98
yaradılmış pulsuz telefon “195” xidmətinin yaradılmasını müsbət addım kimi
dəyərləndirmək olsa da, maarifləndirmək işində hələ də külli miqdar problem
mövcuddur. Verglər Nazirliyinin “ ri vergi ödəyiciləri ilə iş üzrə” Departamentinin
yüksək səviyyədə təşkilatlanması və iri vergi ödəyicilərinə yüksək səviyyəli xidmət
müqabilində, orta və xırda vergi ödəyiciləri ilə iş aparan vergi orqanları haqda bunu
demək qeyri-mümkündür. Vegi orqanlarının vergi ödəyicilərinə diqqətlə yanaşması,
vergi borcunun yarandığı təqdirdə onun səbəbləri haqda dolğun məlumatın verilməsi,
ümumiyyətlə vergi borcunun yaranmaması üçün vergi ödəyicilərinə mütəmadi olaraq
rəsmi məktublarla onların təəhhüdləri və məsuliyyətləri haqqında rəsmi
informasiyaların verilməsi, vegi ödəyicilərinə fərdi və keyfiyyətli xidmətin təşkil
olunması, vergi hesabatlarının doldurulma qaydası haqqında treyninqlərin həyata
keçirilməsi zənnimizcə vergi xidmətinin daha da təkmilləşdirilməsinə xidmət
göstərər. Biz vergi ödəyiciləri və vergi orqanları arasında münasibətlərin kompyuter
texnologiyası əsasında həyata keçirilməsinin tərəfdarıyıq.
“Elektron imza” və “elektron möhür”ün tətbiqi ilə bağlı normativ aktın hüquqi
qüvvəyə minməsi elektron ticarətin inkişafına, müəssisələrarası sənəd dövriyyəsinin
sürətlənməsinə və əlavə xərclərin minimumlaşmasına səbəb ola bilər.
AQTA çərçivəsində 2010-cu illər üçün Avropa ttifaqı və Azərbaycan arasında
prioritet əməkdaşlıq sahələrinin müəyyənləşdirilməsi, həmçinin bu sahələrə yardımın
göstərilməsi məqsədilə imzalanmış Milli ndikativ Proqramda qeyd olunmuş illər
ə
rzində Azərbaycana göstəriləcək yardımlar aşağıdakı üç prioritet sahəyə
yönəldiləcəkdir:
- demokratik strukturlar və yaxşı idarəçiliyin gücləndirilməsi;
- sosial-iqtisadi islahat və davamlı inkişafın, ticarət və investisiyanın,
qanunvericiliyin tənzimlənməsi və islahatların dəstəklənməsi;
- Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi və Avropa Qonşuluq Siyasəti üzrə
Fəaliyyət Planının dəstəklənməsi, hərtərəfli institusional quruculuq, o cümlədən
səfərbərlik və təhlükəsizlik məsələləri.
Hazırda, Azərbaycan Respublikası tvinninq layihələrinin sayı üzrə regionda
liderdir. 2010-cu illərdə qtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin benefisiar olduğu layihə
99
Avropa Komissiyası tərəfindən ən uğurlu 4 layihədən biri, 2011-ci ildə isə Milli
Məclisin benefisiar olduğu layihə ən uğurlu 3 layihədən biri hesab edilmişdir.
Tvinninq layihələrindən artıq 20-nin icrası başa çatmış, 6-sı icradadır, 9-u üzrə
layihə sənədləri hazırlanır.
crada olan Tvinninq layihələri:
1. Avropa ttifaqının tikinti standartlarına keçid sahəsində Azərbaycan
Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət
Agentliyinə dəstək Müddəti: 2014-2016-cı illər.
2. nsan resurslarının dayanıqlı inkişafı üçün potensialın artırılmasında
Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyinə dəstək Müddəti: 2014-2016-cı illər.
3.
