326
kenarında
623
Medusa’nın başından çıkmakta olan Khrysaor ve Pegasos ile Kızılbel
örneğine anlam olarak en yakın sahnedir. Kızılbel’de Perseus silinmiştir. Bu betime
göre Kızılbel’de de kaçmakta olan Perseus’u elinde orak biçimli bıçağı ve Medusa’nın
başını koyduğu çantası ile bir betimlemesini beklemek yanlış olmayacaktır.
Kızılbel’in aynı duvarının IV. frizde ise Troilos’un Akhilleus tarafından tuzağa
düşürülmesi mitosu betimlenmiştir. Hellen sanatında Troilos’un Akhilleus tarafından
tuzağa düşürülmesi sahneleri hemen hemen birbirlerine yakın kompozisyonlardadır.
Troilos iki atı ile soldan çeşmeye doğru ilerlemekte ardından Polyksena gelmektedir.
Bazen bir su kabı sahneye eşlik etmektedir. Akhilleus ise mızrak ya da kılıç ile çeşme
binasının arkasında saklanmaktadır. Kızılbel resminde Polyksena yoktur. Bu figürün,
üzerinde hiçbir iz korunmamış olan 6 no.lu blokta yer alması gerekmektedir. Sahnenin
sol tarafındaki at bacakları ile insan bacakları çeşmeye gelen Troilos ve atına aittir. Sağ
tarafta çeşmenin arkasında görünen bacaklar ise Akhilleus’a aittir. Gerideki duvar
örgüsü çeşme yapısını temsil etmektedir. ncelemiş olduğumuz eserlerde çeşme bazen
bir yapı bazen de yeşillikler arasında küçük bir çeşme olarak betimlenmiştir. Kızılbel’de
çeşme, duvar örgüsünden anlaşıldığı üzere oldukça büyük bir yapıdır. Bu çeşmenin
duvar örgüsü açısından en yakın örneğini Tomba dei Tori’deki duvar resminde
bulmaktayız.
624
Ancak Kızılbel’deki yapı daha da büyük olmalıdır. Akhilleus’un çeşme
yapısının arkasına saklanmasından dolayı yapı genellikle yandan betimlenmiştir.
ncelediğimiz eserlerde yandan gösterilen çeşme yapısının ön tarafında bir sütun
bulunmaktadır. Kızılbel’de yapının ne sağında ne de solunda bir sütuna ait herhangi bir
iz görülebilmektedir. Soldan gelen Troilos çeşme binasının önündedir. Bu da çeşme
yapısının yandan değil cepheden resmedilmiş olduğunu düşündürmektedir. Komotini
625
Klazomenai lahdinde, Troilos chalice’inde,
626
Timonidas imzalı Korinth vazosunda
627
Londra B76 Ressamının
628
amphorasında ve Binici Ressamı’na ait Lakonia kasesi
629
623
di Cesnola 1878; Myres 1909, 1-4, pl. 1-6; Myres 1914, s. 226-229; Vermeule 1974, 287-290; Tuplin
1996, 50; Littauer – Crouwel 2002, 155; Dentzer 1982, no. R 6, Pl. 31 fig. 188.
624
Poulsen 1922, 9.
625
Cook 1981, Pl.77.3.
626
Lemos 1991, pl. 109-110.
627
Beazley 1916, 136-139; Cook 1997, 58; Vollkommer 2004, 475.
628
Boardman 2003, fig. 55.
629
Stibbe 1972, 170, nr. 313. 226.
327
üzerinde çeşmenin arkasında saklanan Akhilleus pozu Kızılbel örneğine uymaktadır.
ncelemiş olduğumuz tüm örneklerde de Akhilleus miğferli, gövde zırhlı ve kısa
tuniklidir. Elinde mızrak ve kalkan taşımaktadır. Dolayısıyla Kızılbel örneğinde de en
azından Akhilleus figürü kalkanlı, mızraklı ve miğferli olmalıdır. ncelemiş olduğumuz
eserlerin çoğunda Troilos çıplak olarak betimlenmiştir. Hellen sanatında çıplaklık bir
kahramanlık göstergesi olarak kabul edilmektedir.
630
Hellen sanatında spor
karşılaşmaları genellikle çıplak olarak yapılmaktadır. Kızılbel’de tasvir edilmiş olan
güreş ve boks karşılaşmalarındaki figürler kısa şort benzeri bir şey giymektedirler.
Sadece ayakları korunmuş olan Troilos’un çıplak ayaklarının üst tarafında baldır kemiği
koruyucusu vardır (Lev. 29: a). Kızılbel resimlerinde çıplak erkek figürü özel bir
durum
631
dışında tercih edilmemiştir. Dolayısıyla buradaki Troilos’un da baldır zırhı
taktığına göre gövde zırhı ve tuniği de olması gerekmektedir. ncelediğimiz diğer
örneklerin bazılarında Troilos çıplak olmasına karşın mızrak taşımaktadır. Kızılbel
örneğinde de gövde zırhlı olduğunu düşündüğümüz Troilos’un en azından elinde mızrak
taşıması beklenmelidir.
