Microsoft Word final joint Opinion for aze 2012 Az docx
Yüklə 309,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
15
Assambleyasının hesabatlarına görə, Avropa Şurasına üzv olarkən üzərinə götürdüyü öhdəliklərdən biri olsa da, Azərbaycan alternativ mülki xidmət haqqında qanun qəbul etməyib. 20
46. Bu mənada qeyd edilməlidir ki, nsan Hüquqları Komitəsinin mövqeyi budur ki, vicdanlı etiraz hüququ “MSHBP-nin 18-ci maddəsindən irəli gələ bilər”. 21 Bu yaxınlarda Avropa nsan Hüquqları Məhkəməsi Bayatyan Ermənistana qarşı 22 işi üzrə vicdanlı etiraz hüququna Avropa Konvensiyasının 9-cu maddəsi ilə qorunan fikir, vicdan və din azadlığı hüququ ilə təminat verilməsini tanıyıb. A HM qeyd edib ki, “Məcburi alternativ hərbi xidməti əvvəllər və ya hazırda olan Avropa Şurasına üzv olan demək olar ki, bütün dövlətlər bu xidmətə alternativlər [...] müəyyən ediblər və bunu müəyyən etməyən dövlət yalnız məhdud mülahizə sərbəstliyinə malikdir və istənilən müdaxiləyə haqq qazandırmaq üçün inandırıcı və məcburi səbəblər gətirməlidir”. 23 O cümlədən, məcburi hərbi xidmətə “vicdanla bağlı hər hansı istisnaya” yol verməyən və bu vəzifəsinə əməl etməkdən imtina edənləri cəzalandıran sistemin təcrübəsi demokratik cəmiyyətdə zəruri olan tədbir hesab edilə bilməz (əvvəlki, bənd 124). Bundan başqa, Məhkəmə bildirib ki, sözügedən dövlət alternativ xidmət haqqında qanun qəbul etmək öhdəliyini üzərinə götürüb və bu fakt onu göstərir ki, şəxsi hərbi xidmət keçməkdən imtina etməyə görə məhkum etmə israrlı sosial tələbata xidmət etməyib (əvvəlki, bənd 127). 47. Əlavə edilməlidir ki, bu hüquq qanunla və ya təcrübə ilə tanındığı halda, vicdanlı etirazçılar arasında onların konkret etiqadlarının xarakteri baxımından hər hansı fərq qoyulmamalıdır; vicdanlı etirazçılara qarşı hərbi xidmət keçmədiklərinə görə hər hansı ayrı-seçkiliyə yol verilməməlidir; 24 həmçinin, alternativ xidmət daha uzun müddət olmaqla cəzalandırıcı məqsəd daşımamalıdır. 25
48. Bu səbəbdən, dini (yaxud qeyri-dini) etiqadına görə hərbi xidmət keçməkdən imtina edən şə xslərə alternativ mülki xidmət yerinə yetirmələrinə açıq icazə verən qanunun qəbul edilməsi tövsiyə edilir.
20 Sənədlərə bax: AS/Mon (2011) 07 rev., bənd 39 & As/Mon (2012) 05 rev 21 22 saylı Ümumi Şərh, Düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququ (Maddə 18), 07/30/1993. CCPR/C/21/Rev. 1/əlavə 4/bənd 4 22 A HM, Bayatyan Ermənistana qarşı, ərizə N 23459/03, 7 iyul 2011-ci il qərarı 23 A HM, Bayatyan Ermənistana qarşı, ərizə N 23459/03, 7 iyul 2011-ci il qərarı, bənd 123 24 22 saylı Ümumi Şərh, Düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququ (Maddə 18), 07/30/1993. CCPR/C/21/Rev. 1/əlavə 4/bənd 11 25 nsan Hüquqları Komitəsi tərəfindən 25 aprel 2005-ci ildə qəbul edilən Yekun Müşahidələr(CCPR/CO/83/GRC) Yunanıstan tərəfindən təqdim edilən lkin dövri hesabat (CCPR/C/GRC/2004/1), bənd 15. Həmçinin bax: CCPR/CO/83/GRC bənd 15, Xüsusi Məruzəçi tərəfindən istinad edilib, UNCHR Hökümətlərə göndərilən işlərin icmalı və alınan cavablar, E/CN.4/2006/5/Add.1, 27 mart 2006, səh. 5
