Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum

 

 

41 

zərdə tutulması səbəbi ilə, istehlakçı həmin şər-

tin  məzmununa  təsir  edə  bilməyibsə,  həmin 

müqavilənin  bəhs  edilən  şərtinin  istehlakçı  ilə 

müzakirə edilmədiyi qəbul edilir. 

Müqavilə bütövlükdə qiymətləndirildiyi təqdir-

də, standart müqavilə olduğu anlaşılarsa, həmin 

müqavilədəki  bir  şərtin  müəyyən  ünsürlərinin 

və    ya tək  bir  şərtinin  müzakirə  edilməsi,  mü-

qavilənin  qalan  hissəsinə  bu  normanın  tətbiq 

edilməsinə mane deyildir.  

Satıcı,  təmin  edən və  ya  kredit  verən  bir  stan-

dart  şərtin tək  başına  müzakirə  edildiyini  irəli 

sürürsə,  bunu  sübut  etməlidir.    Həmin  Əsasna-

mənin  əlavəsində,  yol  göstərən  xarakterdə  və 

məhdudlaşdırıcı  olmayan  haqsız  sayılan  şərtlə-

rin siyahısı verilib.  

Müqavilə  Şə rtlə rinin  Haqsız  Olduğunun 

Tə hlili / Maddə -6  

Müqavilənin  şərtlərinin,  istehlakçının  başa  dü-

şə  biləcəyi  bir  şəkildə,  açıq  olaraq  yazılması 

lazımdır.  Bir  müqavilə  şərtinin  haqsız  oldu-

ğunu təhlil edərkən, müqavilənin predmeti olan 

əmlakın  və  ya  xidmətin xarakteri,  müqavilənin 

bağlanılmasını  təmin  edən  şərtlər  və  ya  onun 

bağlı  olduğu  müqavilələrin  bütün  şərtləri  nə-

zərə  alınır.  Şərtlərin  haqsızlığının  müəyyənləş-

dirilməsi zamanı, bu şərtlər açıq və anlaşılır bir 

şəkildə  yazılması  şərti  ilə,  həm  müqavilədən 

meydana  gələn  əsas  borcların  arasındakı,  həm 

də  mal  və  ya  xidmətin  həqiqi  dəyəri  ilə  mü-

qavilədə  göstərilən  qiymət  arasındakı tarazlığa 

dair bir qiymətləndirilmə aparıla bilməz.  

Müqavilədə  nəzərdə  tutulan  bir  şərtin  hansı 

məna  daşıdığını  təfsir  metodları  ilə  təsbit  et-

mək mümkün deyilsə, istehlakçının lehinə olan 

təfsir yolu qəbul edilir. 

Haqsız  Müqavilə   Şə rtlə ri  Qarşısında  Đsteh-

lakçıların Hüquqları Maddə  7.  

Satıcı, təmin edən və ya kredit verən tərəfindən 

istehlakçı  ilə  bağlanılan  müqavilədəki  haqsız 

şərtlər  əhəmiyyətsizdir.  Əhəmiyyətsiz  sayılan 

bu  normalar  olmadan  da  müqaviləni  davam 

etdirmək  mümkündürsə,  müqavilənin  qalan 

hissəsi etibarlı olur.  

Məhkəmə Nəzarə ti. Maddə  8. 

Legitim  (Hüquqi)  mənfəəti  olan  fiziki  və  ya 

hüquqi  şəxslər,  ümumiyyətlə  istifadə  etmək 

üçün  hazırlanan  “ standart  müqavilələrdə”  nə-

zərdə  tutulan  haqsız  şərtlərin  istifadə  edilmə-

sinə  mane  olmaq  üçün  məhkəmədə  iddia  qal-

dıra  bilər.  Bu  kimi  hallarda  məhkəmə,  mane 

ola bilmək üçün lazımi qərarlar qəbul edir. 

nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o 

sözleşme  şartının  tüketiciyle  müzakere  edil-

mediği kabul edilir. 

Sözleşmenin  bütün  olarak  değerlendirilmesin-

den,  standart  sözleşme  olduğu  sonucuna  varı-

lırsa,  bu  sözleşmedeki  bir  şartın  belirli  unsur-

larının veya münferit  bir  hükmünün müzakere 

edilmiş  olması,  sözleşmenin  kalan  kısmına  bu 

maddenin uygulanmasını engellemez. 

Bir  satıcı,  sağlayıcı  veya kredi  veren,  bir  stan-

dart  şartın  münferiden  tartışıldığını  ileri  sürü-

yorsa,  bunu  ispat yükü  ona  aittir. Đşbu  Yönet-

meliğin  ekinde,  yol  gösterici  mahiyette  ve 

sınırlayıcı  olmamak  üzere  haksız  olarak  kabul 

edilebilecek şartlar listesi yer almaktadır. 

