Microsoft Word Elmi Mecmue 21
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ключевые слова
- A. Lügat ve Istilahî Anlam
- Tefsir Usûlü
- Mebahisu’t-tahsîs
Sabuhi SHAHAVATOV 146
тесной взаимосвязью. Эта статья привлекает внимание на то что откровения Корана дано при условиях окружающей среды и соответсвует событиями произходящие в той среде. Также обсуждается вопрос о достаточности рассказов причин откровения чтобы освещать мир откровение. Ключевые слова: Асбаб аль-Нузуль, среда ниспослание, рассказы, I. ESBAB-I NÜZÛL Kur’ân-ı Kerim’in anlaşması için İslam âlimleri tarafından tefsir disiplini altında birçok çalışma yapılmıştır. Ulûmu’l-Kur’ân olarak isimlendirilen bu çalışmalar II/VII. yüzyıldan itibaren sistemleştirilmiş, müstakil olarak kitaplara konu edinilmeye başlanılmıştır. Bu alanda en hacimli kitaplar İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1201), Zerkeşî (ö. 794/1392), İbn Teymiye (ö. 728/1328), Suyûtî (ö. 911/1505)’ye ait olup alanın en önemli kaynaklarını teşkil etmektedir. Bu Ulûmu’l-Kur’ân bahislerinden olan Esbâb- ı Nüzûl, ayetlerin izahı açısından çok önemlidir. Esbâb-ı nüzûl, müfessirler, hadis âlimleri, fıkıhçılar ve ulûmu’l-Kur’ân müellifleri nezdinde Kur’ân’ı anlamanın önemli bir disiplini olarak görülmüş ve tefsir sahasında ashabı alternatifsiz unsur haline getiren nedenlerden birinin bu ilim 1 olduğu söylenmiştir. Esbâb-ı nüzûl ilmi, metnin nüzûl ortamıyla ilişkisini ve diyalektiğini gösteren ve bu ilişkiyi gözler önüne seren en önemli ilimlerden biri kabul edilmektedir. Bir ayet veya surenin ne zaman, nerede, hangi konjonktürde ve hangi olaya binaen nâzil olduğunu bilmek, hem o ayet ve surenin ilahi maksada uygun şekilde tefsir edilmesine yardımcı olmakta hem de hükümlerin konulmalarına sebep olan hikmetlerin kavranmasını sağlamaktadır. 2 Nüzûl sebepleri sayesinde Kur’ân-ı Kerim’de emredilenlerin hikmeti anlaşılır, kastedilen manâ ortaya çıkar, muhtemel hatalar önlenir ve anlayış kolaylaşır. İbn Dakîk el-Îd’in tabiri ile sebeb-i nüzûlün beyanı Kur’ân’ın manasını anlamaya götüren kuvvetli bir yoldur. 3
A. Lügat ve Istilahî Anlam: “Esbâb-ı nüzûl” şeklindeki izafet terkibini oluşturan kelimelerden ilki olan “esbâb”, sebep kelimesinin çoğulu olup sözlükte “bağ, ip, dayanak, yol” gibi anlamlara gelmektedir. 4 Istılahta ise sebep, hitaba sevk eden şey demektir. 5 Ancak
1 İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usûlü, Ankara, 1993, s. 116 2 Suyûtî, el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1987, I/ 38; Mannâu Halil el-Kattan, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1986, s.79 3 Suyûtî, İtkân, I/35 4 İbn Manzur, Lisânu’l-arab, Beyrut, 1997, III/1910-1911 5 Bkz: Şeylehânî, Mebahisu’t-tahsîs, Amman, 2000, s. 294 Esbâb-ı Nüzûl Rivayetleri ve Nüzûl Ortamını Tespit Etmede Yeterliliği Meselesi 147
usûl âlimleri sebebin şer’î hükme götüren yol olduğunu, onun kendisiyle şer’î hükme ulaşılan bir şey olmadığını vurgulamışlardır. Örneğin bir ipin kuyudan su çıkarmak için yol (sebep) olduğu, fakat suyu kuyudan çıkaran şeyin ip değil, insan olduğu özellikle vurgulanmıştır. 6
illet olmak üzere dört kısma ayırmışlardır. Örneğin Allah adına yemin etmenin kefarete sebep olması mecazî bir sebeptir. Buna karşılık bir kimse bir hırsıza bir başkasının malını gösterse ve hırsız da gidip o malı çalmış olsa, gösterme fiili mahza sebep sayılır. Yolda bir kuyu kazan kimsenin, o kuyuya düşüp ölen birinin ölümüne sebep olması, “illete benzer sebep” olarak nitelendirilmiştir. İllet anlamındaki sebebe örnek olarak ise, kendi hayvanını bir başkasının ekinine sokan ve böylece o hayvanın ekini telef etmesine sebep olan kişinin durumu verilmektedir. 7 Görüleceği üzere bir olayın bir başka olaya sebep olması, çeşitli açılardan değerlendirilebilecek bir durumdur. Kur’ân âyetlerinin nüzûlüne sebep olan olayların tasnifinde ise, yukarıdakine benzer bir ayrım yapılmıştır. Buna göre bazı âyetlerde, nüzûle sebep olan hususun âyetteki hükümde ifade edilmiş olması gibi bir durum söz konusu iken diğer bazı âyetlerde bu hususun hükümde ifade edilmemiş olmasına rağmen sebep dikkate alınmadan hükmün anlaşılmasında sorunların ortaya çıkması, yani hükmün ancak sebep ile anlaşılabilir olması durumu söz konusudur. Yine bazı durumlarda, sebep dikkate alınmadığı takdirde dahi müstakil bir mana ifade edebilecek olan bazı nasların, esas itibariyle bir soruya cevaben inzal edilmiş olmaları ve bu soruda ifade edilen hususu izah etmekten fazla (zâid) bir izah içermemeleri hali söz konusudur. Son olarak, naslardaki lafızların müstakil (sebebinden bağımsız olarak okunduğu takdirde dahi anlamlı) olması ve soruya cevap vermenin dışında başka (ziyade) unsur da içermesi hali söz konusudur. 8
Ancak “esbâb-ı nüzûl” terkibindeki sebep kelimesi, Ferâhî’nin ifade ettiği üzere, vahyin inzâline sebep teşkil eden olayları değil, o inzâl esnasında vahye muhatap toplumun içerisinde bulunduğu durumu ifade eder. 9 Bu durumda nüzûl şartlarını dikkate almak ifadesiyle kast edilen şey, usulde zikredilen sebep-nas ilişkisinden daha kapsamlıdır.
6 Bkz: Serahsî, el-Muharrar fi Usûli’l-fıkh, Beyrut, 1996, II/218 7 Bkz: Serahsî, el-Muharrar, II/ 220-225 8 Serahsî, el-Muharrar, I, 203-204 9 Bkz: Abdülhâmid el-Ferâhî, Esbâbu’n-nüzûl, yazma nüsha, http://www.hamid-uddin- farahi.org/index, Erişim tarihi, 30.11.2012
Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|