Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

98 
 
* * * 
 
Dünən biz dəstə ilə vağzala,  əsgərləri qarşılamağa getmişdik. Hərə bir 
hədiyyə götürmüşdü. Mənim də  əlimdə bir dəstə gül var idi. Bunu kimə 
təqdim edəcəyimi bilmirdim; çünki gələnlərin arasında nə qohumum, nə də 
şəxsi dostum var idi. Onların hamısına eyni hiss və münasibət bəslədiyim 
halda, bir dəstə gülü kimə verə idim? 
Düşündüm ki, "hansının döşündə çox nişan olsa, ona verəcəyəm. Sonra 
dedim: "Yox! Gözləyəcəyəm, hansının adamı olmasa, hansına hədiyyə 
düşməsə, gülü ona verəcəyəm..." Bu da xoşuma gəlmədi. Əvvəlcədən belə 
şeyi kəsdirməyin lüzumsuz olduğunu zənn etdim. "Gülü mənim  əlimdən 
alan bir zirək tapılmamış olmaz", - dedim. 
Zəng çalındı, hamımız vağzal səkilərindən ötüb, yolun qırağında 
dayandıq. Çox çəkmədi, bayram mərasimini andıran bəzəkli qatar gəldi, 
ağır və  əzəmətli nəfəsi ilə aləmə  səs saldı, sinə dolusu köksünü ötürüb 
dayandı. Pəncərədən boylananlan salamlayan musiqi və alqış  səsləri bir-
birinə qarışdı. Hamımız vaqon qapılarına yönəldik. Gələnlər əsgərlərin yerə 
enməsinə macal vermirdilər: qucaqlaşan kim, öpüşən kim, ikiqat olub var 
gücü ilə bir-birinin əlini sıxan kim... Dərhal əsgərlərin döşü gül dəstələri ilə 
doldu. Dördüncü vaqonun pəncərəsindən boylanıb gələnlərə baxan bir əsgər 
mənim gözümə sataşdı. Güman etdim ki, o burada düşməyəcəkdir, sadəcə 
tamaşa edir. 
Birdən onun: "Ana!" - deyə səsləndiyini və əli ilə adamlar arasında kimə 
isə  işarə etdiyini gördüm. Çəhrayı paltarlı, başıaçıq bir qadın: "İdris!" - 
deyib özünü irəli atdı. Ana-bala bir anda elə qucaqlaşıb, bir-birinə sarıldılar 
ki, hamının nəzəri onlara tərəf çevrildi. Uzun ayrılıq, intizar və 
təhlükələrdən salamat və qalib çıxıb, belə bir gündə bir-birinə qovuşan ana-
balaya baxmaq hamıya xoş idi. Adama elə  gəlirdi ki, bunlar, indiyəcən 
aralarında maneələr, məsafələr olan bu istəklilər artıq heç bir vaxt bir-
birindən ayrılmayacaqlar. Mən gül dəstəsini bu oğlana, hamıdan, hər kəsdən 
qabaq anasını axtarıb tapan oğula verməyi kəsdirdim. Daha irəli yeridim, 
onların yanında müntəzir dayandım, ayrılmalarını gözlədim. 
Qadın oğlunu öpüb, sevincindən ağlayırdı. 
Nədənsə bu görüş  və bu göz yaşı vaxtilə  uşaq bağçasında gördüyüm 
mənzərəni yadıma saldı. Tirməli gəlin bütün sadəliyi və gözəlliyilə  gəlib 
gözümün qabağında dayandı. 
  