Azərbaycan
Respublikasının
sığorta-pensiya
sistemində
yığım
komponentinin tətbiq edilməsi və qeyri-dövlət pensiya fondlarının formalaşdırılması
və fəaliyyətini tənzimləyəcək qanunvericilik bazasının yaradılması üzrə Dövlət Sosial
Müdafiə Fonduna dəstək Müddəti: 2014-2016-cı illər
TA EX. 2010-2014-cü illər üzrə ümumilikdə Avropa Komissiyasına 162
TA EX müraciəti göndərilmişdir. Bu müraciətlərdən 55-i seminar, 66 ekspert
missiyası, 41 təlim səfəri təşkil edir.
S GMA. Ümumilikdə bu günədək 14 S GMA layihəsi icra olunmuşdur.
Hazırda 2 S GMA layihəsi həyata keçirilməkdədir:
- Satınalmalar üzrə Dövlət Agentliyinin benefisiar olduğu Dövlət satınalmaları
üzrə nəzarət və institusional sisteminin inkişafı layihəsi;
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri
üzrə Komissiyanın benefisiar olduğu Dövlət qulluğu üzrə məcəllənin hazırlanmasına
dəstək layihəsi.
qtisadi həyatın beynəlmiləlləşməsi, Azərbaycanın ağır şərtlər altında gedən
müasir dünya ilə inteqrasiyasının bütün istiqamətləri yeni imkanlar yaratmaqla
yanaşı, yeni problemlər, bəzən də təhlükələr yaratmaqdadır. Bu imkanlardan səmərəli
istifadə edilməsi, mövcud problem və təhlükələrin vaxtında aşkara çıxarılıb
öyrənilməsi bu gün Azərbaycan üçün həyati əhəmiyyət kəsb etməsi zərurətindən
gündəmdə olan məsələlərdəndir.
100
Azərbaycanın uğurları nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında da öz
ə
ksini tapmışdır. Təsadüfi deyil ki, 2009-2010-cu illər üçün hazırlanmış “Qlobal
Rəqabətlilik Hesabatı”nda Azərbaycan 18 pillə irəliləyərək, 133 ölkə arasında 51-ci
yerə, MDB ölkələri arasında isə 1-ci yerə yüksəlmişdir. Eləcə də, “Standard and
Poor’s” Beynəlxalq Reytinq Agentliyi tərəfindən ölkə iqtisadiyyatının hazırkı real
vəziyyəti “Stabil”dən “Pozitiv”ə yüksəldilmişdir.
Növbəti mərhələnin əsas məqsədlərini makroiqtisadi sabitliyin qorunub
saxlanılması və iqtisadi inkişafın dayanıqlılığının təmin edilməsi təşkil edəcəkdir.
Eyni zamanda, iqtisadi artımın keyfiyyətinin prioritetliyinin təmin edilməsi nəzərdə
tutulur. Bu məqsədlə iqtisadiyyatın diversifikasiyasının (iqtisadiyyatın bütün
sahələrinin paralel inkişafı) genişləndirilməsi nəticəsində neft sektorundan asılılıq
minimuma endiriləcək, innovasiya sahibkarlığı əsasında formalaşan iqtisadiyyata
keçid təmin ediləcək, kənd təsərrüfatı sahəsində islahatların aparılması məqsədilə
aqrar sektorun inkişafında intensiv üsullara üstünlük veriləcək və bunula da
Azərbaycan iqtisadiyyatının da klasterlər üzrə inkişafına nail olunacaqdır.
