Microsoft Word Dizayn?n ?saslar? cavab az doc
Yüklə 221,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 25. Ümumdünya s ənaye s ərgil ərinin dizaynın inki şafında rolu
- 26. Çikaqo memarlıq m əkt əbinin ən tanınmı ş publisti Luis Sallivenin f əaliyy əti
- 27.Amerikan memarlı ğının patriarxi L.Sallivenin Şagidi Frenk Leyod Raytın f əaliyy əti
- 28.Kompyuter dizaynı
15
canlanması yalnız XX əsrin 20-ci illərinin sonunda başladı və ilk yüksək zirvəsinə Nyu- Yorkda (1939-1940) keçirilən Ümumdünya sərgidə çatdı. Bununla belə ilk amerikan funksionalizmi dizayn tarixçilərini cəlb edir: onda “hər kəs üçün dizaynın” universal inkişaf modellini görürlər. Ə sas diqqəti “Çikaqo memarlıq məktəbi” cəlb edir. Çikaqo məktəbində yüngül və davamlı polad karkas və iri şüşə səthlərdən istifadə edilən çoxmərtəbəli kontor binalarının yeni tikinti prinsipləri işlənmişdi. Bu cür memarlıq üslubu mühəndislərlə sıx əməkdaşlıqda yaradılırdı və ilk növbədə sənaye tikintisi idi.
Amerikan memarlığının patriarxi L.Sallivenin Şagidi Frenk Leyod Raytın fəaliyyəti Hamı tərəfindən qəbul edilmiş amerikan memarlığının patriarxı L.Sallivenin şagirdi Frenk Llyod Rayt XX əsrin sonunu polad və buxar əsri adlandıraraq, maşın işini, onun məntiqini, onun formalarını, onun insanlara təsirini tədqiq etməyə, maşın sənayesi yolu ilə ekletika və bayağılığın tirajlanmasının qarşısını almağa çağırırdı. Əl istehsalının çox bahalı olduğuna görə onu qəbul etməyərək, Rayt iddia edirdi ki, dizaynerlər müasir istehsal texnologiyasını və materialların xüsusiyyətini dərindən tədqiq edərək kütləvi maşın istehsalını, məmulatlarının nümunələrini yaratmalıdırlar. Rayt özü işlərində əsas diqqəti əşyavi mühitin elementlərinin layihələndirməsinə yetirirdi. Onun XIX-XX əsrlərdə yaratdığı, heç bir dekorativ bəzəyi olmayan və zərif proporsiyaları ilə seçilən “preriya evləri” üüçn nəzərdə tutulan mebel, dünya dizayn tarixində fəxri yer tutur. Yüz il sonra, 80-ci illərin ortalarında yenidən seriyalarla buraxılan həmin mebel, tamamilə müasir görünürdü.
London sərgisinin ardınca dünyanın bir çox paytaxtlarında davam etdirilməsi London sərgisindən sonra Ümumdünya Sənaye sərgiləri ard-arda dünyanın bir çox paytaxtlarında: Nyu-Yorkda, Vyanada, Sidneydə keçirilməyə başladı. 1855-ci ildən Paris ə n iri sərgi mərkəzinə çevrildi. Burada, Mars meydanın o zaman görə nəhəng tikili olan “Maşın qalereyalı”, “Sənaye sarayı” inşa olunur. Ən yüksək zirvədə olanı isə, 1989-cu ildə keçirilən Fransız burjua inqilabına həsr olunmuş sərgidir. Onun açılışı üçün mühəndis 16
Qustav Eyfelin tanınmış qülləsi ucaldılır. Eyfel qülləsi XIX əsrin sənaye inqilabının tərənnümü və daimi eksponatı oldu. O, bütün memarlıq nümunələrindən məşhur oldu, Fransanın paytaxtının əsas rəmzi, müasir memarlıq tarixində çevriliş nöqtəsi oldu.
