evinde sahneye konulmuştur. Sonuçta o dönemde Ermenistan’daki bütün Azerbaycanlı köylerinde İrevan tiyatrosu oyunlarını göstermiştir. Uygun bir bina ol‐ Yüklə 1,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|