101
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR
Dissertasiya işində aparılan tədqiqatlar ümumiləşdiriərək nəzəri və praktiki
ə
həmiyyət kəsb edən bəzi nəticələr əldə edilmiş və onların da əsasında təkliflər
verilmişdir:
1. Dünya miqyasında gedən qloballaşma getdikcə daha də genişlənərək və
dərinləşərəkdünya iqtisadiyyatında ən əhatəli bir prosesə çevrilmiəkdədir. Öz gələcək
inkişafını təmin etməyi bir strateji məqsəd kimi qarşıya qoyan hər bir dövlət, o
cümlədən də Azərbaycan dövləti, bu reallıqla hesablaşmalı və onun müsbət
nəticələrindən bəhrəmənləklə beynəlxalq inteqrasiya münasibətlərinə aktiv
qoşulmalıdır.
2. Beynəlxalq inteqrasiya proseslərinin milli maraqlara uyğun reallaşdırılması
üçün istər milli qanunvericiliyin, istərsə də beynəlxalq hüququn yaratdığı imkanlar
çərçivəsində dövlət mükəmməl hüquqi tənzimləmə mexanizmi formalaşdırmalı və bu
mexanizmi mütəmadi şəkildə təkmilləşdirməlidir.
3. Qloballaşma şəraitində Azərbaycanın beynəlxalq inteqrasiyaproseslərinə
aktiv və səmərəli qoşulması ilk nəvbədə dəvlət tərəfindən əlverişli siyasi, iqtisadi və
hüquqi mühitin yaradılmasını və bu əsasda da ölkənin milli iqtisadi sistemini olduqca
vacib bu prosesin tələblərinə uyğunlaşdırmalıdır.
4. Azərbaycan üçün nisbətən yeni bir sahə olduğunu nəzərə alaraq beynəlxalq
iqtisadi inteqrasiyadan bacarıqla səmərələnmə nöqteyi-nəzərindən Azərbaycan
dövləti bu sahədə mövcud dünya təcrübəsini ətraflı öyrənməli və ondan milli
maraqlara uyğun istifadə rtməlidir.
5. Ölkənin dinamik makroiqtisadi inkişafının strateji istiqamətləri
müəyyənləşdirilməklə
Azərbaycan
iqtisadiyyatının
beynəlxalq
iqtisadi
inteqrasiyaproseslərinə səmərəli qoşulması istiqamətindəmilli iqtisadiyyatın bütün
sahələri və problemlərinin həlli üzrə mütəmadi olaraq məqsədli dövlət proqramları
işlənməli və qəbul edilməlidir.
6. nteqrasiya proseslərində fəal və səmərəli iştirakın təmin edilməsi məqsədi
102
ilə Azərbaycan dövləti bütün samballı beynəlxalq iqtisadi təşkilatlarla əlaqələrini
genişləndirməli və onların işində fəal iştirak etməlidir.
7. Makroiqtisadi inkişaf üçün maddi əsas rolunu oynayan investisiyalardan
maksimum səmərələnmək üçün ölkədə əlverişli uqtisadi-hüquqi şərait yaratmaqla
dövlət bu sahədə səmərəli tənzimləmə fəaliyyətini həyata keçirməlidir.
8. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya münasibətlərinin fəal və bacarıqlı
iştirakşısına çevrilmək üçün mükəmməl maliyyə sistemi formalaşdırılmaiı və onun
fəaliyyəti müvafiq hüquqi əsasda tənzimlənməlidir. Bu məqsədlə ən mühüm və
lazımlı fəaliyyət ardıcıl olaraq dövlətin fiskal siyasəi işlənib hazırlznmalı və
reallaşdırılmalıdır.
9. Аzərbаycаn Rеspubliкаsısının iqtisadiyyatının uğurla dünya iqtisadi
sisteminə inteqrasiyası üçün makroiqtisadi siyasətin koordinasiyası gücləndirilməli,
maliyyə dayanıqlılığı baxımından optimal makro-fiskal çərçivə formalaşdırılmalı və
adekvat pul siyasəti aparılacaqdır. Bu siyasətin birinci pilləsində inflyasiya hədəfi,
digər makroiqtisadi hədəflər və bunlara uyğun tənzimləmə vasitələri, ikinci pilləsində
isə maliyyə sektorunda sabitlik hədəfləri, sektorda fəallığı və riskləri idarə edəcək
vasitələr yer almalıdır.