---

99 
 
Mən gülü İdrisə təqdim edəndə, razılıq edib əlimi sıxdı. Biz izdihamla 
vağzal qapılarına yaxınlaşıb, yavaş-yavaş pilləkənlərdən endik. Maşına 
oturduq. İdris anasından soruşdu: 
- Atam hanı? 
- Rayondadır. 
- Evdə nə var, nə yox? 
- Salamatlıqdır, hamı səni gözləyir, gəldiyindən heç kəsin xəbəri yoxdur. 
Sanki İdrisin yadına bir şey düşdü: 
- Nazimə nənədən mənə bir xəbər! 
- Salamatdır. Hər gün soruşur. 
- Yenə bağçadamı olur? Onu yuxuda görmüşəm. 
Qadının gözünə diqqətlə baxanda, barmağımı dişlədim: "Odur, özüdür". 
Mən belə bir oğlanın Naziməyə, o sonsuz qadına nənə deməsinə sevindim. 
İyirmi il əvvəlki ipək dəsmalla göz yaşını silən cavan gəlin, odur, təmkinli 
bir əsgər anasıdır. Onun saçlarına dən düşsə, gözləri bir o qədər dərinləşsə, 
dodaqları solsa da, gəncliyindəki məlahət itməmişdir. O zaman Nazimənin 
qarşısında minnətdarlıqla göz yaşları tökən ana, indi alicənablıqla oğlunu ilk 
dəfə ona təqdim edir. İdrisin bir dəfə  nənə dediyi sonsuz qadını xoşbəxt 
etmək istəyir. Mən bunları xatırlayıb, açıq ana ürəyinin qapalı aləmini 
düşünürdüm. 
- Nazimə sizin nəyinizdir? - deyə soruşdum. 
İdris dedi: 
- Nənəmdir! 
Anası əlavə etdi: 
- Uşaqlıqda buna oğul deyib. 
- Yoxsa, eyvandan özünü atan uşaq... 
Qadın mənim üzümə baxdı: 
- Deyəsən İdrisi tanıyırsınız? 
- İdrisi yox, Nazimə xalanı tanıyıram. 
İdris dedi: 
- Özümü danışıb sizə? Düz deyirsiniz, eyvandan özünü atan mən 
olmuşam. 
Mən əhvalatı danışanda, İdris zarafata saldı. 
- Körpəlikdən, - dedi, - mən ana yolunda canımdan keçən olmuşam. 
Qədrimi bilən gərək! 
Bunu deyib şoferə tapşırdım: 
  

---

100 
 
-Qardaş oğlu, onları evə qoy, uşaq bağçasına sür, Nazimə ananı götürək. 
Maşın dayanan kimi cəld düşdüm. Şoferlə bağçaya muştuluq aparmağa 
getdim. Nazimə xalanın saçı ağarmış, qəddi bir qədər əyilmiş, səsi də boyu 
kimi alçalmışdı. 
- Xala, - dedim, - gəl əyləş maşına, oğlun İdris səni çağırır. 
Qadın diksinmiş kimi, düzəlib şax durdu. 
- Doğrumu deyirsiniz? 
Şofer israr edəndə, inandı. 
- Neçə ildir ondan xəbər yox idi. 
- İndi özü gəlib. 
Qadın az qaldı qanadlanıb uçsun. 
Biz Naziməni  İdrisgilə  gətirdik. Bütün ailə onun ayağına qalxdı; onu 
yuxarı başa keçirtdilər. İdris onunla uzun-uzadı qucaqlaşdı. 
Nazimə  İdrisin çiyinlərindən tutub üzünə baxır, sanki vuruşmalarda 
keçirtdiyi macəraları onun gözündə oxumaq istəyirdi. 
- O ağır günlərdə heç yadına düşürdümmü? 
İdris doğma oğul kimi danışırdı: 
- Bir gün də yadımdan çıxmamışsınız! 
Nazimə əllərini göyə qaldırıb şükür edirdi. 
- Mənim də oğlum var! Mən də əsgər böyütmüşəm... 
Bunu deyib, İdrisi təkrar qucaqlayırdı. 
 
1945 
 
 
 
BADAM AĞACLARI 
 
Ədalət! Yaşıdlarınla gəlin-gəlin oynamalı  
vaxtında səni çöllərə salanları, vətənini,  
xanimanını, şərəfini tapdayanları  
tanıyırsanmı, qızım? 
 
Ağarzanın evindən tappatap səsi gəlirdi. Dünəndən bəri evin ortasında, 
təndir başında salınmış  təlisin üstündə badam döyürdülər. Bu il badamın 
məhsul ili idi. Ağacın birindən 7-8 batmanacan badam dərilmişdi. Evdəkilər 
badam smdırır, iç hazırlayırdılar. Deyirlər  şəhərdə iç yaxşı pula gedir, 
bayramqabağıdır. Ağarza bir yük iç aparacaq, bir azını taxıla dəyışəcək, bir 
azını da uşaqlara əyin-baş alacaq. 

---