Microsoft Word final joint Opinion for aze 2012 Az docx
Yüklə 309,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
17
54. Qanunun 5-ci maddəsinin 6-cı bəndinə əsasən, din xadimləri dövlət orqanlarına seçildikdə və ya təyin olunduqda onların peşəkar dini fəaliyyəti həmin vəzifədə olduqları müddətdə dayandırılır. Bu müddəa müxtəlif aspektlərdə problematikdir. “Peşəkar dini fəaliyyət” və “din xadimi”nin daha dəqiq anlayışı olmadan (Qanunun 4-1-ci maddəsi ilə bağlı yuxarıda qeyd edilən 49-51-ci bəndlərə bax) bu müddəa çox qarışıq olmaqda davam edir. Bir çox dinlərdə sərbəst din xadimləri fəaliyyət göstərir; bu şəxslər dünyəvi xarakterli peşəkar həyatlarından başqa dini funksiyaları da yerinə yetirirlər. Üzvlərinin dünyəvi peşələrdə çalışdığı bir çox təriqət formaları mövcuddur. Öz dini funksiyalarını itirmədən dövlət orqanlarında çalışmaq maneəsinin onların hamısına şamil edilib-edilməməsi də aydın deyil. Eləcə də, belə müddəanın demokratik cəmiyyətdə zəruri olub-olmaması və hansı baxımdan zəruri olub-olmaması da aydın deyil. 55. Bir çox dövlətlərin müəyyən dövlət işlərinin konkret digər fəaliyyətlə uyğun gəlməməsini müəyyən edən qaydaları olsa da, bu qaydalar bir qayda olaraq beynəlxalq öhdəliklərə uyğundur. Bununla belə, din xadimləri üçün bütün dövlət orqanlarında çalışmaqla bağlı ümumi qadağanın qoyulması mütənasiblik prinsipinə ziddir. 56. Bundan başqa, həmin müddəanın yalnız din xadiminin dövlət orqanını könüllü olaraq seçməsi halına aid edilib-edilməməsi də aydın deyil. Bəzi hallar var ki, dövlət vətəndaşlarını dövlət orqanına təyin edir və bu təyinatdan imtina etmək olmaz, məsələn, məhkəmədə andlı iclasçı. Əgər dövlət din xadimini onun iradəsi əleyhinə dövlət orqanına təyin edə bilərsə və ya edirsə, bu şəxs avtomatik olaraq öz dini funksiyalarını itirmiş və bu hal din və ya etiqad azadlığını pozmuş olardı. Bu səbəbdən, bu müddəanın yenidən nəzərdən keçirilməsi və işlənməsi tövsiyə edilir.
Bu məsələ Qanunun 6-cı və 10-cu maddələri ilə tənzimlənir.
57. Qanunun 6-cı maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən, Azərbaycan Respublikasında dövlət təhsil sistemi dindən ayrıdır. Qanunun 6-cı maddəsinin 2-ci bəndi isə müəyyən edir ki, dini-fəlsəfi fənlər, müqəddəs dini kitabların əsasları ilə tanışlıq dövlət təhsil müəssisələrinin tədris proqramına daxil edilə bilər. 58. Beynəlxalq insan hüquqları standartlarına uyğun gəlməsi üçün dini fənlər üzrə dövlət məktəblərinin dərsləri neytral və obyektiv yolla keçirilməlidir. 28 A HK-nin 1 saylı Protokolunun 28 22 saylı Ümumi Şərh, Düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququ (Maddə 18), 07/30/1993. CCPR/C/21/Rev. 1/əlavə 4/bənd 6
18
