Microsoft Word Hazir kitab docx
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
78 onlar əhalini üsyandan çəkinməyə çağırıblar 32 . Mənə o da məlumdur ki, üsyançıların panislamist şüarları vardı və onlar Türklərin gəlməsini gözləyirdilər. Sual: Bunlar Sizə haradan məlumdur? Cavab: Yadıma sala bilmirəm. Sual: Bundan sonra siz Qədimovla harada və nə vaxt görüşmüsünüz? Cavab: Mən onunla bir daha görüşmədim. Sual: Bakıda yaşayan müsavatçılarla əlaqə yaratmaq üçün Qədimov niyə məhz Sizə müraciət etmişdi? Cavab: Dəqiq bilmirəm. Güman edirəm ki, Rəhim Vəkilovla qohum olduğumu bildiyinə görə mənim əlaqə yaratmağa kömək edə biləcəyimi düşünüb. Sual: Qədimovun Sizə gəldiyini kimə demisiniz? Cavab: Yalnız Məşədi Ağayevə. Sual: Siz 1930-cu ilədək Qədimovu tanıyırdınız? Cavab: Yox. Sual: Elə deyil. İstintaqa məlumdur ki, Siz 1930-cu ilə kimi də Qədimovu tanıyırdınız. Boynunuza alırsınızmı? Cavab: İnkar edirəm”. Bu dindirmədə bir şey açıq-aydın görünməkdədir – üç gün fasiləsiz davam edən dindirmə əslində müstəntiqin mənəvi məğlubiyyətiylə bitib. O, üç gün ac-susuz, yuxu- suz saxladığı, işgəncələr nəticəsində cismən əldən düşmüş bir qadından vur-tut iki səhifədən bir qədər çox ifadə ala bilib. Belə çıxır ki, protokola yazdığı hər bir cümlə üçün (yalan-doğruluğuna baxmayaraq) o, bir neçə 32 Bu fikrin doğruluğu artıq təsdiqlənib. 79 saat vaxt sərf edib! Deməli, bütün məşəqqətlərə baxma- yaraq Mədinə xanım iradəcə sınmayıb, fiziki qüvvəsi tükənməkdə olsa da hər baxımdan ona yad, düşmən olan müstəntiqə sonadək müqavimət göstərməyi bacarıb! Belə bir mətin insanın ruhu qarşısında baş əyməmək olarmı?! Doğrudur, işgəncələr nəticəsində (görünür, sarsıntı- ların daha güclü olduğu ilk gündə) müstəntiq Platonov Ə.Qədimov haqqında ifadəni Mədinə xanıma imzalat- mağı bacarıb, ancaq sonrakı günlərdə o, yenidən özünü toplayaraq heç nəyi boynuna almayıb. Buna görə də istər bu, istərsə də sonrakı dindirmələrdə Mədinə xanımın Ə.Qədimov da daxil olmaqla həm başqalarına, həm də özünə qarşı verdiyi ifadələr hüquqi baxımdan etibarsızdır, çünki müttəhim zor tətbiq edilməklə onlara qol çəkməyə məcbur edilib. Oxucunun bu məqama həssaslıqla yanaş- masını istəyirik. Mədinə xanımın istintaqları bitdikdən sonra – 23 sentyabr 1937-də tərtib olunmuş ittihamnamədə bunlar yazılıb: “Azərbaycanda sovet hakimiyyəti hələ bərqərar olmamışdan əvvəl Mədinə xanım Qiyasbəyli Müsavat partiyasının fəal üzvü olub, M.Ə.Rəsulzadə və başqa müsavatçılarla sıx əlaqə saxlayıb. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra da müsa- vatçı mövqeyində qalmaqda davam edib və gizli Müsavat mər- kəziylə əlaqə saxlayıb. 1927-ci ildə həmin təşkilat ləğv edildik- dən sonra Mədinə xanım Qiyasbəyli öz ətrafına əksinqilabi ruhda olan gəncləri yığmağa başlayıb. 