6
15.
Yığcamlığı təmin etmək üçün bu Rəydə aparılan analizin istiqaməti Qanunun məhz
problematik müddəaları barədədir.
Ə
sas tövsiyə lə r
A.
Din və ya etiqad azadlığını əhatə etmək üçün Dini etiqad azadlığı haqqında Qanunun
ə
hatə dairəsini genişləndirmək
B.
Dini və ya etiqadı qəbul etmək və ya dəyişdirmək, eləcə də dini və ya etiqadı ibadət,
tədris, təcrübə və ayinlər zamanı təkbaşına və ya ictimai ifadə etmək hüquqlarını da
müəyyən etmək yolu ilə “din azadlığı” anlayışını genişləndirmək
C.
Beynəlxalq hüquqa tam uyğun gəlməsi şərtilə yalnız din və ya etiqad azadlığının
ifadəsinə icazəli məhdudiyyətlərin Qanunla müəyyən edilməsini təmin etmək
D.
Münasib dini təbliğata açıq imkan vermək və Qanunun 1-ci maddəsinin 4-cü
bəndindən əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən dini təbliğatın
aparılması qadağasını çıxarmaq
E.
Qanunun 4-cü maddəsi ilə dini və ya qeyri-dini vicdanlı etiqadından dolayı hərbi
xidmət keçməkdən imtina edən şəxslərin alternativ mülki xidmətinə açıq imkan
vermək
F.
Dövlət məktəblərində dini dərslərin neytral və obyektiv keçirilməsini və dövlət
təhsilinin konkret din və ya etiqadın tədrisini əhatə etdiyi təqdirdə bunun ayrı-seçkilik
aşılamadan və ya valideynlərin və ya qəyyumların istəklərini təmin edəcək
alternativlər müəyyən etməklə həyata keçirilməsini açıq təmin etmək (Qanunun 6-cı
maddəsinin 3-cü və 6-cı bəndləri)
G.
Qanunun dini icmaların xüsusi təşkilati struktur olmalarına məcbur edən nizamlayıcı
müddəalar olaraq 7, 8 və 9-cu maddələrinin dəyişdirilməsini və ya çıxarılmasını
nəzərdən keçirmək və dini icmaları daha geniş muxtariyyətlə və etiqad, inanc və ya
qrup halında daxili təşkilatlanma, eləcə də ibadət yerinin seçimi məsələlərində
özünüidarəetmə ilə təmin etmək
H.
Dini qurumun adı və dini qurumun nizamnaməsinin onun dini mərkəzinin (idarəsinin)
nizamnaməsinə uyğunluğu ilə bağlı nizamlayıcı müddəanın yenidən nəzərdən
keçirilməsi və ya çıxarılması
I.
Dini icmaların dövlət qeydiyyatı sistemində aşağıdakı yollarla islahatlar aparmaq:
7
-
Fərdlərə və dini icmalara onların seçimi əsasında dövlət qeydiyyatı olmadan dinlə
məşğul olmağa icazə vermək
-
Dövlət qeydiyyatı üçün tələb olunan məlumat və sənədləri dəqiqləşdirmək
-
Dövlət qeydiyyatına məsul olan dövlət qurumlarının nizamnamənin məzmununu
və ya dini qrupun xarakterini araşdırmağa cəlb olunmamasını təmin etmək
-
Dövlət qurumlarının qeydiyyatla bağlı qərar qəbul etmələri üçün son müddət
müəyyən etmək
J.
Dini qurumların ləğvini nizamlayan qaydalara aşağıdakı yollarla düzəliş etmək:
-
Aşırı dərəcədə məhdudlaşdırıcı və ya qarışıq müddəaları çıxarmaq və ləğvetmə ilə
yanaşı qanunu pozan dini qurumlara mütənasib şəkildə tətbiq edilə bilən müxtəlif
ağırlıqlı inzibati sanksiyalar müəyyən etmək
-
Ləğvetmə və ya digər sanksiyalara məruz qalan dini qurumları şikayət proseduru
ilə təmin etmək
K.
Qanunun 21-ci maddəsində təsbit edilən “ slam dininə aid ayin və mərasimlərin
aparılması yalnız Azərbaycan Respublikasında təhsil almış Azərbaycan
Respublikasının vətəndaşları tərəfindən həyata keçirilə bilər” müddəasını çıxarmaq
L.