10. Ölkənin iqtisadi inkişaf strategiyası dünya miqyasında dəyişən şəraitə
daimi əsasda uyğunlaşdırılmalı və bu məqsədlə müvafiq dəvlət orqanları ardıcıl
fəaliyyət həyata keçirməlidirlər.
11. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi inteqrasiya proseslərinə məqsəyönlü
iştirakının təmin edilməsi üçün onun beynəlxalq hüquqi-müqavilə bazası daim
genişləndirilməli və təkmilləşdirilməlidir.
12. Respublika iqtisadiyyatının ümumdünya təsərrüfatına intensiv inteqrasiyası
müstəqil Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət siyasətinin prioritet və mühüm
istiqamətləridən birinə çevrilməlidir. Bu siyasətin prioritet istiqaməti mövcud hüquqi
bazanın mütəmadi əsasda genişləndirilməsi və təkmilləşdirilməsi olmalıdır.
103
ST FADƏ OLUNAN ƏDƏB YYATLAR
1.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı.1995
2.
Azərbaycan Respublikasının Qanunlar Külliyatı, 3 cilddə, Bakı. 2009
3.
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi. Bakı, 2003
4.
Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi. Bakı, 2005
5.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı
6.
Azərbaycan Respublikasının Beynəlxalq Maliyyə qurumları ilə əlaqələrinin
müasir vəziyyəti. AR qtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi SKMF. Bakı. 2004
7.
Abbasov Ç.M. Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatının inteqrasiya yolları.. Bakı.
2005
8.
Əliyev H.Ə.,"Azərbaycan XXI əsrin və üçüncü minilliyin ayrıcında", Bakı. 2001
9.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun illik hesabatı. London, 2003
10.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının illik hesabatı. New-York. 2003
11.
Şükürov A.M., "Qloballaşmış cəmiyyətlər: dünən, bu gün və sabah", Bakı. 2006
12.
Azərbaycan Respublikasında iqtisadi islahatlar: ilkin nəticələr, prob-lemlər və
perspektivlər. Beynəlxalq elmi-praktik konfransın materialları. Bakı. 2003
13.
Abbasov A.B. Sahibkarlıq fəaliyyəti: növləri, təşəkkülü və inkişafı problemləri.
Bakı, 1998, 212 s.
14.
Abbasov A.A. Biznesin əsasları. Dərslik. Bakı. 2005
15.
Allahverdiyev H.B., qtisadiyyatın hüquqi tənzimlənməsi. Bakı. 2009
16.
Bağırov M.M. Banklar və bank əməliyyatları. Dərslik. Bakı. 2003
17.
Bayramov Ə. . Reqional iqtisadi inteqrasiya: nəzəriyyə və praktika. Bakı. 1997
18.
Vəliyev D. Ə. Qloballaşma şəraitində Azərbaycanın beynəlxalq bazarlara
inteqrasiyası: təmayillər , problemlər, perspektivlər. Bakı, 2005
19.
Vəliyev D. Ə. Azərbaycanın qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyası. Bakı, 2008
20.
Cəbiyev. R.M. Azərbaycanda bazar infrastrukturunun formalaşması və inkişafı.
Bakı. 2000
21.
Əliyev R.B. nvestisiyanın maliyyələşdirilməsi və kreditləşdirilməsi. Bakı: 2003
104
22.
VəliyevT.S., BabayevƏ.R., MeybullayevM.X. qtisadi nəzəriyyə. Bakı, 2001
23.
БрагинскийМ.И., ВитрянскийВ.В. Договорноеправо. М.2009
24.
БузоваИ.А. Коммерческаяоценкаинвестиций. C-П, 2011
25.
Панарин А.С., "Искушение глобализмом", Москва. 2000
26.
