Microsoft Word fuattez doc
Yüklə 31,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
82 Frizin ana sahnesini kadın ile erkeğin kutsal birleşmesi (Hieros Gamos) oluşturmaktadır. 126 Kadın öne doğru eğilmiş, arkada elbisesi açılmıştır. Kadının arkasında yer alan erkek kadının belinden tutmuştur ve geriye doğru bakmaktadır. Erkek figürünün arkasında üçlü bir müzisyen grubu yer alır. Ortada luth çalan erkek ve iki yanında ona dönük çalpara çalan iki kadın figürü bulunmaktadır. Bunlardan sonra havaya sıçramış iki akrobat bulunmaktadır. Bu grubu çalpara ve krotales çalan üç kadın izlemektedir. Sahnenin en sonunda harp çalan erkek figürü yer almaktadır. 127 Vazo yüzeyindeki kabartma figürlerinin hepsinin yüzleri, elleri, bacakları kırmızı, saçları siyah yapılmıştır. Ayakkabılar ise bazen kırmızı bazen krem rengidir. Erkekler kısa ve uzun, kadınlar ise daima uzun kıyafetler giymişlerdir. Dört figürün siyah mantosu dışında bütün kıyafetler krem rengidir. Kemerlerin hepsi kırmızıya boyanmıştır. Sahnede yer alan vazoların hepsi kırmızı renklidir. Müzik aletlerinde küçük lirler, sazlar kırmızıya boyanmıştır. Çalparaların çerçeveleri kırmızı içleri krem rengidir. Sunaklar krem astarlanmış kırmızı boya ile geometrik bezemeler yapılmıştır. 128 Bitik ve nandık vazoları üzerinde yer alan Hieros Gamos sahnesindeki çiftlerin tanrı ve tanrıça mı yoksa kral ve kraliçe mi oldukları belli değildir. Figürlerde bir tanrıyı işaret edecek herhangi bir atribü yoktur, ancak büyük olasılıkla soylu bir çift tasvir edilmiştir. 129 Kurt Bittel bu vazoların Büyük mparatorluk Dönemi sonuna kadar üretildiğini söylemiş ve günümüze ulaşmayan duvar resimlerini yansıttıklarını ifade etmiştir. Bu tip seramikler M.Ö. 16. yüzyılı temsil eder ve Eski Hitit çağına yerleştirilir. 130 Ele almış olduğumuz bu vazoların üzerlerindeki bezeme tekniği resimden çok kabartma olarak değerlendirmek daha doğru olacaktır. Ancak bu tasvirler Hitit figüratif anlatımındaki kompozisyon özellikleri konusunda bize ipuçları vermektedir. Vazo 126 Darga 1992, 53-63 127 Darga 1992, 62. 128 Özgüç 1988, 17-26. 129 Akurgal 2002, 131.; Darga 1992, 62. 130 Boehmer 1983, 19. 83 kabartmalarının resim sanatı ile ilişkisi kullanılan üç renk (toprak kırmızı, kırmızımsı kahverengi, krem) ile sınırlıdır. Hitit sanatının en güzel örneklerini yukarıda ele almış olduğumuz vazolar ile yakınlık gösteren kaya kabartmaları oluşturmaktadır. Alacahöyük Sfenksli Kapı’nın doğu ve batı kulelerinin temel üstü ortostatları kabartmalar M.Ö. 14. yüzyıla tarihlenir. Bu kabartmalar bir friz bandını hatırlatmaktadır. Batı kulesinde iki friz olduğu saptanmıştır. Doğu kulesinde ise oldukça harap durumdadır. 