Sözleşme   Şartlarının  Haksızlığının  Değe r-

lendirilme si / Madde  6. 

Sözleşme  şartlarının tüketicinin  anlayabileceği 

şekilde  açık  ve  anlaşılır  dille  yazılmış  olması 

gerekir. Bir sözleşme şartının haksızlığı değer-

lendirilirken,  sözleşme  konusu  olan  mal  veya 

hizmetin  niteliği,  sözleşmenin  yapılmasını 

sağlayan  şartlar  ve/veya  onun  bağlı  olduğu 

sözleşmelerin  tüm  şartları  dikkate  alınır.  Şart-

ların haksızlığının taktirinde, bu şartlar açık ve 

anlaşılır  bir  dille  kaleme  alınmış  olmak  koşu-

luyla,  gerek  sözleşmeden  doğan  asli  edim  yü-

kümlülükleri arasındaki, gerekse mal veya hiz-

metin  gerçek  değeri  ile  sözleşmede  belirlenen 

fiyatı  arasındaki  dengeye  ilişkin  bir  değerlen-

dirme yapılamaz. 

Sözleşmede  yer  alan  bir  şartın  ne  anlama  gel-

diği  hukukun yorum yöntemleriyle  belirlenemi-

yorsa, tüketici lehine olan yorum tercih edilir. 

Haksız  Sözleşme  Şartları  Karşısında  Tüke -

ticinin Hakları / Madde  7.  

Satıcı, sağlayıcı veya kredi veren tarafından tü-

ketici ile akdedilen sözleşmede kullanılan hak-

sız  şartlar  batıldır.  Yok  sayılan  bu  hükümler 

olmadan  da  sözleşme  ayakta  tutulabiliyorsa 

sözleşmenin geri kalanı varlığını korur. 

Yargısal Dene tim/Madde  8. 

Meşru  menfaati  olan  gerçek veya tüzel  kişiler, 

genel  olarak  kullanılmak  üzere  hazırlanmış 

standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların 

kullanılmasının önlenmesi için dava açabilirler. 

Bu  hallerde  mahkeme,  önleme  için  gerekli 

tedbirlere hükmeder. 

Yönetmelik  ekinde   yer  alan  “Beşinci  Mad-

denin  Son  Fıkrasında  Anılan  T ürden  Haksız 

Şartlar” düzenlemesi de şu şekildedir: 

---

“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium 

 

42 

Əsasnamənin  Əlavəsində   Nəzə rdə   Tutulan 

“ Beşinci  Maddənin  Axırıncı  Bəndində  Qeyd 

Edilən Haqsız Şərtlər” aşağıdakı kimidir. 

a.Aşağıda  qeyd  e dilən  nəticələri  hədəf  olaraq 

seçən  və  ya  bu  nəticələri  meydana  gətirən 

şərtlər haqsızdır; 

