Microsoft Word final joint Opinion for aze 2012 Az docx
Yüklə 309,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
13
36. Din və ya etiqad azadlığına hər hansı məhdudiyyət üçün israrlı sosial tələbat olmalıdır və yuxarıda qeyd olunan əsaslar çox qarışıqdır və yolverilən məhdudiyyətlərin (MSHBP və A HK- nin uyğun olaraq 18 (3)-cü maddəsi və 9 (2)-ci maddəsində) daşıdığı məqsədlərə heç də hər zaman birbaşa bağlılığı yoxdur və ya onların söykəndiyi spesifik ehtiyaca mütənasib deyil. 37. Bu müddəaların məqsədləri anlaşılan olsa da, istifadə olunan anlayışlar (məsələn, “insan
deyillər. Belə ki, həmin anlayışlar çox qarışıq və müxtəlif yozumlara açıqdır, bu da öz növbəsində Qanunun özbaşına və mülahizə sərbəstliyinə imkan verməklə tətbiqinə gətirib çıxara bilər. Qarışıq terminologiyanın mümkün nəticələrinin qarşısını almaq üçün, qeyd olunan müddəalar ya Qanunla müəyyən olunan daha dəqiq terminologiya ilə əvəz edilməli, yaxud tamamilə ləğv edilməlidir. Həmçinin, bu müddəalarla hədəflənən məqsədlərə qanunların mütənasibliyi prinsipinə hər zaman söykənməklə cinayət və ya inzibati məsuliyyəti tənzimləyən ümumi qanunlarla daha yaxşı nail olunub-olunmaması nəzərə alınmalıdır. 38. Qanunun 1-ci maddəsinin 3-cü bəndi dini etiqad azadlığına qoyulan məhdudiyyətləri müəyyən edir. Amma Qanun ayırmır ki, din azadlığı deyil, məhz dinin və ya etiqadın ifadə edilməsi əsaslandırılmaqla məhdudlaşdırıla bilər. Beynəlxalq hüquqa görə, daxili etiqad (forum internum) hər hansı məhdudiyyətə məruz qala bilməz və din və ya etiqad azadlığı yalnız xarici ifadə (forum externum) zamanı A HK-nin 9 (2)-ci maddəsinin və MSHBP-nin 18 (3) 3-cü maddəsinin məhdudiyyət normalarına ciddi əməl etməklə məhdudlaşdırıla bilər. 13 Bu səbəbdən, Qanunun 1-ci maddəsinin 3-cü bəndi müəyyən etməlidir ki, şəxsin ümumiyyətlə din və ya etiqad azadlığı deyil, məhz din və ya etiqadını ifadə azadlığı məhdudlaşdırıla bilər. 39. Din və ya etiqadla bağlı beynəlxalq insan hüquqları standartlarının söykəndiyi əsas dəyərlərdən biri də qeyri-zorakılıqdır. Heç kəs öz din və ya etiqad azadlığına xələl gətirə biləcək zorakılığa məruz qala bilməz. Din azadlığının bu aspekti düzgün olmayan metod və vasitələrdən istifadə etməklə və ağlabatan inandırmanın sərhədlərindən kənara çıxmaqla məcburilik tətbiq edən təcrübəyə qarşı müdafiə təşkil edir. 14
40. Qanunun 1-ci maddəsinin 4-cü bəndi açıq şəkildə təsbit edir ki, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən dini təbliğat aparılması qadağandır. Bu qadağa vətəndaşlıqdan asılı olmayaraq “hər kəs” tərəfindən qeyri-zorakı dini ifadəni (dini təbliğat və ya missionerlik fəaliyyəti də daxil olmaqla) qoruyan beynəlxalq hüquqla ziddiyyət təşkil edir. 15 Qeyd etmək lazımdır ki, öz etiqadı barədə müzakirə etmək və ya onu yaymaq təkcə A HK-nin 9-cu maddəsi
13 Həmçinin bax: ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçi. 2004-cü ilin iyununda Venesiya Komissiyasının 59-cu Plenar Sessiyasında qəbul edilib, CDL-AD (2004) 028, səh. 10 14 ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçi. 2004-cü ilin iyununda Venesiya Komissiyasının 59-cu Plenar Sessiyasında qəbul edilib, CDL-AD (2004) 028, səh. 11 15 Bax: A HM, Kokkinakis Yunanıstana qarşı 25 may 1993-cü il qərarı (ərizə N 14307/88), bənd 31