1930-1933-cü illərdə 80 Qiyasbəyli İranda olan müsavatçılarla gizli əlaqə saxlayıb. Həbs olunanadək Qiyasbəyli əksinqilabi-millətçi təşkilatın üzvləri R.Axundov, B.Çobanzadə ilə əlaqə saxlayıb və sovet höku- mətinə qarşı düşmən mövqedə qalıb. Göstərilənlərə əsasən Qiyasbəyli Mədinə xanım Mehdi qızı Azərbaycan CM 72 və 73-cü maddələri üzrə təqsirləndirilir və 13506 nömrəli istintaq işi bitmiş hesab edilir. Qiyasbəyli Mə- dinə xanımın işi Azərbaycan XDİK nəzdindəki Xüsusi Üçlüyə verilsin” (başqa sözlə, “onun haqqında güllələnmə hökmü çıxarılsın”). Azərbaycan SSR XDİK Xüsusi Üçlüyünün 1937-ci il sentyabrın 26-da keçirilmiş iclasının protokolundan çıxarış: “Eşidildi: Azərbaycan SSR CM-nin 72 və 73-cü maddələriylə ittiham edilən Qiyasbəyli Mədinə xanım Mehdi qızının 13506 nömrəli cinayət işi. Qərara alındı: Qiyasbəyli Mədinə xanım Mehdi qızı güllələnsin, əmlakı müsadirə edilsin”. 13506 saylı cinayət işinin 202-ci vərəqindəki aktdan çıxarış: “Azərbaycan SSR XDİK Xüsusi Üçlüyünün 45 yaşlı Qyasbəyli Mədinə xanım Mehdi qızının güllələnməsi haqqında 1937-ci il 26 sentyabr qərarı 1937-ci il sentyabrın 28-də gecə saat 1.25 dəqiqədə yerinə yetirilib” . Bəli, kommunistlər Azərbaycan tarixindəki ən şərəfli qadınlarımızdan birinin həyatına beləcə son qoydular!.. 81 ƏLİABBAS QƏDİMOVUN İSTİNTAQI Azərbaycan SSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığı Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsi Gizli-Siyasi Şöbəsinin əməliyyat müvəkkili, DT kiçik leytenantı S.Sonkin rəsmən dekabrın sonlarından həbsinə hazırlıq görülən Əliabbas Qədimovu 7 yanvar 1937-də Quba şəhərində həbs etdi və gətirib Bakıya təhvil verdi. Hər bir istintaq işində dustağın özü haqqında bilgi anketdən başlanır. Onu çox vaxt çekistlər doldursa da bilgilərin hamısı müttəhimin öz sözlərinə əsasən yazılır. Bakıda elə 7 yanvarda tərtib edilmiş 613 saylı dustaq anketindən bunları öyrənirik: Əliabbas Əli oğlu Qədimov Şəki şəhərində 1887-ci ildə doğulub (yuxarıdakı arayışda isə onun doğum tarixi 1902-ci il yazılıb!), Quba şəhərində Telefon küçəsində 81-ci evdə yaşayır, Quba rayon poliklinikasının həkimidir, qulluqçudur, inqilabadək Tür- kiyə Ordusunda həkim işləyib, ali təhsillidir, partiya- sızdır, milliyətcə Türkdür, SSRİ vətəndaşıdır, Quba rayon hərbi komissarlığında qeydiyyatdadır, 1927-ci ildə Azərb. DSİ onu CM-nin 63-cü maddəsiylə 3 illiyə həbs edib 33 , ailə üzvləri bunlardır: arvadı Nazilə - 30 yaş, qızları Ləman – 14 yaş, Ürfan – 10 yaş, oğlu Turqut – 4 yaş yarım. Xatırladaq ki, istintaq işindəki ən yalansız sənəd elə bu anketdir. Ancaq anketi dolduran çekist burada da bir güllələmə maddəsini göstərməyi unutmayıb – diqqət yetirin: “Türkiyə Ordusunda həkim”. Üstündə bu ittihamı 33 Göründüyü kimi, burada 1920, 1921 və 1923-cü illərdəki həbslər qeyd olunmayıb. Səbəbini indi aydınlaşdırmaq mümkünsüzdür. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|