Microsoft Word Hazir kitab docx
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
49 sayının dəqiq göstərilməməsi kimi çoxlu ədalətsizliklər üzündən kommunist partiyasına ziyan dəydi. (Bu müsadirənin iştirakçısı olan bütün partiyaçılar indi dustaqdırlar və inqilabi tribunala verilib). Məni Şəki Qəza Kommunist Partiyasından çıxmağa və Şəki Şəhər Fəhlə, Kəndli və Əsgər Deputatları Sovetinə “Tibbi- Sanitariya Əməyi” təşkilatının Şəki şöbəsindən öz namizəd- liyimi bitərəf kimi verməyə vadar edən səbəblər, bax, bunlardır. Mən bu ilin 25 aprelində yekdilliklə seçildim. 27 apreldə Şəki Qəza Sovetləri qurultayına seçkilər aparıldı. Mən Sovetlərin qəza qurultayına da deputat seçildim. 1 mayda qurultay yığıncağında İcraiyyə Komitəsinə seçkilər zamanı yoldaşlardan 20 biri qışqırdı ki, “biz Abbas həkimin adı olan siyahıya səs verməyəcəyik”. Deputatların çoxu cavab verdi ki, bütün namizədləri ayrı-ayrılıqda səsə qoymaq istəyirik. Bu vaxt yol. xalq komissarı Musabəyov 21 iclası bağladı və 2 maya keçirdi. Deputatlar zaldan çıxarkən məni Siyasi Büro komissarı 22 həbs etdi. 2 mayda İcraiyyə Komitəsinə və Azərbaycan sovetləri qurultayına seçkilər keçirildi, mən isə 3 mayda başqa yoldaşlarımla 23 birgə Az. FK-ya göndərildim. Həkim Ə.Qədimov. 11.V.1921”. 20 Kommunistlərdən. 21 Söhbət Qəzənfər Musabəyov’dan (1888-1938) gedir. Bu zaman o, Azərbaycan SSR-in ərzaq komissarı idi. 22 O illərdə “Siyasi Büro” FK-nın bölgələrdəki şöbələrinə deyilirdi, onların rəislərisə “komissar” adlanırdı. 23 Q.Hüseynbəyov, N.Əlimov , K.Qazızadə , H.Əfəndiyev , Z.İbrahimxəlilzadə və M.İsmayılzadə nəzərdə tutulur. 50 Bu sənəd Əliabbas Qədimovun ömür yolunun 1921-ci ilədək olan dönəmini yetərincə dəqiq işıqlandırır. Ə.Qədi- movun Əli bəy Hüseynzadə kimi dahi bir şəxsiyyətlə, başqa çox görkəmli insanlarla birgə Stokholmda keçirilən sosialistlərin qurultayında iştirak etməsi ciddi öyrənil- məyə layiq mövzudur. Ə.Qədimovun kommunist partiyasının Şəkidə törət- diyi əməllər haqqında yazdığı həqiqətlər əslində bütün Azərbaycandakı durumu çox gözəl əks etdirirdi. Sovet hökumətinin 1920-ci ilin mayından dekabrınadək olan qısa müddətdə Şəkidə əhalinin rəğbətini qazanmış milli burjua nümayəndələri Məhəmmədağa Qədimbəyov, Hacı Səlim oğlu, Mehdiqulu Zülfüqarov, Məşədi Zülfüqarov, Yaqub Səfərəli oğlu, Mehdi Hüseynov, Süleyman Mustafa oğlu, Həmzə Əsədullayev, Məşədi Əsədullah Qafarov, Azaq Mustafayev, Məcid Mustafa oğlu və başqalarının nəinki bütün əmlakları müsadirə olunmuş, özləri də cismən məhv edilmişdilər. Məhz bu amil, Ə.Qədimovun yazdığı kimi, fəhlələrin durumunu xeyli çətinləşdirmişdi. 1921-ci ilin əvvəlində “Qafqaz kommunası” qəzetində dərc olunmuş bir məlumat Əliabbas həkimin Azərbaycan kəndinin vəziyyəti haqqında yazdıqlarını təsdiq edir. Orada deyilir: “Şəki Qəza Revkomunun 24 sədri Abid Əfəndiyev və kommunist firqəsinin idarə heyətinin üzvü Əbdürrəşid İnçə, Zunut, Aşağı Göynük, Baş Göynük və Aşağı 24 İnqilab komitəsi (rusca “рeволюционный комитет» söz birləşməsinin qısaltmasıdır). 