Уткин А.И., "Глобализация: процесс и осмысление", Москва. 2001
27.
Azərbaycanın statistik göstəriciləri – 2014.
nternet saytları
1.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi saytı – www.president.az
2.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti – www.cabmin.gov.az
3.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi – www.az-customs.net
4.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi – www.azstat.org
5.
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bank –www.cbar.az
105
АННОТАЦИЯ
В
диссертации были изучены правовые аспекты интеграционных
отношений
в условиях глобализации мировой экономики на примере
Азербайджанской
Республики.
Во
введении диссертации обоснована актуальность, основные цели и
задачи
, методология исследования, также научная и практическая значимость
работы
по вопросам экономической интеграции.
В
1-ой главе диссертации были исследованы теоретические и
методологические
вопросы формировании и развитие интеграционных
отношений
, изучена правовая база успешнойреализации данного процесса.
Во
2-ой главе работы изучено современное состояние государственного
регулированияинтеграционныхпроцессов
, а также экономическая стратегия
развития
интеграционных отношений.
В
3-ей главе анализируется пути развития интеграционных процессов и
дальнейшее
совершенствование нормативно-правовой базы в этой области.
В конце дается конкретные предложенияпо совершенствованию
правовогомеханизма
регулирования интеграционных процессов.
106
ANNOTATION
In the dissertation legal aspects of integration relations in the conditions of
globalisation of economies on an example of the Azerbaijan Republic have been
studied.
In dissertation entering the urgency, main objectives and tasks, research
methodology, also the scientific and practical importance of work concerning
economic integration is proved.
In 1st chapter of the dissertation theoretical both methodological questions
forming and development of integration relations have been researched, the legal
base of successful realisation of the given process is studied.
In 2nd head of work the current state of state regulation of integration
processes, and also economic strategy of development of integration relations is
studied.
In 3 head it is analyzed ways of development of integration processes and the
further enhancement of is standard-legal base in this area.
In the end it is given specific proposals on enhancement of a legal mechanism
of adjustment of integration processes.
107
REFERAT
Mövzusunun aktuallığı. qtisadi proseslərdə özünü göstərən qloballaşma sürətlə
gedir və bütün dövlətlər üçün iqtisadi inteqrasiyanı həqati zərurətə çevirir.
Mahiyyət etibarı ilə bu Azərbaycanın yaxın və uzaq perspektivdə inkişaf
strategiyasını müəyyən edir və onun dünya iqtisadiyyatı ilə inteqrasiyasının
keyfiyyətcə yeni aktiv mərhələyə daxil olduğunu göstərir. Onu da nəzərə almaq
lazımdır ki, Azərbaycanın mürəkkəb şərtlər altında gedən müasir dünya ilə
inteqrasiyasının bütün istiqamətləri yeni imkanlar yaratmaqla yanaşı, yeni
problemlər, bəzən də təhlükələr yaratmaqdadır.
Yuxarıda deyilənlər Azərbaycanın qloballaşma prosesində beynəlxalq iqtisadi
mühitə inteqrasiyasının gedişi prosesinin və bu prosesin hüquqi aspektlərinin
öyrənilməsi və hüquqi mexanizminin təkmilləşdirilməsinin böyük əhəmiyyət kəsb
etdiyini və bu səbəbdən də dissertasiya işinin mövzusunun aktual olduğunu göstərir.
Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Dissertasiyanın əsas məqsədi və vəzifələri
qoyulan problemin aktuallığından irəli gəlir. Tədqiqatın əsas məqsədi Azərbaycanın
beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyasının hüquqi əsaslarını araşdırmaq və bu çoxtərəfli
prosesin təkmilləşdirilməsi yollarını aşkar etməkdir.
