Microsoft Word Dissert. Necef. Turan son versiya docx
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
47
menecer və fəhlələrin məqsədlərinin qeyri-müəyyənlik dərəcəsindən asılıdır. Onun qurulması bilavasitə cəhdləri gücləndiməklə ideal sxem səviyyəsində səmərəliliyi hər zaman təmin edə bilməyəcəkdir. Bazar siqnalları. Yüksək keyfiyyətli məhsulların satıcıları öz məhsullarının keyfiyyəti haqqında informasiyanın alıcılara çatdırılma üsullarından biri də siqnallardır. Siqnallar – informasiya assimmetriyasını aradan qaldırmaq üçün alıcılara və satıcılara imkan verən mexaniamlərdir. Siqnalinqin əsas növlərindən biri də reputasiyadır. nsanlar alış-verişi məhz məhsulun və xidmətin keyfiyyətinin onlara məlum olduğu mağazalarda edirlər: nsan o restorana gedir ki, o istifadə olunan məhsulların təzəliyi, təravəti ilə məşhurdur: istehlakçı «Sony» və ya «Panasonic» firmalarının videotexnikasını inamla alır, çünki bu məhsul uzun müddətə keyfiyyətlə işləyəcəkdir. Elə hallarla qarşılaşmaq olur ki, satıcı praktiki olaraq öz reputasiyasını saxlaya bilmir. Məsələn, sürətli şose yolunun üstündə yerləşən o qədər də böyük olmayan qəlyanaltıya müştərilərin əksəriyyəti həyatlarında yalnız bir dəfə - səyahət zamanı və ya kifayət qədər nadir hallarda daxil olurlar. Onda bazar siqnalının digər növündən – standartlaşma dan istifadə olunur. Burada ən yaxşı nümunə Makdonalds ola bilər. Onun məhsulları standartlaşdırılmışdır: eyni cür inqradiyentlərdən istifadə olunur, istənilən Makdonaldsda yerləşməsindən asılı olmayaraq eyni yeməklər satılır. Ona görə də istehlakçı nə alacağını dəqiq bilir.
də siqnal sayılır. Əgər məhsul aşağı qiymətlə satılarsa, onun gizli defektlərinin olması haqda informasiya gözləniləndir. Əks halda qiymət yüksək olarsa, bu, hər zaman məhsulun keyfiyyətinin yaxşı olduğu haqda siqnaldır. Ə n səmərəli siqnallardan biri də zəmanət müddətidir (xüsusən uzun müddətli istifadə üçün olan məhsul bazarlarında). Məhz buna görə də bir çox saxlanmış avtomobillər müəyyən yubanmalarla – avtomobilin yoxlanması, onun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi yolu ilə dilerlər tərəfindən satılır. Avtomobili satarkən onlar təkcə
48
alıcıları sığortalanmasını təmin etmək üçün deyil, eyni zamanda avtomobilin keyfiyyəti haqda siqnal olmaqla zəmanət müddəti təklif edirlər.Əgər diler «limon» satsaydı, dilerə zəmanəti təqdim etmək yüksəkkeyfiyyətli avtomobilin satışından baha başa gələrdi. Zəmanət xidməti xərcləri ilə avtomobilin keyfiyyəti arasında tərs asılılıq olduğundan avtomobilin həqiqətən yüksək keyfiyyətə malik olduğu halda diler bu zəmanəti alıcıya təqdim edə bilər. Beləliklə, siqnallar bazarın daha səmərəli işinə təkan verir. Siqnalların əmək bazarına təsirini öyrənmək üçün assimmetrik informasiyalı bazara ən yaxşı nümunə olan Maykl SPENS-in təklif etdiyi əmək bazarına baxaq. Məlumatın asimmetrikliyinin növlərini təsvir etdikdən sonra əmək bazarının müxtəlif subyektləri arasında qarşılıqlı münasibətlər zamanı onun təzahür formalarının təhlilinə keçək. Bu zaman növ dedikdə, hansısa əlamətə görə seçilən, iriləşdirilmiş, keyfiyyətcə eyni olan qruplar, forma dedikdə isə - real təcrübədə məlumat asimmetriyasının konkret təzahürləri başa düşüləcək. Təzahür formaları konkret bazarda