14
və MSHBP-nin 18-ci maddəsi ilə deyil, həmçinin hər iki beynəlxalq müqavilənin ifadə azadlığı müddəaları ilə qorunur (A HK-nin 10-cu maddəsi və MSHBP-nin 19 (2)-ci maddəsi). 41. Düşüncə, vicdan, din və ya etiqad azadlığına dini əlaqələr sahəsində “müvafiq nəşrlər hazırlamaq, istehsal etmək və yaymaq” hüququ daxildir. 16 Bu, nsan Hüquqları üzrə Komissiyanın 2005/40 saylı Qətnaməsində (bənd 4(d)) və nsan Hüquqları Şurasının 6/37 saylı Qətnaməsi (“dövlətlər [...] o cümlədən, bütün şəxslərin bu sahədə müvafiq nəşrlər hazırlamaq, istehsal etmək və yaymaq hüququna təminat verməyi öhdələrinə götürürlər” məzmunlu 9 (g) bəndi) vurğulanıb. nsan Hüquqları Komitəsinin 22 saylı Ümumi Şərhində qeyd edilib ki, “dini və ya etiqadı tətbiq etmək və ya tədris etmək” anlayışına dini qrupların onların adi əlaqələri barədə davranışları, [...], seminar və ya dini məktəblər təşkil etmək azadlığı və dini mətnlər və ya nəşrlər hazırlamaq və yaymaq azadlığı daxildir. 17 Beləliklə, dini təbliğat və missionerlik fəaliyyəti düzgün olmayan vasitələrlə həyata keçirilmədiyi təqdirdə, qeyri-zorakı dini ifadə kimi qorunur.
18
42. Qeyri-zorakı dini ifadə və ya dini cərəyanların və ya etiqadların tədrisi, həmçinin, yaymaq və qəbul etmək mənasında ifadə azadlığının müdafiəsi altındadır (MSHBP-nin 19-cu maddəsi A HK-nin 10-cu maddəsi). Bundan başqa, belə “dini təbliğat”la məşğul olma milliyyət və ya vətəndaşlıq əsasları ilə məhdudlaşdırıla bilməz. Həmçinin, belə məhdudiyyət Konstitusiyanın 25 (3)-cü maddəsi ilə uyğun deyil. 43. Bu səbəbdən, Qanunun 1-ci maddəsinin 4-cü bəndində müəyyən edilən qadağa ləğv edilməlidir.
44. Qanunun 4-cü maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən, öz dini əqidəsinə görə heç kəs qanunla müəyyən edilmiş vəzifələrin icrasından imtina edə və ya boyun qaçıra bilməz, amma bir vəzifənin icrasının dini əqidəyə görə digər vəzifənin icrası ilə əvəz edilməsinə yalnız “Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş hallarda” yol verilir. Bu müddəa vicdanlı etirazçılara alternativ mülki xidmət imkanı açsa da, bunun tənzimlənməsi hələ müəyyən olunmayan başqa qanuna tapşırılıb. 45. Bu yaxınlarda Avropa Şurasının nsan Hüquqları üzrə Komissarının xatırlatdığı kimi, 19
Qətnaməsi qəbul edildiyi vaxtdan Avropa Şurası tərəfindən təsdiqlənib. Bu hüququn tanınması daha sonralar bu təşkilata üzv olmaq istəyən dövlətlər üçün tələb olub. Parlament
16 1981-ci il Baş Assambleyanın din və ya etiqad azadlığı barədə bəyanatı 17 22 saylı Ümumi Şərh, Düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququ (Maddə 18), 07/30/1993. CCPR/C/21/Rev. 1/əlavə 4/bənd 4 18 Bax: A HM, Kokkinakis Yunanıstana qarşı 25 may 1993-cü il qərarı (ərizə N 14307/88) 19 http://commissioner.cws.coe.int/tiki-view_blog_post.php?postId=205
Yüklə 309,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|