Microsoft Word gomruk-huququ docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 xüsusiyyətlərinə görə müxtəlif hüquq sahələrini əhatə edən aşağıdakı 3 qrupa bölmək olar: 1) konstitusiya (dövlət) hüquqları; 2) üstünlük təşkil edən inzibati və inzibati-prosessual hüquqlar; 3) mülki, cinayət, əmək və digər hüquq sahələri, habelə qismən bеynəlxalq hüquq; Ə gər gömrük işi sahəsindəki ictimai münasibətlər gömrük işinin strukturuna uyğun təsnif olunarsa, onda aşağıdakı qruplar alınar: 1) Gömrük siyasəti sahəsindəki ictimai münasibətlər; 2) Mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük sərhəddindən kеçirilməsi ilə əlaqədar prinsiplər və münasibətlər; 3) Gömrük rejiminin statusunu xaraktеrizə edən münasibətlər; 4) Gömrük-tarif tənzimlənməsi sahəsindəki münasibətlər; 5) Gömrük ödənişlərinin toplanması sahəsindəki münasibətlər; 6) Gömrük rəsmiləşdirilməsi ilə əlaqədar münasibətlər; 7) Gömrük nəzarəti sahəsindəki münasibətlər; 8) Gömrük statistikası və xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturası sahəsindəki münasibətlər; 9) Qaçaqmalçılıq və gömrük işi sahəsindəki digər cinayətlərlə əlaqədar münasibətlər; 10) Gömrük qaydalarının pozulması və ona görə məsuliyyətlə bağlı münasibətlər; 11) Gömrük qaydalarının pozulması ilə əlaqədar işlərin icraatı ilə bağlı münasibətlər; 12) Gömrük qaydalarının pozulması ilə bağlı işlərə baxılması ilə əlaqədar münasibətlər. Azərbaycan Respublikasının Gömrük Komitəsi qonşu dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla məhz yuxarıda sadalanan münasibətlər əsasında öz işini aparır. Yuxarıda qeyd olunan ictimai münasibətlər təkcə hüquqi normalarla deyil, Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsində və «Gömrük tarifi haqqında» qanununda da öz əksini tapmışdır. Bu münasibətlər içərisində daha çох mal və nəqliyyat vasitələrinin kеçirilməsi, gömrük rejiminin statusu, gömrük rəsmiləşdirilməsi, gömrük nəzarəti, gömrük ödənişlərinin alınması və gömrük orqanının vəzifəli şəхslərinin hüquqi vəziyyəti ilə əlaqədar olan ictimai münasibətlər daha üstünlüyə malikdirlər. Bu münasibətlər idarəеtmə xaraktеrinə malik olub, daha çох inzibati-hüquqi tənzimlənmə sahəsinə aiddir. Lakin münasibətləri təkcə bu sahə ilə məhdudlaşdırmaq olmaz. Belə ki, qaçaqmalçılıq və gömrük sahəsindəki digər cinayətlər GM-də göstərildiyi kimi Cinayət Məcəlləsinin nоrmaları ilə tənzimlənir. Əgər bu sahədə olan pozuntular gömrük orqanlarının səlahiyyətinə aid edilmişdirsə, onda bu işlər Cinayət-Prosessual Mə-cəllənin normalarına uyğun həyata kеçirilir. 6 Gömrük qaydalarının pozulması ilə əlaqədar GM-nin X bölməsindəki «Gömrük qaydalarının pozulması və bu pozuntulara görə məsuliyyət» xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, bu qaydaların tənzimlənməsinin hüquqi normaları, əgər bir tərəfdən, inzibati hüquq sahəsinə aiddirsə, digər tərəfdən inzibati-prosessual hüquq sahəsinə aiddir. Gömrük işi sahəsində gömrük tarifi və gömrük ödənişlərinin alınması ilə bağlı münasibətlərin tənzimlənməsi zamanı inzibati, maliyyə, bank və vergi hüquqları, habelə valyuta qanunvericiliyi ilə əlaqədar hüquqi normalardan da istifadə olunur. Bu halları konkret olaraq Gömrük Məcəlləsinə uyğun araşdiraq. Məcəllədə göstərilir ki, «Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisinə gətirilən və bu ərazidən aparılan mallara əlavə dəyər vergisinin tətbiqi bu Məcəlləyə və «Ə1avə dəyər vergisi» haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun həyata keçirilir» (1 yanvar 2001- ci ildən «Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi» qüvvəyə mindiyinə görə bütün vergilər bu Məcəllə ilə tənzimlənir): Göründüyü kimi bu zaman münasibətlərin tənzimlənməsi vergi hüququnun normaları əsasında həyata keçirilir. Başqa bir misal. Məcəllədə göstərilir ki, «Azərbaycan Respublikasının gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanının, Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırmaqla, kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan ayrı-ayrı malların sadələşdirilmiş, güzəştli qaydada Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilmsi üçün miqdar və dəyər məhdudiyyətlərini müəyyən etmək hüququna malikdir» . Gömrük Komitəsinin Maliyyə Nazirliyi ilə razılaşdıraraq həyata keçirdiyi bu madd inzibati və maliyyə hüquqlarının hüquqi normaları ilə tənzimlənir. Məcəllənin 119-cu maddəsinə uyğun olaraq gömrük ödənişlərinin möhlət verilməsinə və ya vaxtının uzadılmasına görə Milli Bankın verdiyi kreditlər üzrə, həmin bankın müəyyən etdiyi dərəcələrə uyğun olaraq faizlərin alınıb dövlət büdcəsinə keçirilməsi zamanı bank hüququnun normativ qaydalarından istifadə olunur. Gömrük orqanlarında calışan vəzifəli şəxslərin statusu ilə bağlı münasibətlər əmək hüququnun normalarına uyğun həyata keçirilir. Gömrük Məcəlləsinin maddələrinə görə gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinin əmək haqqı, iş vaxtı, əlavə işləməyə görə ödənişlərin miqdarı, pensiya təminatı, sosial müdafiə və s. habelə оnların hüquq- mühafizə orqanlarında çalışan dövlət məmurları ilə eyni statusa malik olmaları ilə ə laqədar olan bütün münasibətlər əsasən əmək hüququ normaları ilə tənzimlənir. Məcəllədə nəzərdə tutulan «milli valyuta, milli valyutada qiymətli kağızlar və xarici valyutaların kеçirilməsi» ilə əlaqədar olan münasibətlər isə Azərbaycan Respublikasının valyuta qanunvericiliyinin hüquqi normalarına uyğun həyata keçirilir. Bütün deyilənləri yekunlaşdırmaq istəsək, gömrük işində ictimai münasibətlərin tənzimlənməsi üçün Konstitusiya (dövlət), inzibati, inzibati-prosessual, maliyyə, cinayət, ə mək, bank, pensiya, mülki, habelə qismən beynəlxalq hüquq sahələrinin normaları, eləcə də valyuta və girov qanunvericiliyinin normalarından istifadə edilməsi, gömrük Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|