məlumat asimmetriyasının əsas xüsusiyyəti olduğu üçün, onlara xüsusi diqqət yetiriləcək. Real əmək bazarında məlumatın asimmetrikliyinin konkret formalarının aşkarlanması zərurəti təbii olaraq, belə bir halı şərtləndirir ki, bu halda tədqiqat metodologiyasının əsasını empirizm təşkil edir. Müvafiq olaraq, empirik məlumatların toplanması, ümumiləşdirilməsi və təhlilinin istifadəsi məqsədəuyğun görünür ki, aşağıda da məhz bunlar həyata keçirilir. Hər şeydən əvvəl, bu bazarda fəaliyyət göstərən əsas subyektlər qeyd olunmalıdır. Onlara: işverlənləri, muzdlu işçiləri, vasitəçiləri (rekrutinq, kadr agentlikləri, məşğulluq xidmətləri), dövləti (dövlət tərəfindən bazarı tənzimləyənlər: Səhiyyə və Sosial nkişaf Nazirliyi və onun federal xidmətləri, agentlikləri və fondları) aid etmək olar. Ə mək bazarında məlumatın asimmetrikliyi problemini yalnız muzdlu işçilərin və işverənlərin xarakteristikaları və davranışı haqqında məlumatın natamamlığı ilə 49
məhdudlaşdırmadan, daha geniş nəzərdən keçirmək olar. O, əmək bazarının bütün subyektləri arasında qarşılıqlı əlaqə zamanı meydana çıxır. Ə mək bazarında məlumat əlaqəsinin əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, tam və simmetrik məlumat vasitəçilərin əlindən keçərkən asimmetrik məlumata çevrilə bilər. Belə ki, məsələn, hətta işçi kadr agentliyinə özü haqqında tam və dəqiq məlumat versə belə, vasitəçi qəsdən və ya bilmədən məlumatın bir hissəsini gizlədə və təhrif edə bildiyi üçün, həmin məlumat işverənə natamam və asimmetrik şəkildə çata bilər. Ə mək bazarının subyektləri arasında mümkün qarşılıqlı əlaqələri təhlil edək: “işverən — işçi”, “işverən – vasitəçilər”, “işçi – vasitəçilər”. Bu halların hər birində məlumatın asimmetrik paylanması problemini tədqiq edək. “ şverən – işçi” qarşılıqlı əlaqəsinin nəzərdən keçirilməsindən başlayaq. Burada, ə vvəl də qeyd etdiyimiz kimi, məlumatın ikitərəfli asimmetriyası özünü göstərir. Müqavilənin təklif olunan işçi qüvvəsinin keyfiyyəti ilə bağlı parametrləri haqqında daha çox məlumata işçi, əmək şəraitinin xarakteristikaları haqqında daha çox məlumata isə işverən malikdir. Ə vvəlcə “gizli xarakteristikaların”, yəni yalnız sözləşmənin tərəflərindən birinin tam məlumata malik olduğu xarakteristikaların mövcud olması ilə əlaqədar meydana çıxan məlumat asimmetriyasını təhlil edək. Öz xidmətlərini işverənə təklif edən fərd hansı keyfiyyətdə mal təklif etməsi haqqında, yəni öz işçi qüvvəsinin keyfiyyəti haqqında, birmənalı olaraq, daha çox məlumata malikdir. şçi qüvvəsinin keyfiyyəti müəyyən komponentlərin məcmusu ilə müəyyən olunduğu üçün, müvafiq olaraq, işçi qüvvəsinin keyfiyyəti haqqında məlumat bu komponentlər haqqında məlumatdan formalaşır. Burada aşağıdakıları qeyd etmək olar: temperament, xarakter və onda üstünlük təşkil edən xüsusiyyətlərdən ibarət şəxsi keyfiyyətlərin məcmusu, eləcə də mənəvi normalar, məqsədlər, davranış prinsipləri və işə qarşı münasibət, motivasiya xüsusiyyətləri, sağlamlıq vəziyyəti, təhsil səviyyəsi, peşəkar bilikləri və bacarıqları və s. Aydındır ki, işçinin xarakteristikaları haqqında məlumat işverənə məlum deyil və o, yalnız bəzi dolayı əlamətlər əsasında onu müəyyən ehtimal payı ilə qiymətləndirə bilər.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|