IV. ƏLİLLƏRİN İŞƏ DÜZƏLDİLMƏSİ
Maddə 23. Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işə
düzəldilməsi sahəsində xüsusi tədbirlər
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işə düzəldilməsi
sahəsində xüsusi tədbirlər əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işə
düzəldilməsinin təmin olunmasına və əlillər və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək
şəxslər üçün xüsusi iş yerləri yaradan, onların əməyini tətbiq edən müəssisələrə, idarələrə və
təşkilatlara (mülkiyyət formalarından asılı olmayaraq) maliyyə yardımı göstərmək və güzəştlər
vermək üzrə öhdəliklərin qanunvericilik yolu ilə təsbit edilməsinə yönəldilən tədbirlər
kompleksindən ibarətdir.
Maddə 24. Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əmək
hüququnun həyata keçirilməsi
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin yaradıcılıq və istehsal
qabiliyyətinin həyata keçirilməsi məqsədilə və fərdi reabilitasiya proqramları nəzərə alınmaqla,
onların adi iş şəraiti olan müəssisələrdə, idarələrdə və təşkilatlarda, əlillərin və sağlamlıq
imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əməyini tətbiq edən ixtisaslaşdırılmış müəssisələrdə,
sexlərdə və sahələrdə işləmək, habelə sahibkarlıq fəaliyyəti və qanunla qadağan edilməyən
başqa fəaliyyət ilə məşğul olmaq hüququ təmin edilir.
Tibbi-sosial ekspert komissiyasının rəyinə görə əlilin, sağlamlıq imkanları məhdud
uşağın səhhətinin peşə vəzifələrini yerinə yetirməsinə mane olduğu, yaxud başqa şəxslərin
səhhəti və əmək təhlükəsizliyi üçün təhlükə törətdiyi hallar istisna olmaqla, sağlamlıq
imkanlarının məhdudluğu mülahizələrinə görə əlillə, sağlamlıq imkanları məhdud
uşaqla əmək müqaviləsini bağlamaqdan, yaxud əlili, sağlamlıq imkanları məhdud uşağı işdə
irəli çəkməkdən imtina edilməsinə, müdiriyyətin təşəbbüsü ilə onun işdən azad edilməsinə, öz
razılığı olmadan başqa işə keçirilməsinə yol verilmir.
[48]
Müəssisənin ləğv edilməsi halları istisna olmaqla, müvafiq müəssisələrdə tibbi, peşə və
sosial reabilitasiya keçən şəxslərin bu müəssisələrdə olduğu müddətdən asılı olmayaraq
işəgötürənin təşəbbüsü ilə fərdi əmək müqaviləsinin (kontraktının) ləğv edilməsinə yol
verilmir.
[49]
Maddə
25.
Əlillərin və
sağlamlıq
imkanları
məhdud
18
yaşınadək
şəxslərin məşğulluğunun təmin edilməsi
Müvafiq
icra
hakimiyyəti
orqanları,
müəssisələr
(birliklər),
idarələr
və
təşkilatlar əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin ictimai təşkilatları ilə
birlikdə əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əməyi üçün
müəssisələr və təşkilatlar yaratmaq yolu ilə xüsusi proqramlar üzrə təlim təşkil etməklə və
başqa tədbirlər görməklə əlillərə və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək
şəxslərə məşğulluq sahəsində təminat verirlər.
[50]
Siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunanlardan başqa,
mülkiyyət formasından asılı olmayaraq müəssisə, idarə və təşkilatlarda əlillər və sağlamlıq
imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslər üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada
kvota müəyyən edilir.
[51]
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları və əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18
yaşınadək şəxslərin problemləri ilə məşğul olan ictimai təşkilatlar müəssisə və təşkilatlarda
əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işlə təmin olunmasına nəzarət
edirlər.
[52]
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işə düzəlməsi üçün
nəzərdə tutulan kvotanı təmin etməyən və ya onları işə düzəltməkdən boyun qaçıran
müəssisələr, idarələr və təşkilatlar, mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, dövlət büdcəsinə
əlilləri və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxsləri işlə təmin etmədikləri aylar üzrə
hər iş yeri üçün respublika üzrə müəyyən edilmiş respublika üzrə orta aylıq əmək haqqının 3
misli məbləğində vəsait köçürürlər.
[53]
Yaradılmış və kvota müəyyən edilmiş iş yerlərinə əlillərin və sağlamlıq imkanları
məhdud 18 yaşınadək şəxslərin işə göndərilməsi dövlət əhalinin məşğulluğu sisteminin yerli
orqanları tərəfindən həyata keçirilir. İşə düzəlmək üçün əlillərə və sağlamlıq imkanları məhdud
18 yaşınadək şəxslərə verilmiş göndəriş mülkiyyət və təsərrüfatçılıq formalarından asılı
olmayaraq bütün müəssisələr və təşkilatlar tərəfindən qəbul edilməlidir.
[54]
Yerli hakimiyyət orqanlarının əlillər üçün müəssisələrdə və təşkilatlarda kvota təyin
etməsi üçün işçilərin sayı və kvotanın miqdarı, vergi və maliyyə güzəştləri, işədüzəltmə üzrə
tapşırıqların yerinə yetirilməsində müəssisə və təşkilatların məsuliyyəti Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilir.
[55]
Maddə 26. İşverənlərin əmək qabiliyyətini itirmiş şəxsləri işə düzəltmək vəzifəsi
Müəssisələr, idarələr, təşkilatlar, kooperativlər, kolxozlar və xüsusi sahibkarlar həmin
istehsalatda bədbəxt hadisə nəticəsində əmək qabiliyyətini itirmiş və ya peşə xəstəliyinə
tutulmuş, bunun nəticəsində əlil və ya 18 yaşınadək sağlamlıq imkanları məhdud sayılmış
işçilərin işə düzəlməsi üçün iş yerləri ayırmağa və ya yenilərini təşkil etməyə borcludurlar.
[56]
Müəssisənin ləğv edilməsi halları istisna olmaqla, göstərilən tələbi yerinə yetirmədikdə
onlar bu işçi ilə əmək müqaviləsini (kontraktı) ləğv edərkən dövlət büdcəsinə respublika üzrə
orta aylıq əmək haqqının 120 misli məbləğində vəsait köçürməlidirlər.
[57]
Maddə 27. Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əməyindən
istifadə üçün ixtisaslaşdırılmış iş yerləri yaradılmasına tələblər
[58]
Müvafiq işədüzəltmə orqanları, habelə mülkiyyət və təsərrüfatçılıq formalarından asılı
olmayaraq müəssisələr və təşkilatlar əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək
şəxslərin tələbatını və yerli xüsusiyyətləri nəzərə almaqla əlillərin və sağlamlıq imkanları
məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əməyindən istifadə üçün ixtisaslaşdırılmış müəssisələr, sexlər
və sahələr yaradırlar.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək
şəxslərin əməyindən istifadə üçün ixtisaslaşdırılmış iş yerlərinin respublika standartlarını
hazırlayıb müəyyən olunmuş qaydada təsdiq edirlər.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları respublika əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud 18
yaşınadək şəxslərin reabilitasiya mərkəzləri ilə birlikdə bu cür iş yerlərini il ərzində
attestasiyadan keçirməlidirlər.
Attestasiyadan keçməyən ixtisaslaşdırılmış iş yerlərində əlillərin və sağlamlıq imkanları
məhdud 18 yaşınadək şəxslərin əməyinin tətbiqi qadağandır və bu tələbin pozulmasında
təsdiqi olan təsərrüfat subyektləri qüvvədə olan qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada
məsuliyyət daşıyırlar.
[59]