131 Bu frizler kapı odasının içindeki ortostatlar üzerinde de devam etmektedir. Buradaki kabartmalar oldukça bozuktur. Batı kulesi ortostatlarında alt sırada kült-libasyon sahneleri, alt frizde ise aslan domuz ve geyik avı sahneleri işlenmiştir. Batı kulesinin birinci frizinde Fırtına Tanrısı’nın simgesi boğa, önünde sunak ve huzurunda dua pozisyonunda kral arkasında kraliçe yer alır. Bunların arkasından bir hizmetkarın getirdiği koçlar ve bir keçi bulunur. Bunların arkasında ise törene katılan üç rahip ile onların arkasından gelen akrobatlar ve müzisyenler görülmektedir. Son olarak köşe bloğunun üzerinde tamamlanmamış boğa betimi yer alır. Sfenksli kapının doğu kulesinde ancak üç blok kalmıştır. Burada doğuya dönük olarak oturan bir tanrıça ve ona doğru dua ederek yürüyen üç erkek figürü bulunmaktadır. Her taş blok kompozisyon alanı olarak ele alınmış, konu diğer bloğa taşmamıştır. Kurt Bittel, Alacahöyük kabartmalarının çok alçak olarak işlenmesine ve ayrıntıların plastik olarak verilmemesine dayanarak, bunların boyalı olabileceklerini söylemektedir. 132 Yazılıkaya açık hava tapınağı III. Hattuşili (M.Ö. 1275–1250) zamanında yapılmaya başlanmış, IV. Tuthaliya (M.Ö. 1250–1220) zamanında devam edilmiştir. Büyük galerinin batı duvarı tanrı, doğu duvarı ise tanrıça kabartmaları ile bezenmişti. Kuzey duvarında ise baş tanrılar bulunmaktadır. Tanrı figürleri içinde üç tanrıça, tanrıça figürleri içinde ise bir tanrı figürünün varlığı dikkati çeker. Doğu duvarının üzerinde galerinin en büyük kabartması olarak IV. Tuthaliya’nın kabartması yer almaktadır. Kabartmalarda Hitit özelliğini taşıyan figürler, Hurri dini törelerine göre sıralanmış Hitit 131 Darga 1992, 130. 132 Darga 1992, 133-134. 84 pantheonunu göstermektedir. 133 Ayrı bir girişi olan küçük galeride on iki tanrı kabartması ile IV. Tuthaliya’nın iki portresi bulunmaktadır. Önemli bir tapınım yeri olan Gavurkalesi’nde üç tanrı figüründen oluşan bir kabartma ele geçmiştir. Derin bir vadide yükselen kayalık, Hitit çağında düzleştirilmiş, vadiye bakan kayanın üzerinde oturan tanrıçanın karşısına ayakta duran iki tanrı kabartması yapılmıştır. 134 Büyük Hitit Krallık Dönemi’nin (M.Ö. 14.-13. yüzyıl) önemli anıtlarından olan kaya kabartmaları, yol geçitlerinde ve su kenarlarında bulunan kayalara yapılmıştır. Bu anıtlar büyük kralın tanrılara minnettarlığının bir göstergesi olmasının yanı sıra krallığın gücünü simgeleyen birer propaganda aracıdırlar. Bu anıtlar; Fraktin, Taşçı, mamkulu / Ş imşekkayası, Hanyeri / Gezbel, Hemite ve Sirkeli / Ceyhan’dır. Ceyhan nehrinin Sirkeli yakınlarında bulunan anıtta büyük kral Muvattalli betimlenmiştir. Burada kral tören kıyafetleri içinde sol elinde litus, yukarı kaldırdığı sağ eli ile de dua eder pozisyonda tasvir edilmiştir. Fraktin kaya anıtında tanrı ve tanrıçanın önünde libasyon yapan kral ve kraliçe yer almaktadır. Bunlar Büyük Kral Hattuşili ve Kraliçe Puduhepa’dır. 135 Kayseri Kapadokya yöresi mamkulu / Şimşekkayası mevkisinde bir kaya çıkıntısı üzerinde kral ve tanrılar dünyası betimlenmiştir (M.Ö. 13. yüzyıl). Torosların güneye geçit verdiği yerde Hanyeri / Gezbel anıtı ile daha güneyde Ceyhan Nehri kıyısında Hemite kaya kabartmaları yer alır. Her iki kabartmada da insan boyunu geçen benzer kıyafetlerde (başa oturan kalot, dizleri açıkta bırakan kısa tunik, uçları kıvrık ayakkabı) kral betimleri yapılmıştır. Yerel krallar sol elleriyle omuzlarındaki 133 Akurgal 1995a, 450. 134 Akurgal 1995a, 438. 135 Darga 1992, 174–178. Yüklə 31,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|