Qoyulan məqsədlərinə uyğun olaraq tədqiqatın vəzifələri aşağıdakılardır:
tədqiqat üçün əsaslı nəzəri-metodoloji, hüquqi baza yaratmaq məqsədilə
iqtisadi inteqrasiya proseslərinin müasir təmayüllərini aşkara çıxarmaq;
dünya dövlətlərinin qabaqcıl təcrübəsi əsas götürülməklə Azərbaycan
Respublikasının inteqrasiya proseslərinə qoşulması sahəsində dünya ölkələrinin
mütərəqqi hüquqyaratma təcrübəsini öyrənmək, onları ümumiləşdirilərək
təkmilləşdirilməsi yollarını tədqiq etmək;
Azərbaycan Respublikasının inteqrasiya proseslərinə səmərəli qoşulması
istiqamətində
mükəmməl
hüquqi
bazasının
formalaşdırılması
yollarını
müəyyənləşdirmək;
beynəlxalq iqtisadi mühitə inteqrasiya proseslərinin Azərbaycanda iqtisadi
108
inkişafın qanunauyğunluqlarını aşkara çıxarmaq;
Azərbaycanın iqtisadi proseslərə qoşulmasının hüquqi aspektlərini tədqiq
edərək onların təkmilləşdirilməsi yollarını müəyyən etmək.
Tədqiqatın obyekti. Problemin öyrənilməsi üçün tədqiqat obyekti qlobal
iqtisadi mühit, Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı və onun iqtisadi inteqrasiya
prosesləridir.
Tədqiqatın predmeti. Qlobal iqtisadi mühitin əsas xarakteristikası və inkişaf
təmayüllərinin, Azərbaycanın həmin proseslərə qoşulması qanunauyğunluqlarının,
beynəlxalq iqtisadi əlaqələrinin inkişafının hüquqi əsaslarının formalaşması və
təkmilləşdirilməsi məsələləridir.
Tədqiqatın nəzəri və metodoloji əsaslarını xarici ticarət, haqqında klassik və
neoklassik iqtisad elmi nümayəndələrinin fikirləri, qloballaşmanın formalaşması və
təkamülü, milli dövlətlərin mənafelərinin qlobal proseslər çərçivəsində inkişafı və
idarə olunması qanunauyğunluqları, iqtisadi inteqrasiya ilə bağlı müasir elmi-nəzəri
və praktiki fikir və araşdırmalar təşkil edir.
Tədqiqatın informasiya bazası. Azərbaycan Respublikası Statistika
Komitəsinin, qtisadiyyat və Sənaye, Maliyyə nazirliklərinin, Dövlət Gömrük,
Komitəsinin hesabat və məlumatları, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankın,
dövrü mətbuatın materialları, iqtisadi ədəbiyyatlar təşkil etmişdir.
Tədqiqatın elmi yeniliyi. Beynəlxalq iqtisadi mühitə inteqrasiya prosesində
Azərbaycan iqtisadiyyatının kompleks inkişafı sahəsində bazar iqtisadiyyatı
prinsiplərinə uyğun olaraq qarşıda duran tələblərin elmi cəhətdən əsaslandırılmışdır,
qlobal iqtisadi mühit haqqında olan fikirlər sistemləşdirilmişdir, qloballaşma
prosesində dövlətlərin mənafeləri və qlobal iqtisadi mühitə inteqrasiya prosesində
güclü hüquqi əsasın formalaşdirilması və onun mütəmadi təkmilləşdirilməsi prosesi
kompleks şəkildə öyrənilmişdir.
ş
in nəzəri və praktiki əhəmiyyəti. Tədqiqat işinin nəzəri əhəmiyyəti
aşağıdakılardan ibarətdir: iqtisad elmində istifadə edilən metodoloji prinsiplər
ə
sasında qlobal iqtisadi mühit anlayışı müəyyənləşdirilmişdir. Dissertasiyada əldə
edilmiş nəticələr və təkliflər təcrübi olaraq çoxtərəfli və geniş istifadə edilə bilər.
109
Dostları ilə paylaş: |