Microsoft Word Chamenzemli hekayalar 1-cild+. doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
168 da çox xərc istəyəcəkdi. Öz-özünə: «Çəkmə yamanmalı, – dedi, – buna söz ola bilməz, ancaq dərd pul dərdidir. 25 manat balalamaz; bu təğyirə uğramaz bir mənbədir. Yalnız bunu başqa cür sərf etməlidir... Yeməyi bir az azaltmalı. Sabah çayının pendirindən vaz keçməlidir... Başqa çarə yoxdur». Məsələ həll olunmuşdu – Həsən çəkmə pulunu iki aya qədər ödəyə biləcək idi. *** Yan küçədə sınıq-sökük darvazaya çəkmə şəkilli iri bir lövhə çalınmışdı. Həsən darvazadan içəri gircək gözləri sağ tərəfdəki ikimərtəbə evin taxta sütununa vurulmuş və zirzəmini göstərən bir kiçik dəmir parçasına sataşdı; üzərində qaba çəkilmiş bir çəkmə şəkli var idi. Həsən irəlilədi. Toz və zibilli həyətdə köhnə god və paslı tənəkələr arası ilə keçib, üfunətli pilləkənə yanaşdı. Həsən çürük və laxlaq pillələrlə aşağı endikcə rütubət iyi damağına çökməyə başladı. Bir az sonra ümumi üfunətə bir də qovrulmuş soğan qoxusu qarışdı. Qaranlıq koridora girdikdə qoxu daha da artdı. Sol tərəfdə alçaq bir qapı var idi, çatlaqları solğun cındırlarla tutulmuşdu. Dəstək əvəzinə bir kəndir qırığı asılmış qapını açıb içəri girdikdə Həsəni tüstü və üfunət bürüdü. Yarıişıq, dar bir otaqda beli əydənli, geniş dazlı çəkməçi alçaq masasının arxasında oturub, yamaqla məşğul idi. Küncdə həmli bir arvad sobanın üstündə xörək bişirirdi. İki çəlimsiz körpə çirkli çarpayının üstündə oynaşırdı... Rəngi qaçmış və güclə nəfəs alan qadın hərdən bir çocuqlara çəmkirirdi. Sınıq şüşələrinə kağız yapışdırılmış kiçik pəncərənin qarşısında uca bir divar olduğu üçün otağa az işıq düşmüşdü və çöldən gəlib, qaranlığa hələ alışmamış Həsən ilk dəfə heç şeyi açıq görə bilmədi və çəkməçiyə yanaşmaq istərkən ayağı döşəmənin üzərindəki köhnə çəkmələrə ilişdi. Çəkməçi gözluyün ustündən Həsənə baxdı və gülümsünərək, salamını aldı; yer göstərdi. Həsən oturdu və 169 dərdini deməmiş çəkməçi adəti üzrə onun ayaqlarını nəzərdən keçirdi. – Çıxardın, baxım, – dedi. Həsən cırıq corabını göstərməmək üçün çəkməsini masanın kölgəsində çıxartdı və ayağını cəld gizlədi. Çəkməçi çəkməni aldı, çöndərib, o tərəf-bu tərəfinə baxdı, baş barmağı ilə altını və yanlarını sıxdı, dedi: – Altı dəyişilməli, yanlarına kiçik yamaq lazım; içi də sökülüb, tikilmək istər. Çəkməçi söylərkən Həsən iztirabla hesabladı və edam qərarı gözləyən bir müqəssir kimi çəkməçinin son sözlərini gözlədi. Çəkməçi sözlərinə daha bir şey əlavə etmədi: çəkməni masanın üstünə qoyub susdu. Həsən özünü zorlayaraq: – Neçə edəcək? – deyə sordu. Çəkməçi ehmal səslə: – Səkkiz abbası – dedi. Həsənin ürəyindən bir ağırlıq düşən kimi oldu; nədənsə həm sevindi, həm də cəsarətləndi: bazarlıq yapmağa qalxışdı: – Altı abbası olmazmı? – dedi. Çəkməçi başını işindən qaldırmayaraq, mehriban bir təbəssümlə dedi: – Olmaz. – Yeddi olsun. Çəkməçi cavab vermədi, gözlüyünün üstündən tühaf bir nəzərlə tələbəyə baxdı, sankı «imkan yoxdur» demək istəyirdi. Həsən də israr etmədi; anlaşdılar. – İndi qoysanız, axşam hazır olar. – İndi qoya bilmərəm, çünki geyməyə bir şeyim yoxdur. Çəkməçi yenə gülumsündü: – Yaxşı, oturun qayırım. Həsən təbiətən bədbin və hövsələsiz bir adam idi, çəkməçinin yanında keçirdiyi bu yarım saatda müşahidə etdiyi mənzərə onu bədbinliyin bir az da dərinliyinə tulladı. Fikrini 170 acı-acı mülahizələr məşğul etməyə başladı: «Dünyada anlamadığım hikmətlər var: qarşımda oturan bu çəkməçinin yaşamaqdan nə məqsədi olduğu da bu hikmətdən biridir. Bu zindanda doğulmaq, bu zindanda da ölməkdən məna varmı? Həmişə ac, həmişə çılpaq, həmişə zəhmətdə can vuruşdurur. Divara hopan rütubət vücuda çökmüş, rəngini saraltmış; yəqin fikir və zəkasını belə çürüdüb, kiflətmiş». Həsənin hövsələsi daraldı. Quş qəfəsdə çırpınan kimi çırpınıb qalxdı. Başı hərləndi, bir də oturdu. Çəkməçi müvəqqəti olaraq işdən aralandı, yenə adi təbəssümü ilə gözlüyün üzərindən tələbəyə baxıb gülümsündü. – Sıxıldınız, deyilmi? – dedi. Həsən bu suala heyrət etdi, lakin çəkməçini məyus etməmək üçün cavab arasa da, tapa bilmədi. Bir az düşündü və hikmətini anlamadığı məsələlər onu rahat buraxmadı. İstər- istəməz dilləndi: – Bağışlayın, – dedi – dünyada anlamadığım bir çox məsələlər var. Bunların ən başlıcası həyatın məqsədidir. Çəkməçi gülümsündü və işini tərk edərək, ciddi bir sima ilə dedi: – Həyatın məqsədi böyükdür, çox böyükdür. Lakin bu məqsəd əlan güclülərin əlində əsirdir. Əsarətdən qurtarılarsa, nə qədər gözəl və böyük olduğu hər kəsə bəlli olar. Həsən çəkməçinin fikrinə etimad etmir kimi: – Əsarət qurtararmı, deyirsiniz? Həyat hər kəs üçün əlverişli olarmı? Çəkməçi böyük bir inamla: – Olar! – dedi – lakin mübarizə lazım. Dünyada mübarizə qarşısında heç bir şey dura bilməz! – Hansı vasitələrlə? Hər şey onların əlində. – İman vasitəsilə!.. Bu gün sizə möhtəşəm görünən çar istibdadı çürük əsaslar üzərində qurulmuş; bu durmaz, yıxılar! Həsən gülümsədi, cavabdan aciz qaldı. Çəkməçini süzdü: dodaqlarındakı xoş təbəssüm imanla parlayırdı. Çəkməçinin 171 imanı tələbəyə yabancı gəldi. Çəkməçi başını qaldırdı. Gözlüyün üzərindən həlim baxışla tələbəni nəzərdən keçirdi və mətanətli səslə: – Əməkçilər çoxdur, «onlar»? – deyə sordu. Tələbə qeyri-şüuri: – Əməkçilər! – dedi. Çəkməçi həlim, lakin inamlı səslə: – Gec-tez əməkçilər qələbə çalacaqlar! Az çoxa ağalıq edə bilməz! Həsən zirzəmidən çıxdıqda özündə başqa bir ruh, anlaşılmaz bir nəşə duydu. Geniş həyətin qaranlıq zirzəmilərində qarınca kimi əlləşib çırpınan adamları gözdən keçirib, çəkməçinin son sözlərini xatırladı. Həsən yol uzunu bu məsələ ətrafında fikir yürütdü – qarşısında yeni bir aləm açılırdı. 1912 Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|