51 Layıskı kəndlərində olarkən əhali şikayətlənib bildirmişdi ki, sizin dediyinizə görə, qızıl ordu nümayəndələrinin vəzifəsi füqəra hökumətinin müdafiəsidir. Fəqət onlar əhalidən zor və hədə ilə qoşqu heyvanları, araba, ərzaq alır, nalayiq hərəkətlər edirlər” (17, 31). Qırmızı ordu və Xalq Ərzaq Komissarlığı (XƏK) əhalini soyub-talayırdı. XƏK-nın xəttiylə Azərbaycan əhalisindən 4.480.000 pud buğda və arpa, 13.200 baş heyvan, 380.000 pud meyvə-tərəvəz, ordunun vasitəsiylə isə 700.000 pud buğda və arpa, 20.600 baş heyvan müsadirə edilmişdi (15, 43). Azərbaycanın Moskvadakı səlahiyyətli nümayəndəsi Behbud Şahtaxtinski müsadirə kampaniyasında iştirak edən bolşevik məmurların bəd əməlləri haqqında Lenin ’ ə verdiyi məlumatda bildirirdi: “Azərbaycan kəndliləri bir şeyi xahiş edir və yalvarırlar: “Nə varsa hamısını birdəfəlik alın və ailə ocaqlarımızı gündəlik qeyri-mütəşəkkil və təhqiredici basqınlardan xilas edin” (6, 14). Əliabbas Qədimov kommunist partiyasından çıxmaq üçün yazdığı ərizədə elə bu rəzalətlərdən bəhs edirdi. O, bununla da özünü bolşevik rejiminin daimi zərbəsi altına salmış oldu, 1920-ci ildən 1936-cı ilin dekabrınadək qədər dörd dəfə həbs edildi. Onlardan yalnız ikisinin istintaq protokolu əlimizdədir. CİN BƏXTİYARIN KİŞİLİYİ Əliabbas Qədimovun həyatına dair məlumatların xeyli hissəsini sovet xüsusi xidmət orqanları qıfıl altında 52 saxlamış, bir hissəsinin üzərinə isə zaman öz pərdəsini çəkmişdir. Belə məlumatların sorağı ilə axtarışda olarkən dildən-dilə keçərək indiyədək yaşayan bir xatirə tapıntı kimi üzə çıxdı. Eşitdiyimizə görə, ötən əsrin iyirminci illərində Şəkidə hələ türmə olmadığından, dustaq Əliabbas həkimi Gəncə həbsxanasına göndərmək qərarına gəlirlər. Çekistlər onun yolda qaça biləcəyindən ehtiyatlanaraq Şəkidə Cin Bəxtiyar ləqəbilə tanınan, olduqca cəsarətli və qoçaq bir adamı ona nəzarətçi qoyurlar. Əslində bu adama gizli tapşırıq verilibmiş ki, o, bir neçə günlük səfər zamanı münasib bir yerdə dustağı öldürüb cəsədini dərələrin birinə atsın və cinayətin izini itirsin. Yolun uzunluğu, vaxtın çoxluğu dustaqla nəzarətçini istər-istəməz həmsöhbətə çevirir. Əliabbas həkimin sözü- söhbəti, ədəb-ərkanı Cin Bəxtiyara elə güclü təsir bağışlayır ki, onu öldürmək nədir, hətta qaçmasına şərait yaratmaq istəyir. Araba Xanabad kəndinə çatdıqda Cin Bəxtiyar üzünü Əliabbas həkimə tutub deyir : – Mən özümü pis hiss edirəm, burada bir qədər qalıb dincəlməliyəm. İki gündən sonra səhər saat 9-da məni arabaçı ilə birlikdə Gəncə türməsinin yanında gözləyin. Bununla Cin Bəxtiyar əslində açıq-aşkar qaçmağa tam şərait yaradırdı və əmin idi ki, dustaq ona verilən bu imkandan yararlanıb hökmən qaçacaq. Ancaq dediyi vaxtda Gəncə həbsxanasına yaxınlaşan nəzarətçi yerində donub qalır – Əliabbas həkim dustaqxananın yanında Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|