Microsoft Word Elmi Mecmue 21
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kamusu’l-Muhit
- Tevilâtu’l-Kur’ân
- C. Esbâb-ı Nüzûl Rivayetlerinin Sıhhati
- Kur’ân-ı Kerim’in Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzûl’ün Rolü
Sabuhi SHAHAVATOV 148
“Nüzûl” kelimesi “n-z-l” filinin mastarı olup, (لوزن) inmek 10 , hulûl ve yerleşme anlamlarına gelir. 11 Daha çok “yüksek bir yerden aşağıya doğru inmek” 12 anlamında kullanılmaktadır. Bundan başka sözlüklerde “falan kişi geldi” “نلاف لزن” cümlesinde gelmek
13 anlamında, insanların başına gelen sıkıntı, felaket 14 gibi mecazî anlamlarda da kullanıldığı vuku bulmuştur. Konaklamak anlamındaki nüzûl kelimesi ise, herhangi bir yere konaklamak isteyen kimsenin devesini çökertmesinden kinaye olarak kullanılmıştır. 15
Kur’ân’ın nüzûlünü yukarıdan aşağıya doğru bir “indirme” şeklinde anlamaktansa, ilahî bir lütuf ve tenezzül olarak anlamak daha uygun ve doğru gözükmektedir. Çünkü vahiy, somut bir “indirme” ile ifade edilemeyecek kadar manevî-metafizik bir olaydır. Ayrıca Allah’ın insana hitap etmesi, onu muhatap alması, ona doğru yolu göstermek için bir peygamberle mesajını iletmesi, kelimenin tam anlamıyla bir lütuf ve tenezzül buyurmaktır. Kaldı ki nüzûl ve n-z-l kökünden türeyen diğer kelimeler Kur’ân’ın birçok ayetinde, “indirme” anlamından ziyade “lütuf” anlamında kullanılmıştır. Demirin nüzûlü, 16 elbiselerin nüzûlü, 17 hayvanların nüzûlü, 18
19 gibi ifadeleri buna örnek olarak vermek mümkündür. 20
kadar geçen 23 senelik dönem boyunca bu inzâlin aralıklarla sürmüş olduğunu ifade etmektedir. İstilahî olarak “nüzûl ortamında meydana gelen bir hadise veya Hz.
10 Fîruzâbâdî, Kamusu’l-Muhit, Mısır, 1938, V/57 11 Fîruzâbâdî, Kāmûs, IV/56 12 Ragıp el-İsfahânî, Müfredat, s. 799 13 Ragıp el-İsfahânî, Müfredat, s. 488; İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, IX/656. 14 Vâhidî, Esbâbu’n-Nüzûl, s.3 15 Râğıb, Müfredât, nzl mad. 16 Bkz: Hadid, 57/25 17 Bkz: A’raf, 7/26 18 Bkz: Zümer, 39/6 19 Bkz: Tevbe, 9/26 20 Nüzûl kelimesinin analizi için bkz: Mâturîdî, Tevilâtu’l-Kur’ân, XIV, 371; Râzî, Mefâtîhu’l-ğayb, XIV, 54. Ayrıca kavramın detaylı bir analizi için bkz: Murat Sülün, “Demirin İnzâlinden Kur’ân’ın İnzâline -Bir Nüzûl Analizi-”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı 43, 2009-2010, ss. 155-176 Esbâb-ı Nüzûl Rivayetleri ve Nüzûl Ortamını Tespit Etmede Yeterliliği Meselesi 149
olduğu ortamı resmeden hadiseye esbâb-ı nüzûl denir.” 21 Yani “Esbâbu’n-Nüzûl” olarak bilinen ve nüzûl sebepleri anlamına gelen tabir, Hz. Peygamber’in risâleti döneminde vuku bulan ve Kur’ân’ın bir veya birkaç ayetinin yahut bir suresinin nâzil olmasına yol açan olayı, durumu ya da soruyu ifade etmek üzere kullanılır. Bu ilim tamamen sem’î ve naklî bir ilim olup, keşfi noktasında akıl ve istidlale yer yoktur. 22
C. Esbâb-ı Nüzûl Rivayetlerinin Sıhhati Esbâb-ı nüzûl literatüründe sadece 500 kadar ayetin nüzûl sebepleri yer almaktadır. İbn Teymiyye, bunların dışında kalan ve önemli bir kısmı geçmiş peygamberlerin kıssaları ile ahirete dair haberlerden oluşan çok sayıdaki ayetin nüzûl sebeplerini her hangi bir dış olayda değil doğrudan doğruya bu ayetlerin kendi muhteva ve manalarında aramak gerektiğini belirtir. Buna göre ayetlerin büyük bir kısmı özel bir olaya, konuya, dolayısıyla belirli bir sebebe bağlı olarak inzâl edilmeyip genellikle insanları muhtaç oldukları hususlarda bilgilendirmek, eğitmek, aydınlatmak, yönlendirmek ve uyarmak maksadıyla vahyedilmiştir. Böylece aslında Kur’ân’ın her hangi bir ayetinin belirli bir sebebe bağlı olarak inzâl olması hakkında “Esbâbu’n-nüzûl” tabiri kullanılmıştır. 23 Ancak bu yaklaşım, tikel olarak her ayete bir nüzûl sebebi bulmak gibi bir düşünceye mebni olduğu için problemlidir. Nitekim ilgili rivayetlerde sıklıkla rastlanan tutarsızlıkların nedeni bu olmalıdır. Cabirî’nin de işaret ettiği üzere, Esbâb-ı Nüzûl müellifleri, 24 her ayete bir nüzûl sebebi bulmak uğruna oldukça zorlama rivayetler nakletmişlerdir. Oysa nüzûle sebep olan olaylar, tikel vakıalarda değil, nüzûl çağının genel koşulları, ihtiyaçları, tartışmaları ve Hz. Peygamber’in davetinin seyri içerisinde aranmalıdır. Tefsirin nakille başlamış olması nedeniyle, esbâb-ı nüzûl rivayetleri giderek çoğalmış, zamanla sağlam olmayan rivayetler de bu kapsama girmiştir. 25 Kur’an-ı Kerim’in anlaşılmasında esbâb-ı nüzûl’un yetersiz kalmasının en önemli nedenlerinden birincisi bu rivayetlerin bizzat kendileridir. Zira bu rivayetler merfu- müsned, mursel, senetlerinin hazf edilmiş olması, rivayetlerinin tasnifinin dikkate alınmaması, rivayet sigalarına dikkat gösterilmemesi 26 gibi sebeplerden dolayı 21 Ahmet Nedim Serinsu, “Kur’ân-ı Kerim’in Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzûl’ün Rolü” s. 68, 22 Bahauddin Hürremşahî, Kur’ân Bilimi, İstanbul, 1998, s. 82 23 Muhsin Demirci, “Esbâb-ı Nüzul”, DİA, XI/360 24 Muhammed Âbid Câbirî, Fehmu’l-Kur’ân, Beyrut, 2009, III/369 vd. 25 Serinsu, a.g.e., s. 174 26 Geniş bilgi için bkz: Serinsu, ., s.187-207 Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|