Ümumdünya sənaye sərgiləri dizaynın inkişafında böyük rol oynadılar. Bu sərgilərdə texniki məmulatlar incəsənət əsərləri kimi, ilk dəfə olaraq eksponat halında ziyarətçilərə təqdim edilirdi. Burada ilk sənaye məmulatlarının estetik formasının əsas qüsurları üzə çıxdı. Yerli əhalinin tələbatlarına uyğun olaraq, eləcədə rəssamların özlərinin iradəsiz düşüncələr nəticəsində, ilk sənaye məmulatları həddən artıq bəzədilmiş dekorla əl əməyi məmulatlarının köhnə formalarını təkrarlayırdılar. Lakin sərgidə bir araya gəlmiş çoxsaylı məmulatlar zövqsüzlüyü nümayiş etdilər. Bunun nəticəsi olaraq maşın istehsalatı texnologiyasının xüsusiyyətlərinə cavab verən, estetik prinsiplərə əsasən yeni formayaratma axtarışlarına ehtiyac yaranmışdı. Bu problemlərin müzakirəsi böyük ictimai rezonansa və əşyavi mühitin sosial estetik aspektlərinin ilk ciddi dərk edilməsinə səbəb oldu. Sənaye istehsalı sferasında estetik aktiv formalarının yaradılma prinsiplərin tədqiqi başladı.
Memar publisist Luis Salliven (1846-1924) Çikaqo məktəbinin ən tanınmış nümayəndəsidir. O, üzlənmiş kublar şəklində olan metal karkaslı binaların ən birinci layihəçilərindəndir. Minimum dekor şəraitində həmahənglik (harmoniya) əsasən əsas həcmləri mütənasibliyi, pəncərələrin ritmi, hissələrin tərtibatının qüsursuzluğu ilə əldə edilirdi. Forma və funksiyanın nisbətini, yaradıcılığı həqiqilik meyarı hesab edərək o, təbiət qanunu izah edir: “Təbiətdə hər əşyanın öz forması var, başqa cür desək-özünün məhz nə olduğunu, bizdən və başqa əşyalardan nə ilə fərqləndiyini bizə göstərən zahiri xüsusiyyəti var... Hər yerdə və daima forma funksiyanı təqib edir-qanun belədir. Harada ki, funksiya daimidir, orada formada daimidir”.
17
fəaliyyəti Hamı tərəfindən qəbul edilmiş amerikan memarlığının patriarxı L.Sallivenin şagirdi Frenk Llyod Rayt XX əsrin sonunu polad və buxar əsri adlandıraraq, maşın işini, onun məntiqini, onun formalarını, onun insanlara təsirini tədqiq etməyə, maşın sənayesi yolu ilə ekletika və bayağılığın tirajlanmasının qarşısını almağa çağırırdı. Əl istehsalının çox bahalı olduğuna görə onu qəbul etməyərək, Rayt iddia edirdi ki, dizaynerlər müasir istehsal texnologiyasını və materialların xüsusiyyətini dərindən tədqiq edərək kütləvi maşın istehsalını, məmulatlarının nümunələrini yaratmalıdırlar. Rayt özü işlərində əsas diqqəti əşyavi mühitin elementlərinin layihələndirməsinə yetirirdi. Onun XIX-XX əsrlərdə yaratdığı, heç bir dekorativ bəzəyi olmayan və zərif proporsiyaları ilə seçilən “preriya evləri” üüçn nəzərdə tutulan mebel, dünya dizayn tarixində fəxri yer tutur. Yüz il sonra, 80-ci illərin ortalarında yenidən seriyalarla buraxılan həmin mebel, tamamilə müasir görünürdü.
Bu gün kompyuter dizaynerin işinə daxil olub, qrafika tərtibatının ağır işini yüngülləşdirərək, yaradıcılığında bədii ideya axtarışları üçün amanını artıraraq ə vəzedilməz sirdaş və köməkçisinə çevrilib. Müasir kompyuter proqramları nəinki layihə üzərində işə sərf olunan zaman azaldıb, eləcədə dizaynerin qrafiki və texniki palitrasını xeyli genişləndirib. Buna görə də bu gün üçölçülü qrafikanıda daxil etməklə, xüsusi qrafik təsvirlərinin və konstruktor proqramlarının xüsusi paketləri mühəndis, masa üstü nəşriyyat sistemləri yaradılıb. xtisaslaşdırılmış dizayner proqramları bir ordu mütəxəssisi əvəz etməyə qadirdilər. Onlar nəinki məmulatın optimal formasını təyin edərək, bu və ya digər konstruksiyaların və materialların seçiminə kömək edərək dəqiq hesablamalar aparırlar, eləcə də üç ölçülü rəsmlərlə yaradılacaq obyektin müxtəlif şəraitlərdə olan modelini hazırlayır, ekstremal şəraitlərdə onun fəaliyyətini yoxlayır. Ancaq belə dar ixtisaslaşdırılmış intellektual proqramlar çox bahadırlar, onları yalnız avtomobil aviasiya və başqa mürəkkəb texnikaların buraxılışı ilə məşğul olan nəhəng sənaye firmaları əldə edə bilərlər.
Yüklə 221,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|