1. Đstehlakçının, satıcı, təmin edən və ya kredit 

verən  şəxsin  hərəkət  və ya  hərəkətsizliyi nəti-

cəsində vəfat etdiyi və ya zərərə məruz qaldiğı 

halda,  satıcı,  təmin  edən  və  ya  kredit  verən 

şəxsin qanuni məsuliyyətini aradan qaldıran və 

ya məhdudlaşdıran şərtlər,  

2.  Satıcı, təmin  edən və ya krediti  verən  şəxsin 

müqavilədən  irəli  gələn  öhdəliklərindən  birini 

qismən  və  ya tamamilə  icra  etmədiyi  və  ya  la-

yiqincə  icra  etmədiyi halda,  istehlakçının  satıcı, 

təmin edən və ya kredit verən şəxsə və ya üçün-

cü bir şəxsə qarşı qaldıra biləcəyi tələblərini, hər 

hansı  bir  alacağını  satıcı, təmin  edən  və ya kre-

dit verən  şəxsə  qarşı mövcud  olan  bir  borcu  ilə 

dəyişdirmə  hüququ  daxil,  aradan  qaldıran  və ya 

hüdudsuz surətdə məhdudlaşdıran şərtlər, 

3. Satıcı, təmin edən və ya kredit verən şəxsin, 

təkcə özü tərəfindən təsbit edilən şərtlər altında 

borcunu  icra  edəcəyi,  lakin,  istehlakçının  hər 

bir  halda  icra  ilə  vəzifəli  olduğunu  nəzərdə 

tutan şərtlər, 

4.  Đstehlakçının  müqaviləni  bağlamaqdan  və  ya 

icra  etməkdən  imtina  etməsi  hallarında,  satıcı, 

təmin edən və ya kredit verən şəxs, istehlakçının 

özünə  ödədiyi  qiymət  müqabilində  mühafizə 

etmək hüququ  verən,  lakin  satıcı, təmin  edən və 

ya  kredit verən  şəxsin  eyni  formadakı  davranış-

ları  üçün,  istehlakçıya  eyni formada  bir təzminat 

tələb etmək hüququnu verməyən şərtlər, 

5.  Öhdəliklərini    icra  etməyən  istehlakçını, öl-

çüsü  olmayan  yüksək  bir  təzminatla məsul  tu-

tan şərtlər, 

6.  Satıcı,  təmin  edən  və  ya kredit  verən  şəxsə 

müqaviləni  sərbəst  bir  şəkildə  ləğv  etmək  hü-

ququnu  verən,  lakin  istehlakçıya  eyni  hüququ 

verməyən  şərtlər  ilə,  satıcı,  təmin  edən  və  ya 

kredit  verən  şəxsin  ləğv  etmək  hüququnu  hə-

yata  keçirməsinə  baxmayaraq,  hələlik  icra  et-

mədiyi  borcların  qarşılığında  aldıqlarını  müha-

fizə etmək hüququnu verən şərtlər,  

7.  Satıcı,  təmin  edən  və  ya kredit  verən  şəxsə 

haqlı  əsaslardan  başqa,  müddətsiz  bir  müqa-

viləni  hər  hansı  bir  xəbərdarlıq  etmədən  ləğv 

etmək hüququnu verən şərtlər, 

8. Müddətli bir müqavilənin, istehlakçının əksi-

nə  bir  ifadəsi  olmadığı  halda, öz-özünə  uzadıl-

“ a. Aşağıda yer alan sonuçları hedefleyen veya 

bu sonuçları doğuran şartlar haksız şarttır. 

1. T üketicinin,  satıcı,  sağlayıcı  veya  kredi  ve-

renin  yapma  veya  yapmama  şeklinde  bir  fiili 

sonucu  hayatını kaybetmesi  veya maddi  zarara 

uğraması  halinde,  satıcı,  sağlayıcı  veya  kredi 

verenin  yasal  sorumluluğunu  kaldıran  veya 

sınırlayan şartlar, 

2.  Satıcı,  sağlayıcı  veya kredi  verenin  sözleş-

meden  kaynaklanan  yükümlülüklerinden  biri-

sini  kısmen  veya tamamen  ifa  etmemesi  veya 

ayıplı  ifa  etmesi  halinde,  tüketicinin  satıcı, 

sağlayıcı  veya  kredi  verene  veya  bir  üçüncü 

şahsa  yöneltebileceği  taleplerini, herhangi  bir 

alacağını  satıcı,  sağlayıcı  veya  kredi  verene 

karşı  var  olan  bir  borcuyla  takas  etme  hakkı 

dahil,  bertaraf  eden  ya  da  ölçüsüz  şekilde 

sınırlayan şartlar, 

3.  Satıcı,  sağlayıcı  veya kredi  verenin,  sadece 

kendisi  tarafından  belirlenen  koşullarda  edi-

mini  ifa  edeceği,  buna  karşılık tüketicinin her 

halde ifa ile yükümlü tutulduğu şartlar, 

4. T üketicinin  sözleşmeyi kurmaktan veya  ifa 

etmekten  vazgeçmesi  hallerinde  satıcı,  sağla-

yıcı  veya  kredi  verene,  tüketicinin  kendisine 

ödediği  bedeli  muhafaza  etme  hakkı  tanıyan, 

ancak satıcı, sağlayıcı veya kredi verenin aynı 

türden  davranışları  için  tüketiciye  benzer  bir 

tazminat hakkı tanımayan şartlar, 

5. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen tüketi-

ciyi,  ölçüsüz  derecede  yüksek  bir  tazminatla 

mükellef kılan şartlar, 

6.  Satıcı,  sağlayıcı  veya  kredi  verene  sözleş-

meyi  özgürce  feshetme  hakkı  tanıyan,  ancak 

tüketiciye  aynı hakkı vermeyen  şartlar  ile,  sa-

tıcı,  sağlayıcı veya  kredi  verene fesih hakkını 

kullanmasına  rağmen,  henüz  ifa  etmediği 

edimler  karşılığı  almış  olduklarını  muhafaza 

etme hakkı veren şartlar, 

7. Satıcı, sağlayıcı veya kredi verene haklı se-

beplerin varlığı  dışında  süresiz  bir  sözleşmeyi 

her hangi  bir  uyarıda  bulunmaksızın  feshetme 

hakkı tanıyan şartlar, 

8.  Süreli  bir  sözleşmenin,  tüketicinin  aksine 

bir  beyanı  olmaması  halinde  kendiliğinden 

uzatılmış  sayılacağını  öngören  ve  tüketicinin 

sözleşmeyi uzatmama yönündeki iradesini be-

yan  etmesi  için  sözleşmenin  sona  ereceği 

tarihten  aşırı  derecede  uzak  bir tarih  saptayan 

şartlar, 

9.  T üketicinin,  sözleşmenin  kurulmasından 

önce fiilen  bilgi  sahibi  olamayacağı  sözleşme 

---