Fərdlərin və dini qurumların dini ədəbiyyat, əşya və başqa məlumatları istehsal, idxal,
ixrac, sərbəst yaymaq və satmaq hüququ ilə əlaqədar aşırı məhdudiyyətləri aradan
qaldırmaq
M.
Vətəndaşların təhsil almaq üçün xaricə göndərilməsi və din xadimlərinin beynəlxalq
mübadiləsi üçün “müvafiq icra hakimiyyət orqanı”nın razılığının olması tələbini ləğv
etmək
N.
Dini qruplardan “zəruri məlumat əldə etmək”lə bağlı icra hakimiyyəti orqanlarının
səlahiyyətlərinə gəldikdə, bu müddəanı ya ləğv etmək, ya da özbaşına və sui-
istifadəyə yol açan dövlət müdaxiləsinə qarşı təminatlar müəyyən edəcək şəkildə daha
dəqiq ifadə etmək
O.
Hüquqi müəyyənlik və öncədəngörüləbilənliyi təmin etmək üçün 1-ci maddənin 2-ci
bəndi, 4-1-ci maddə, 4-cü maddənin 2-ci bəndi, 5-ci maddənin 5-ci bəndi və 6-cı
maddə, 7-ci maddənin 2-ci bəndi, 9-cu maddənin 2-ci bəndi, 10-cu maddə, 12-ci
maddənin 5-ci bəndi, 12-1-ci maddənin 2-ci bəndi və 29-cu maddədəki müvafiq
müddəaları daha dəqiq formada yenidən formulə etmək.
8
Ə
lavə tövsiyə lə r
P.
Qeyri-vətəndaşların da ilahiyyat tədrisi və dini təhsil almasını təmin etmək üçün
maddənin 3-cü bəndini yenidən hazırlamaq
Q.
Dini qurumların yalnız dövlət qeydiyyatına alınması üçün təqdim olunan məlumatda
göstərilən hüquqi ünvanda fəaliyyət göstərə bilməsi qaydasını yenidən nəzərdən
keçirmək
R.
Dini qruplara dövlət qeydiyyatından imtina barədə qərardan şikayət hüququ vermək
S.
slam dininə mənsub ibadət yerlərinə nəzarət edən din xadimlərinin seçilməsi
prosesini ya ləğv etmək, ya da bu prosesi daha şəffaf və məşvərət formasında təşkil
etmək
T.
Mümkün ayrı-seçkiliyə yol verməməklə dini qurumlara diqqətlə vəsait toplamağa
icazə vermək
U.
Dini qurumlara həmçinin qeyri-vətəndaşlardan ianələr toplamağa icazə vermək
V.
Dini qurumların nizamnamələrinin (əsasnamələrinin) dindar şəxslərin ümumi
yığıncağında və ya dini qurultaylarda və ya konfranslarda qəbul edilməsi ilə bağlı
normanı yenidən işləmək
W.
Dini təhsil müəssisələrinə lisenziyaların verilməsi sisteminin ədalətli, şəffaf və ayrı-
seçkilik olmadan həyata keçirilməsini təmin etmək
X.
Din xadimləri və digər dini kadrları hazırlamaq üçün yalnız dini mərkəzlərin və
idarələrin dini təhsil müəssisələri yarada bilməsi ilə bağlı müddəanı yenidən işləmək
IV. Qanunun mövqeyi
A.
Din və etiqad azadlığ ının beynə lxalq standartları
16.
Rəyin bu hissəsində Qanunun din və etiqad azadlığı ilə bağlı beynəlxalq standartlara
uyğunluğu araşdırılır. Azərbaycanın 19 avqust 2002-ci ildə ratifikasiya etdiyi Mülki və
Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt (bundan sonra MSHBP) və Azərbaycana
münasibətdə 15 aprel 2002-ci ildən qüvvəyə minən nsan Hüquqları və Əsas Azadlıqları
haqqında Avropa Konvensiyası (bundan sonra A HK) ən müvafiq aktlardır.
17.
Yuxarıda qeyd edilən müqavilələrə əlavə olaraq, analiz zamanı A HK-nin müvafiq
presedent hüququna, ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərinin
Məsləhət Qrupunun Venesiya Komissiyası ilə məsləhətləşmə əsasında hazırlanan Din və
ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçiyə (bundan
sonra ATƏT/DT HB- Venesiya Komissiyasının Bələdçisi)
4
, eləcə də MSHBP-nin 18-ci
4
ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə
Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və
Dostları ilə paylaş: |