332
M.Ö. 4. yüzyıl ortalarına tarihlenen Ağlayan Kadınlar Lahdi’nde
649
karşımıza
çıkmaktadır. Fakat Karaburun II’deki figürleri yakın benzerleri kadar güçlü bir etkiye
sahip değildir. Bütün bu veriler ışığında Karaburun II mezarının en geç M.Ö. 5. yüzyılın
ortalarında inşa edildiğini söylemek mümkündür.
Karaburun II gibi resimlerinde Pers öğeler bulunan Tatarlı Tümülüsü, C14 ve
dendrokronojik analizler ile M.Ö. 478 +4/-7 yıllarına verilmiştir.
650
Tatarlı’nın savaş
sahnesi arkaizan bir anlayışla iki ordu sağdan ve soldan ortaya doğru gelmektedir.
Ayrıca yana yana duran insan ve at figürleri, Kızılbel’de gördüğümüz, yandakilerin
öndekinin gölgesi şeklinde çizilmesi anlayışından kurtulamamıştır. Karaburun II’de ise
bu durum neredeyse yoktur. Stil gelişimi ile tarihsel gelişimin eşzamanlı ilerlediği kabul
edilirse, Karaburun II mezarını Tatarlı’dan sonraki bir tarihe, yaklaşık M.Ö. 460/450
yıllarına oturtmak doğru olacaktır.
Arkaik tabakada
651
bulunan Gordion Boyalı Ev’den ele geçen resim parçalarının
restitüsyonları yapılabilmiştir. Figürlerden biri Akhamenid sanattan bilenen selamlama
pozunda, sağ eli önde ağzının yanında durmaktadır. Bu kral ya da önemli kişiye
yaklaşırken konuşmadan önceki sessizlik anı betimlemektedir. Benzer tarzdaki poz,
Persepolis Apadana kabartmalarında da karşımıza çıkmaktadır.
652
Kadın figürlerinin giyimleri Doğu Yunan özellikleri taşımaktadır. Birkaç kadın figürü
türban takmaktadır (Lev. 39: a). Benzer türban çizimini M.Ö. 500 yıllarına tarihlenen
Marburg
653
Klazomenai lahdinde yer almaktadır. Gordion Boyalı Ev’deki kadın
figürlerinin süslü küpelerinin, (Lev. 38, 39) benzerleri yine M.Ö. 6. yüzyılın sonlarına
tarihlenen Klazomenai lahitleri üzerinde görülmektedir.
654
Harta mezar odasında M.Ö. 6. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Akhaemenid tip sığ bir
kaseye ait parçalar ele geçmiştir. Ayrıca, buluntular arasında M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen
649
Fleischer 1983, 47 vd.
650
Summerer 2005, 145.
651
Young 1955, fig. 1.
652
Gerschevitch 1985, 271.
653
Cook 1981, 24, pl. 27, 2.
654
Cook 1981, Pl. 26; 55, 2; 62, 2.
333
siyah firnisli bir kandil yer almaktadır.
655
Mezar odasının içinde yer alan taş klinenin
sphinks şeklindeki mermer ayakları geç Arkaik erken Klasik stildedir (Lev. 2: b). Mezar
odasının duvarlarındaki on kymationu dizisinin oldukça şişkin alt konturlu yumurtaları
yaklaşık M.Ö. 500 yıllarını işaret etmektedir. Klinenin üzerine çizilmiş olan figürler de
aşağı yukarı M.Ö. 500 yıllarına aittir. Bu durumda en geç buluntu olan siyah firinisli
kandil ikinci bir gömüyü işaret ediyor olmalıdır. Hartanın mezar yapısı ve ele geçen az
sayıdaki buluntuları M.Ö. 6. yüzyıl sonlarını işaret etmektedir.
656
Harta Tümülüsü’ne ait
resimler (Lev. 3: a, b, c) Pers sanatından tanıdığımız prosession sahnesinin eşya taşıyan
figürlerine benzemesi nedeniyle en azından Perslerin Anadolu gelme tarihi olan M.Ö.
