Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc

 
47 
uymayı  ve  onun  hükmüne  teslim  olmayı  farz  kılması  nedeniyle  Allah’ın  Kitabı  ve 
Resûlünun  sünneti  dışında  mutlak  surette  hiç  bir  söz  bağlayıcı  olmayıp,  bu  ikisi 
dışında kalanlar da ona tabi olmalıdır
209
.  
Ş
âfiî’ye  göre  deliller  sıralamasında  sünnet,  Kur’an’dan  sonra  ikinci  sırada 
değil,  Kur’an’la  birlikte  birinci  sıradadır
210
.  O,  sünnetin  tamamını  Kitab’la  birlikte 
aynı  konumda  kabul  etmektedir.  Zira  Kitab  ve  sünnetin  her  ikisi  de  Allah 
katındandır
211
.  Nitekim  Şâfiî’ye  göre,  “Kim  Rasûlullah  (a.s.)’tan  bir  hüküm  kabul 
etmişse, onu Allah’ın emriyle kabul etmiştir”
212
. Muhammed el-Hudarî de, Şâfiî’nin, 
sahîh sünnete Kur’an nazarıyla baktığını belirtmektedir
213
.  
Ş
u halde Şâfiî’ye göre dayanılması gereken ve bağlayıcı olan iki temel bilgi 
kaynağı  Kur’an  ve  sünnet  olup
214
,  hak  da  bu  iki  temel  kaynakda  vücut  bulmuştur: 
“Hakkın  ne  olduğu  (vahiy  yoluyla)  bildirilmeden,  hiç  kimsenin  hakla  hükmetmesi 
emrolunamaz.  Hak  ise  ancak  Allah  c.c.  tarafından  bir  nas  veya  nassın  delaleti 
yoluyla  bilinebilir.  Allah  c.c.  hakkı  Kitabında  ve  Hz.  Peygamberin  sünnetinde 
bildirmiştir. Kişinin başına gelebilecek hiçbir olay yoktur ki ona Kitapta nass (açık) 
veya mücmel (kapalı) olarak işaret edilmiş olmasın”
215
. Şâfiî'nin bu sözlerinden bir 
Kitab’ta  nass  olarak  indirilen,  bir  de  onun  benzerinin  olduğu,  mücmel  olanlarını 
sünnetin tafsil ettiği ve Hz. Peygamberden gelenlerin, Allah’tan gelmiş gibi sayıldığı 
anlaşılmaktadır
216
. Bu bakımdan Şâfiî’ye göre Hz. Peygamberden sahih olarak ulaşan 
her  şey,  onu  bilen  herkesi,  bağlar;  başka  şeyler,  onu  ne  güçlendirir,  ne  de 
                         
209
   Şâfiî, Cimâu’l-  lm, thk. Muhammed Ahmed Abdulazîz, Dâru’l-Kutubi’l- lmiyye, Beyrût, ty., s. 
8. 
210
   Şâfiî, Umm, VII. 452. 
 
 
 
 
 
 
 
 
.
  
Nazlıgül’ün  ifadesiyle  “Şâfiî’nin  subutu  zannî  ve  ictihadî  olan  yani  haber-i  vahidle  sabit  olan 
sünnetleri  Kur’an  gibi  subutu  kat’î  delille  bir  tutması  garib  karşılanacak  bir  durumdur”
. 
Nazlıgül,  mam eş-Şâfiî, s. 89. 
211
   Medkûr,  M.  Selam,  “eş-Şâfiî,  Nâsıru’l-Hadîs  ve  Menhecuhu’l-Fıkhî”,  Mecelletu’l-Faysal, 
Riyad, 1979, sy. 23, s. 53. 
212
   Şâfiî, Cimâu’l-  lm, s. 74; Umm, VII. 560. .
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
213
   Hudarî,  slâm Hukuk Tarihi, s. 256.  
214
   Şâfiî, Umm, VII. 452.  
215
   Şâfiî,  btâlu’l- stihsân, VII. 298. 
216
   Ebû Suleyman, , Menheciyyetu'l-  mâm eş-Şâfiî, s. 42. 