2-ci maddəsinə (təhsil hüququ) əsasən, dövlət təhsil və tədris sahəsində öz üzərinə götürdüyü funksiyaları yerinə yetirərkən, valideynlərin öz dini və fəlsəfi baxışlarına müvafiq olan təhsil və tədrisi təmin etmək hüququna hörmət edir. Avropa nsan Hüquqları Məhkəməsi 1 saylı Protokolun 2-ci maddəsində ehtiva olunan plüralizm və obyektivlik prinsiplərinə xidmət edərək “digər dinlər və fəlsəfi baxışlara birlikdə” geniş qiymət verməyə ehtiyacın olduğunu vurğulayıb. Məhkəmə, bu mənada valideynlərin uşaqları dərs proqramının müəyyən hissəsindən kənarlaşdırması ilə bağlı seçiminə qarşı çıxıb, belə ki, bu hal valideynləri onların şəxsi həyatlarını aşırı açmaq riski ilə ağır yük altına qoyardı, halbuki potensial münaqişə güman ki, onları kənarlaşdırmaq üçün müraciət etməkdən uzaqlaşdırmaq ola bilər. 29
59. ATƏT/DT HB-Venesiya Komissiyasının Bələdçisi vurğulayır ki, valideynlərin öz uşaqlarının dini təhsilini müəyyən etmək hüququnun olması ümumiyyətlə tanınıb. 30 MSHBP-nin 18(4)-cü maddəsinə əsasən, valideynin uşağının dini azadlığını müəyyən etməsi xüsusi olaraq qəbul edilir. 1992-ci ildə Azərbaycanın qəbul etdiyi BMT-nin Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyasının 14(2)-ci maddəsinə əsasən, iştirakçı dövlətlər valideynlərin və qanuni qəyyumların uşağın inkişaf etməkdə olan qabiliyyəti ilə uzlaşan metodlarla onun hüquqlarının həyata keçirilməsində uşağa rəhbərlik etmək hüquqlarına və vəzifələrinə hörmət bəsləyirlər.
60. BMT-nin Uşaq Hüquqları haqqında Konvensiyasının 3-cü maddəsi ilə nəzərdə tutulduğu kimi, uşağın maraqları nəzərə alınmalı olan ilk məsələ olduğundan, uşağa dini təhsilin verilməsində balanslı yanaşma təhsil hüququ, ifadə azadlığı hüququ və ailə və şəxsi həyata hörmət hüququnun söykəndiyi əsas prinsiplərə əsaslanmaqla dövlət məktəblərində geniş və obyektiv dini təhsili təmin etməkdir. Uşağın dini təhsili ilə bağlı müddəalar hazırlanarkən, bu tələblər nəzərə alınmalıdır. 31
61. Qanunun 6-cı maddəsinin 3-cü bəndi dini təhsil hüququnu “vətəndaş”larla məhdudlaşdırır. Bu müddəa həm MSHBP və A HK-nin müvafiq olaraq 18 (1) və 9 (1)-ci maddələri ilə müəyyən edilən hər kəsin din azadlığı hüququnu, həm də “heç bir şəxsin təhsil hüququndan imtina edilə bilməz” müddəasını açıq nəzərdə tutan A HK-nin 1 saylı Protokolunun 2-ci maddəsini pozur. A HK-nin 9-cu maddəsi və MSHBP-nin 18-ci maddəsi vətəndaşlıq əsası ilə din azadlığına ümumi məhdudiyyətə icazə vermir. Bu səbəbdən, qeyd edilən normadakı “vətəndaşlar” ifadəsi “hər kəs” ifadəsi ilə əvəz edilməlidir. 62. 2011-ci ilin iyulunda Qanunun 6-cı maddəsinə 5-ci bənd əlavə edildi və yeni tələbə əsasən, dini qurumlar tərəfindən gənclərin [yaşlıların] müqəddəs kitabları öyrənmə kursları həmin dini
29 A HM, Folgerø və b.Norveçə qarşı, ərizə N. 15472/02, Böyük Palatanın qərarı 29.06.2007 30 ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçi. 2004-cü ilin iyununda Venesiya Komissiyasının 59-cu Plenar Sessiyasında qəbul edilib, CDL-AD (2004) 028, səh. 13 31 Bax: Venesiya Komissiyasının Rəyi, Bosniya və Herseqovina Federasiyasının Sarayeva kantonunda ibtidai təhsil qanununun bir sıra maddələrinin insan hüquqları standartlarına uyğunluğunu barədə amicus curiae, CDL- AD(2012)013
Yüklə 309,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|