Microsoft Word Dizayn?n ?saslar? cavab az doc
Yüklə 221,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5. Ali b ədii-texniki emalatxanalarının (ABTEE) layih əl əndirm ənin maket üsullarının daxil edilm əsi
3
rejissorlar və ssenaristlərə qədər) cəlb olunan geniş miqyaslı inqilabi bayramların tərtibatının şəhər mühitində sovet dizaynının yaradılmasında böyük rolu var idi. Mobil tribunalar və təşviqat qurğuları model köşkləri layihələndirmənin geniş yayılmış obyektlərindən biri idi.
Müstəqil dövlət rəssamlıq emalatxanaları 1917-ci ildən sonra ölkədaxili təsviri təhsilin bütöv sisteminin yenidən təşkili həyata keçmişdi. Bir çox şəhərlərdə yeni tipli təhsil müəssisələri yaradılmışdı. Müstəqil dövlət rəssamlıq emalatxanaları (SQMX-свободни государственные худопественный мастерские ). Onların yaradılmasının əsas ideyası, akademik təhsil üsullarından uzaqlaşaraq, individual emalatxanaların yeni sisteminin təşkili idi. Hər bir tələbəyə, onun tərəfindən seçilmiş rəhbərin emalatxanasında oxumaq imkanı verilirdi. Moskvada Stroqanov təsviri-sənaye məktəbinin və Təsviri heykəltəraşlıq və memarlıq məktəbinin əsasında Birinci və kinci MDRE (müstəqil dövlət rəssamlıq emalatxanaları SQXM) yaradıldılar. 1920-ci ildə onlar Ali texniki rəssamlıq emalatxanaları (XUTEMAS-выкнии худопественно-технически мастерские) ilə birləşdirilmişdilər. 1927-ci ildə onlar Ali texniki rəssamlıq institutuna çevrildi. 1930-cu ildə onun əsasında Ali inşaat-memarlıq institutu (высиий архитектурно-строителный институт ВАСИ, indi MARX ), Moskva poliqrafiya institutu, Moskva tekstil institutunun rəssamlıq fakültəsi yaradılmışdı. VXUTEMAS-ın məqsədi sənaye üçün yüksək ixtisaslaşdırılmış “sənətkar- rəssamlar, eləcə də təlimatçıları və texniki peşə təhsili üçün rəhbərlər hazırlamaq” idi. VXUTEMAS-səkkiz ixtisaslaşdırılmış fakültədən ibarət idi: memarlıq, ağac emalı, metal emal, poliqrafiya, tesktil və keramika, eləcə də rəssamlıq fakültələri-rəssamlıq, heykəltəraşlıq.
VXUTEMAS-a layihələndirmənin maket üsulu daxil edilmişdi. Onun müəllifi N.Ladovski hesab edirdi ki, gələcək memar həcmi-məkan kompozisiya ilə düşünməyi öyrənməlidi, kağızda deyil, həcmdə eskiz yaratmalıdı və yalnız ondan sonra, həcmdə 4
işlənmiş kompozisiyanı kağıza köçürməlidi. Belə üsul ifadəetmə vasitələrini hazırlayarkən fantaziyaya sərbəstlik verməyə kömək edirdi. Ağac və metal emalı fakültəsində A.Rodçenko, El Lisitski, V.Ttalin və stehsalat incəsənətinin başqa nümayəndələri dərs deyirdilər. Onların əsas iş prinsipləri: materialların və konstruksiyaların əlverişliliyi, məkanın səmərəli istifadəsi məmulatların çox funksionallığı və mobilliyi idi. Səthi bəzədilmələr qəti surətdə qəbul edilmirdi. Əşyaların gigiyenikliyinə böyük diqqət yetirilirdi. Onlar prinsiplərindən çoxu sonralar dizaynın qaydalarına çevrildilər. 10 il ərzində, metal emalı fakültəsinin peşəkar hazırlığına A.Rodçenko rəhbərlik edib. Onun tərəfindən işlənmiş layihələndirmə konsepsiyasını dizayn-yaratmanın ilk sistemi kimi də ifadə etmək olar.