Kızılbel’in batı duvarı, burada yer alan “Savaşçının Vedası” ve “Kline Sahnesi” (Lev. 7:
a) ile mezar odasının en önemli duvarını oluşturmaktadır. Yan yana işlenen bu iki
konudaki resimlerin daha büyük boyutlu yapılmış olması, mezar odasının diğer
duvarlarında yer alan sahnelerden daha fazla önemsendiklerini gösterir. Ayrıca Mezar
odasının içinde yer alan kline bu duvarın önemini arttırmaktadır. Bu duvarda yer alan
“Savaşçının Vedası” sahnesi mezar ikonografisini tamamlamaktadır. Savaşçı, arabasına
binerken arkasında duran kadına son bir defa bakmaktadır (Lev. 7: b; 8: a). Arabanın
içindeki sürücü atların dizginlerini tutar vaziyettedir. Arabanın önünde oturur durumda
yaşlı bir erkek ve arkasında uğurlayanlar bulunmaktadır. Atların üst kısmında havada
sağa doğru uçan ve elinde lotus çiçeği bulunan kanatlı bir kadın figürü yer almaktadır
(Lev. 9: a). konografik açıdan “Savaşçının Vedası” sahnesi, Amphiaros’un ayrılışı
olarak bilinmektedir. Kızılbel veda sahnesi ile yakın benzerlikler gösteren
Amphiaros’un ayrılışı sahnesinde arabanın üst tarafında havada uçan kanatlı kadın
630
Boardman 1994, 238.
631
Yeni doğum ve farklı bir ırkı ifade etmek dışında.
328
figürü yoktur. Ferron,
632
tarafından uçan figür ölünün ruhunu elindeki lotus çiçeği de
yeniden dirilişi simgelemektedir. Ruhun bu şekilde gösterimi yakın doğu dünyasında
Mısır’dan
633
yola çıkarak diğer ülkelere özellikle de kuzey Suriye-Hitit, Fenike
dünyasında karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda Kızılbel resminde elinde Lotus taşıyan
figür arabanın da üst kısmında olması nedeniyle ölünün ruhu olarak yorumlanabilir.
Elindeki lotus da ruhun ölümsüzlüğünü simgelemektedir.
634
Arabanın üzerinde uçan kanatlı kadın figürünü başka bir açıdan Siren figürlerine de
benzetmek mümkündür. Ölüm ikonografisiyle yakın ilişkili olan Sirenler Attika
stelleri
635
dışında, Anadolu’da Ksanthos Harpyler Anıtı’nın kuzey ve güney
cephelerinde betimlenmiştir.
636
Burada Sirenler ölülerin ruhlarını öbür dünyaya taşır
durumda gösterilmiştir. Bu bağlamda Kızılbel, savaşçının veda sahnesinde yer alan
figürü Siren olarak kabul edersek, burada ölüme giden savaşçıya eşlik ettiğini
söyleyebiliriz. Bu sahnenin ikonografisinde Amphiaros’un bile bile ölüme gitme
temasında, Harpyler Anıtı’nda olduğu gibi ölüleri öbür dünyaya taşıyan, onlara eşlik
eden bir varlık olarak Siren betimlenmiş yorumunu yapmak mümkündür.
ncelemiş olduğumuz yapılarda spor karşılaşmaları sadece Kızılbel mezarında karşımıza
çıkmaktadır. Mezar odasının güney duvarının Troilos mitosunun bulunduğu IV. frizin
sağ kenarında güreşen iki figür yer almaktadır (Lev. 25: b). Doğu duvarının I. frizinde
ise iki spor karşılaşma sahnesi vardır (Lev. 20: a, b). Bunlardan D1 nolu blok üzerinde
iki kişiden oluşan spor karşılaşmasından sadece bir erkek figürüne ait izler
korunabilmiştir. Korunan izlerden anlaşıldığı üzere figür yukarı kaldırdığı eliyle ileri
doğru hamle yapar pozisyondadır. Ancak ne tür bir spor olduğu net değildir. Aynı frizin
D2 nolu bloğu üzerinde boks karşılaşması sahnesi yer almaktadır. Hellen sanatında ölen
kahramanlar adına düzenlenen spor karşılaşmaları sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu
geleneği Akhilleus’un, arkadaşı Patroklos onuruna düzenlediği cenaze oyunlarında da
632
Ferron 1968, 52-55.
633
Pierret 1882, 256.
634
Şahin 1986, 42-44, lev. 24, fig. 57-58.
635
Blumel 1930, supra n. 35, 35, no 29, pl. 47.
636
Polat 1998, 98 vd.
Dostları ilə paylaş: |