16
Maddə 4-1. Peşəkar dini fəaliyyət və din xadimi 49. Bu maddə “din xadimi” və “peşəkar dini fəaliyyət” anlayışlarını müəyyən edir. Bu maddəyə Avropa nsan Hüquqları Məhkəməsinin Seyidzadə Azərbaycana qarşı iş üzrə qərarının işığında baxılmalıdır. 26 Bu işdə Məhkəmə A HK-nin 1 saylı Protokolunun 3-cü maddəsinin Azərbaycan tərəfindən pozulmasını qərara alıb, çünki din xadiminin seçkilərdə namizədliyini vermək hüququnu tənzimləyən qanunvericilik öncədəngörüləbilən və yetərincə aydın deyildi, “din xadimi” və “peşəkar dini fəaliyyət” terminlərinin anlayışının tamamilə verilməməsi bu məhdudiyyətin tətbiqində özbaşınalığa yol açırdı. 50. Qanunun yeni 4-1-ci maddəsinin 1-ci bəndi “din xadimi”ni “[peşəkar] dini fəaliyyətlə məşğul olan dini ali və ya orta ixtisas təhsilli şəxs”, 4-1-ci maddəsinin 1-ci bəndi isə “peşəkar dini fəaliyyət”i “peşəkar dini tərbiyəyə və dini təhsilə, dindarların dini tələbatlarının ödənilməsinə, dinlərin yayılmasına, ... moizələrin (xütbələrin) oxunmasına... (və s.) yönəlmiş fəaliyyət kimi müəyyən edir. “Peşəkar dini fəaliyyət”i bu hərəkətlərin (təhsil, moizə oxuma və s.) özü deyil, bir sıra hərəkətlərə “yönəlmiş” fəaliyyət kimi müəyyən etməklə Qanun qarışıqlıq yaradır. Belə ki, konkret hərəkətlərə “yönəlmiş” fəaliyyətin məhz həmin konkret hərəkətlərdən bəzilərinə yönəlib-yönəlməməsi, bunu müəyyən etmək hüququnun kimə məxsusluğu və hansı meyarlar ə sasında həyata keçirilməsi kimi labüd suallar doğur. 51. Eləcə də, Qanunun 4-1.1-ci maddəsində “peşəkar dini fəaliyyət” sayılan “dinlərin yayılması”, “dindarların dini tələbatının ödənilməsi”, “moizə oxunması” kimi konkret növ hərəkətlər öz- özlüyündə geniş müəyyən edilib. Bu anlayışlar müxtəlif yozumlara açıqlıq mənasında yetərincə qarışıq görünür və bəzi məhdudiyyətlərin təsir etdiyi şəxslər kateqoriyasını həddindən artıq genişləndirə bilər. Məsələn, dövlət orqanına seçildikdə və ya təyin edildikdə, şəxsin peşəkar dini fəaliyyətinin dayandırılması (Qanunun 5-ci maddəsinin 6-cı bəndinə bax) A HK və xüsusilə də 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsindən (azad seçki hüquqü) irəli gələn mütənasiblik prinsipinə zidd olardı.
27
Maddə 5. Dövlət və dini qurumlar 52. Qanunun 5-ci maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən, din və dini qurumlar dövlətdən ayrıdır və bütün dinlər və dini qurumlar qanun qarşısında bərabərdirlər (Maddə 5, bənd 1). 53. Qanunun 5-ci maddəsinin 5-ci bəndi müəyyən edir ki, dini qurumlar “siyasi partiyaların fəaliyyətində iştirak etmir”. Bu müddəa tamamilə qarışıqdır və problematik dərəcədə geniş yozumlara imkan verir. Bu səbəbdən, mənanın dəqiqləşdirilməsi üçün normanın yenidən işlənməsi tövsiyə edilir.
26 A HM, Seyidzadə Azərbaycana qarşı, ərizə N. 37700/05, son qərar 03/03/2010, §37-yə bax 27 A HM, Seyidzadə Azərbaycana qarşı, ərizə N 37700/05, son qərar 03/03/2010, §37; A HM, Ždanoka Latviyaya qarşı, ərizə N 58278/00, 16 mart 2006, bənd 114 & 115 (e)
Yüklə 309,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|