10 il ərzində, metal emalı fakültəsinin peşəkar hazırlığına A.Rodçenko rəhbərlik edib. Onun tərəfindən işlənmiş layihələndirmə konsepsiyasını dizayn-yaratmanın ilk sistemi kimi də ifadə etmək olar. Dərs tapşırıqları iki istiqamətdə inkişaf edirdi: əşyaların yaradılması-“konstruksiya” və metal üzünün emalı-“kompozisiya” “Kompozisiya” kursu tələbələrə səthlərin emalı texnologiyasına yiyələnməyə kömək edirdi, məmulatların təsviri-dekorativ həllində təcrübələr aşılayırdı. Müəyyən (konkret) tapşırığının qoyuluşu əşyanın funksiyasının dekorativ təsvirini tabe edirdi. Bu, mal nişanı, işıq reklamı, üzlük plitənin (plitka) təsviri yaxud döş nişanı ola bilərdi. Məmulatın səthinin bu cür tərtibatı əl deyil, sənaye texnologiyasına söykənirdi: ştamplanmanın üsulları tədqiq edilirdi, qravirovka (oyma, həkk etmə), qalvanotexnika, rənglənmə texnologiyası, çap üsullarından istifadə edilirdi. Yaratma (конструрование?) üzrə dərs tapşırıqları mürəkkəbliyinə görə layihədən layihəyə dəyişirdi: yalnız bir funksiya yerinə yetirən əşyalardan, çox funksiyalı əş yalaradək; sadə konstruksiyalardan-daha da mürəkkəblərədək; metal əşyadan-metalın ağacla, keramika ilə, dəri ilə və başqa materiallarla uyğunlaşdırılmasına. 5
Yaratma üzrə ilk dərs tapşırıqları gündəlik sadə əşyaların: qaşıq, qapının qulpu, qazan, ütü, qayçı, nalın layihələndirilməsi. Rodçenkonun fikrinə əsasən, yaradıcılıq yanaşmasını gündəlik sadə əşyalarda üzə çıxarmağı, orijinal və onunla yanaşı konstruksiya və formanın rasional həllini tapmağı öyrənmək lazımdır ki, sonra bu həlli dəfələrlə sənayedə təkrar edəsən.
Bauhauzun proqramında Valter Qropius müəllim və tələbələrin dostluğunu yaratmağı, orta əsrlərin məbəd tikintilərində olan ustaların, köməkçilərinin və şagirdlərin: memar və bənnaların, heykəltəraş və rəssamların, daş və ağac üzərində naxış qazıyan ustaların, dülgər və xarratların, vitraj ustalarının birliyində olduğu kimi, bütün təsviri yaradıcılığının növlərini birləşdirməyi, qarşısında məqsəd qoymuşdu. Onilliklərlə hərdən də daha çox zaman başa gələn kilsənin ucaldılması və bəzədilməsi, spesifik xüsusiyyətləri vəhdət və mənəvi düşüncələri olan obyekt üzərində əmək, onların ümumi işini birləşdirirdi. Almaniyada “Bauhütte” (“tikinti koması”, Bauhauz adı buradan götürülüb) adlandırılanlar, məişətdə və bu cəmiyyətlərin içində olan əlaqə sistemində xüsusi iz qoyurdular. Bauhauzun ilk addımları, onun yaradıcıları tərəfindən ən geniş planda qəbul edilən və edilməyən sosial-estetik mövqelərdən ayrılmırdı. Bauhanzun ilk proqramının pafosu buradan yaranırdı. Bauhauzun ilk proqramında deyilirdi: “Hər bir təsviri fəaliyyətin əsas məqsədi-binadır! Bir zamanlar onun bəzədilməsi təsviri incəsəNətlərin ən əsas məsələsi idi və onlar memarlığın ayrılmaz hissi idilər. ndi onlar yalnız birgə görülən iş və bütün yaradıcı işçilərin fəaliyyətinin qarşılıqlı anlayışı və bir yerdə görülən iş nəticəsində qapalı təklikdən çıxa bilərlər. memarlar, heykəltəraşlar və rəssamlar tikilinin bütün hissələrinin yenidən dərk etməyi öyrənməli və qəbul etməlidirlər; yalnız onda qeyri-ciddi (salon) incəsənətdə itirdikləri arxitektonik ruhla öz əsərlərini dolduracaqlar. Memarlar, heykəltəraşlar və rəssamlar-biz yenidən sənət qayıtmalıyıq! Peşədən böyük incəsənət yoxdur. Rəssamlar və sənətkarlar arasında prinsipial fərq yoxdur. Rəssam sadəcə sənətkarın ali pilləsidir. Qeyri-adi incəsənət yalnız Allahın mərhəməti nəticəsində çiçəklənə bilər, ustalıq qanunları isə hər bir rəssam üçün mütləqdir. Həqiqi formaların yaranmasının mənbəyi buradadır.
Yüklə 221,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|