---

 
48 
zayıflaştırır;  aksine  insanlara  farz  olan,  ona  uymaktır.  Allah  da  hiç  kimseye  Hz. 
Peygamberin emrine muhalefet hakkı tanımamıştır
217
.  
Ş
âfiî’nin sünneti temellendirmeye yönelik bu çabalarından yola çıkarak Ebû 
Zeyd, sünnetin tesisinin, Şâfiî’nin –esas gayesi olmasa da- neredeyse fikrî projesinin 
temel  gayelerinden  birisi  olduğunu  dikkat  çekmekte  ve  ona  verilmiş  olan  nâsıru’s-
sunne
218
 
lakabını bu çerçevede değerlendirmektedir. Ona göre, Şâfiî, sadece sünneti 
Kitab’a  dayandırmakla  kalmamış,  ayrıca  onu  delâleti  yönünden  Kitab’ın  yapısı 
içinde organik bir parça olarak kurmaya çalışmıştır
219
.  
Ş
âfiî’nin hadîs ve sünnetin dindeki yerini ve konumunu belirlemeye yönelik 
çabaları sonucunda sünnet kavramı, kendinden öncekilerin sünnetle kastettiklerinden 
daha  farklı  bir  anlam  ve  mahiyet  kazanmaya  başlamıştır.  Bu  bakımdan  mam 
Ş
âfiî’nin  dönemi,  sünnet  açısından  bir  dönüm  noktası  olarak  değerlendirilmiştir. 
Ş
âfiî’den  önceki  dönem  içerisinde  sünnet  terimi,  Hz.  Peygamberin  söz  ve 
davranışları yanında Müslüman toplumun söz ve davranışlarını da içine almaktaydı. 
Ancak  Şâfiî  hadîse  olağanüstü  bir  değer  atfetmiş,  onun  konumunu  Kur’an  ile  eş 
değer hale getirmeye çalışmıştır
220
. Bu bakımdan Şâfiî’nin esas çabası, daha önce Hz. 
Peygamberin sünnetini de içine alan kapsamlı bir sünnet anlayışı yerine, sadece Hz. 
Peygambere nisbet edilen ve güvenilir kişilerce nakledilmesini şart koştuğu hadîsleri 
yerleştirme şeklinde ifade edilmiş
221
 ve Şâfiî’nin böyle bir çaba içerisine girmesinin 
temelinde  ise  Hz.  Peygamberin  sünnetine  hukuki  açıdan  Kur’an  değerinde  bir 
                         
217
   Şâfiî, Risâle, 185 (no. 905). 
218
   Bağdâdî,  el-Hatîb,  Târîhu  Bağdâd,  II.  66;  Beyhakî,  Menâkıbu’ş-Şâfiî,  I.  472;  Şâfiî’nin  bu 
ş
ekilde  nitelendirilmesinin  en  önemli  nedenlerinden  biri  de,  Şâfiî’den  önce  Irak’ta  fakihlerin 
ekseriyetinin kıyas, istihsan ve ısıtıslah gibi ictihad yöntemlerinin alanını geniş tutmaları, daha 
az  hadîs  bilmeleri  ve  de  onları  kabul  konusunda  sıkı  davranmış  olmalarıdır.  Dolayısıyla  Şâfiî, 
bütün  gayret  ve  çabalarıyla  hadîsin  önemini  ve  değerini  vurgulamış,  sonuçta  bu  vasıfla 
nitelendirilmiştir.  Bkz.  Kavâsımî,  Ekrem  Yûsuf,  el-Medhal  ilâ  Mezhebi’l- mâmi’ş-Şâfiî, 
Dâru’n-Nefâis,  Urdun,  2003,  s.  98;  Ayrıca  bkz.  el-Muhammedî,  Alî  Yûsuf,  “eş-Şâfiî 
Muhaddisen”, el- mâm eş-Şâfiî, Fakîhen ve Muctehiden (Havle’l- mâm eş-Şâfiî  htifâ bi Zikrâ 
Murûri  snâ Aşara Karnen alâ Vefâtihi, Kuala Lumpur, Malezya, 1990), Dâru’t-Takrîb, Beyrût, 
2001, s. 128.  
219
   Ebû  Zeyd,  Nasr  Hâmid,  “ mam  Şâfiî  ve  Ortayol  deolojisinin  Tesisi”,  Sünni  Paradigmanın 
Oluşumunda Şâfiî’nin Rolü, haz. M. Hayri Kırbaşoğlu, Ankara, 2000, s. 90-91.  
220
   Gürkan,  slam Hukuk Metodolojisinin Oluşumu ve Şâfiî’nin Yeri, s. 249 
221
   Shacht’ın tesbitine göre de Şâfiî’de sünnet herhangi bir uygulama veya icmâ ile değil sadece Hz. 
Peygambere ulaşan hadîslerle tesbit ve tesis edilir. sünnet hakkında böyle bir anlayışa ilk sahip 
olan da Şâfiî’dir. Schacht, Josefh, The Origins of Muhammadan Jurisprudunce, Oxford at The 
Clarendon Press, 1950, s. 77.  

---