560 yılından sonraya ait olmalıdır.
Aktepe mezar odasının tahribat dolgusu içinden lydion parçaları, alabasterden yapılmış
alabastron parçaları, demir objelere ait parçalar ile fildişinden çeşitli süs eşyaları ele
geçmiştir. Ancak buluntularla birlikte mimari yapı M.Ö. 6. yüzyılın son çeyreğine
tarihlendirilmiştir.
657
Aktepe’ye ait iki figür (Lev. 4: b; 5: a, b, c), ellerinde mersin dalı
ile prothesis törenindedirler. Elinde dal tutan Aktepe erkek figürü aynı zamanda diğer
eliyle de lotus koklamaktadır. M.Ö. 540-530 yıllarına tarihlenen Megakles’in
Çocukları
658
adlı Attika stelinde de benzer pozda lotus koklayan erkek figürü
bulunmaktadır. Aktepe erkek figürünün vücudunu saran ve aşağı kadar uzanan kıyafeti,
Karaburun II’nin kline sahnesinde yer alan hizmetkarlar ile benzerdir (Lev. 31: a, c).
Benzer kıyafetler Persepolis’te armağan taşıyıcılar üzerinde de görülmektedir.
Aralarındaki tek fark Aktepe örneğinde elbisenin yan tarafında aşağı doğru inen ve
elbiseyle kontrast renkte yapılmış olan şerittir. Benzer tipte kıyafetler giyen figürler,
Tatarlı ekphora sahnesinde yer almaktadır (Lev. 43: b). Bu sahnedeki üç seyis ve mızrak
taşıyan üç kişinin düz bir şekilde aşağı doğru inene elbiselerinin yan kenarlarında
ş
eritler bulunmaktadır. Ayrıca Aktepe figürlerinin ince uzun parmaklı zarif elleri
Gordion Boyalı Ev figürlerinin ellerine benzemektedir.
655
Özgen 1996, 39, fig. 67, 68.
656
Özgen 1996, 39.; Dedeoğlu 1996, 206.
657
Dinç 1993, 221-230.
658
Richter 1974 1-5, Pl. 1-10;
334
10. LEVHALARIN L STES
LEVHA 1
Arkaik Dönem Batı Anadolu Resim Sanatı Örneklerinin Ele Geçtiği Merkezler
LEVHA 2
a. Harta mezar odasının planı (Dedeoğlu 1996, Fig. 3)
b. Harta mezar odasının iç görünümü (Özgen 1996, Fig. 60)
LEVHA 3
a. Harta erkek figürü (Özgen 1996 Kat. No. 2)
b. Harta genç erkek figürü (Özgen 1996 Kat. No. 3)
c. Harta Pers giyimli erkek figürü (Özgen 1996 Kat. No. 4)
d. Aktepe mezar odasının planı (Özgen 1996, Fig. 71)
LEVHA 4
a. Aktepe mezar odasının içindeki taş klinenin rekonstrüksiyonu (Özgen 1996, Fig. 71)
b. Aktepe kadın figürü başı (Özgen 1996, Kat. No. 7)
LEVHA 5
a. Aktepe erkek figürü (Özgen 1996, Kat. No. 8)
b. Aktepe 1. mersin dalı (Özgen 1996, Kat. No. 9)
c. Aktepe 2. mersin dalı (Özgen 1996, Kat. No. 10)
LEVHA 6
a. Kızılbel mezar odasının kesidi (Mellink 1998, Pl. 2)
b. Kızılbel mezar odasının planı (Mellink 1998, Fig. 2.2)
LEVHA 7
a. Kızılbel batı duvarının çizimi (Mellink 1998, Guide-Sheet A )
b. Kızılbel batı duvarı savaşçının vedası sahnesi (Mellink 1998, Pl. VIb )
Dostları ilə paylaş: |