Microsoft Word Hazir kitab docx
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
66 Oxucu, diqqət! Müstəntiqin saxtakarlığına baxın: “əksinqilabçı Vəkilovlar”ın sayını artırmaqçün o, Məhəm- mədhəsən Baharlını da (soyadı: Vəliyev) “Vəkilov” edib. “Sual: Bu şəxslərin müsavatçılığı Sizə necə bəlli olub? Cavab: Rəhim Vəkilov müsavatçı kimi baxışlarını gizlət- mirdi. Digərlərinin isə müsavatçı olmasını məhz müsavatçı ittihamı ilə sürgünə göndərildiklərinə görə bilirəm. Şəxsən mə- nim yanımda onlar heç vaxt müsavatçı baxışları haqqında danışmayıblar. Sual: Yuxarıda adlarını çəkdiyiniz şəxslərdən kiminlə sürgündən sonra görüşmüsünüz? Cavab: Hazırda sürgündə olan Əbdülhəsəndən başqa hamısı ilə görüşmüşəm. Sual: Sürgündən qayıtdıqdan sonra Baharlı ilə nə vaxt və harada görüşmüsünüz? Cavab: Sürgündən qayıtdıqdan sonra mən Baharlını bir dəfə görmüşəm. Bu, 1934-cü ilin birinci yarısında olub. Mən onunla bacısıgildə görüşmüşəm. Məqsədim isə sürgündə olan Rəhim Vəkilovdan hal-əhval tutmaqdı. Sual: Baharlı sürgün haqqında Sizə nə danışıb? Cavab: Baharlı mənə dedi ki, Rəhim Vəkilov çoxdan adadan sahilə köçürülüb və mənim onun haqqında məlumatım yoxdur. Sual: Baharlı sürgün haqqında daha nələr danışıb? Cavab: O, bir də sürgündə xəstələnməsindən danışıb. O, gerçəkdən, qoltuq ağaclarıyla gəzir. Sual: Baharlının dedikləri elə bunlardır? Cavab: Bəli, yalnız bunları dedi. 67 Sual: Bəs həbs düşərgəsində müsavatçıların siyasi aclıq keçirmələri Sizə haradan bəllidir? Cavab: Müsavatçıların düşərgədə siyasi aclıq keçirmələri haqqında ilk məlumatı Məlikov Rəhim bəydən almışam. Mən Məlikovla eyni məktəbdə dərs demişəm. Bu barədə o, 1930-31-ci illərdə mənə məlumat vermişdi. Sonralar sürgündən qayıdan Zəkəriyyə Vəkilov da Məlikovun bu məlumatını təsdiq etdi”. DEYİLƏNƏ SÖZARDI Müsavat Partiyası XX yüzilin əvvəllərində Azərbay- canda aparılan istiqlal savaşının istinadgahına çevrildi. Məhz buna görə o dönəm xalqımızın zehninə Müsavat dövrü kimi həkk olundu. Müsavatçılıq milli mədəniyyətə bağlılığın, ümumbəşəri dəyərə sayğının, istiqlal, hürriyyət, cümhuriyyət idealla- rına sadiqliyin ifadəsidir. Azərbaycanı rus imperiya- sından kənarda müstəqil bir dövlət kimi təsəvvür etmək belə istəməyən kommunist-bolşeviklərin Müsavata vəhşi nifrətinin kökündə bu amillər dururdu. Müsavat Partiyasının 1919-cu ilin dekabrında keçirilən ikinci qurultayında Nəsib bəy Yusifbəyli müstəqil Azərbay- can amalının gerçəkləşməsində bu partiyanın rolundan bəhs edərək demişdi: “Azərbaycan amalı yalnız Müsavatındır” demək yanlışdır. Bu, ümumi bir amal və arzu idi. Ancaq onu ilk dəfə Müsavat üzə çıxardı. Kül örtülü bir od idi, Müsavat üfürüb alovlandırdı” (8, 10). 68 Ulu öndərimiz, Azərbaycan istiqlalının memarı Məhəmmədəmin Rəsulzadə ’nin “Azərbaycanın təşəkkülündə Müsavat” adlı məruzəsində həmin mətləbin üzərinə işıq salan fikirlərə diqqət yetirək: “Xatirimdədir, Bakı bələdiyyəsində hökumət təşkili məsələsi müzakirə olunuyordu. Müsavat naminə “buranın hökuməti yerli xalq əlində olmalıdır” dediyim zaman bütün firqələri, bilxassə Rusiyanı təmsil edən sol firqələri acıqlandırmışdım. O günə qədər bizimlə bir dərəcəyə qədər yola gedən məhəlli bol- şeviklər o gündən etibarən başqa dürlü rəftar etməyə başla- mışlardı. Axır böylə idi. Fəqət yar az da olsa vəfakar degildi. O zaman müsəlman sosialistlərin ələmdarı bulunan “Hümmət” firqəsi başda doktor Nəriman olmaq üzrə Azərbaycan muxtariyyətinin ədüvvi-canı 29 idi. “Hümmət”ə görə, biz milləti fəlakətə çəkiyor və mən qeyri-həqq naminə söz söylüyormuşam. Azərbaycan fikri, türklük iddiaları xalqın deyil, bir taqım burjuapərəst “boşboğaz”ların imiş. Müsəlmanların mənfəəti “qırmızı əmələ bayrağı”nın altına toplanmaq və Rusiya demokratiyasından ayrılmamaqda imiş. İslamçıların nəzərində də biz haqsız idik. Ozamankı “Rusi- yada müsəlmanlıq” bizi təfriqəçilikdə, milləti-islamı parça-parça etməkdə ittiham ediyordu. Fəqət biz bütün bu hücumlara, bütün bu ittihamlara rəğmən diyorduq: Yaşasın Azərbaycan!” (8, 117). Yenidən Mədinə xanımın dindirilmə prosesinə qayıdı- rıq: 29 Düşməni. 69 “Sual: Zəkəriyyə Vəkilov aclıq barədə, müsavatçıların düşərgədəki vəziyyəti haqqında Sizə nə danışıb? Cavab: O, mənə danışıb ki, müsavatçılar cinayətkarlarla bir yerdə işə çıxarılmalarına etiraz olaraq aclığa başlayıblar. Zəkəriyyə həmçinin bildirib ki, müsavatçılardan iki nəfəri - İdris Axundovun qardaşı İbrahim Axundov və Əliəfsər Nəcəfov aclıq etdikləri zaman ölüblər. Aclıq aksiyasından sonra düşərgə rəhbərliyi güzəştə gedərək müsavatçılara qarşı fərqli rejim tətbiq edib. Zəkəriyyə mənə danışıb ki, onun özü, Baharlı, Rəhim Vəkilov və İsfəndiyar Vəkilov aclıq aksiyasında şəxsən iştirak ediblər. Sual: Bu aclıq haqqında Siz kimə danışmısınız? Cavab: Heç kimə. Sual: Siz bunu qəti təsdiqləyirsiniz? Cavab: Danışdığımı xatırlamıram. Sual: İstintaqa məlumdur ki, aclıq haqqında Siz bəzi adamlara, o cümlədən Nurməhəmməd Şahsuvarova da- nışmısınız. Bunu etiraf edirsinizmi? Cavab: İnkar edirəm. Sual: Sizə xatırladıram, bu söhbət 1934-cü ildə Sizin mənzildə baş verib. Məsləhət görürəm ki, düz danışasınız. Cavab: Xatırlamıram. Ola bilsin ki, belə bir şey olub, ancaq mənim yadımda qalmayıb. Sual: Bəs Moskvadakı Butırka həbsxanasının divarın- dakı əksinqilabi yazılar Sizə necə məlum olub? Cavab: Mən Butırka həbsxanasının divarındakı əksinqilabi yazıdan heç nə bilmirəm. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|