Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

107 
 
Müşavirin kağızına şəhərdə güldülər. Bu kağız, - dedilər, - sənin bağçan 
haqqında yoxlamadır, ayrı bir şey deyil. Heç bir iddia üçün sənə  əsas 
vermir. 
- Mən ayrı iddia eləmirəm. Hökumətlə hökumətlik eləmirəm. 
Torpaq divana lazım olub, buyursun mənim ziyanımı versin. Bu iş 
qanunda var. 
- Oanunda nə var? 
- Qanunda var ki, kəndlinin  əlindən alınan malın, ya mülkün bahası 
verilə gərək. 
- Kəndli var, kəndli var. 
Bank dəftərdarı, dazbaş, çeşməkli kişi Ağarzanı daha da heyrətə saldı. 
- Necə yəni, mən necə kəndliyəm bəyəm? - deyə gözləri alacalandı. 
- Necə kəndlisən, özün bilirsən, amma ixtiyaratın ərbabdır. 
- Ərbab məndən vergi alır, maliyat alır, bağçamın da sahibi deyil ki. 
Dəftərdar kağızı Ağarzaya tərəf uzadıb, içəri qayıtdı. 
- Sənin, - dedi, - işin məhkəməlikdir. Get orada baxsınlar, gör nə 
deyirlər. 
Məhkəmədə  Ağarzanı  bəlkə iyirmi dəfə dindirib danişdırdılar. Yazıb 
pozdular. Şahid, sübut istədilər. Müşavirin iştirakı olmadan işə baxmadılar. 
Çox xahişdən, tələbdən sonra günün birində müşavirin vəkili gəlib çıxdı, 
məhkəməni inandırdı ki, Ağarzanin bağça yeri əvvəldən  ərbabın olub, 
kəndlinin iddia üçün əlində nə kağızı, nə sübutu var. Ona görə də bir şahı 
tələb etməyə haqqı yoxdur! 
Ağarzanı daışmağa qoymadılar.  İddiasını  rədd etdilər. Vəkil çaldığı 
qələbənin iftixarı ilə Ağarzanın yanından ötüb getmək istəyəndə Ağarza onu 
saxlamaq istədi. 
- Bura baxın, ağayi vəkil! - deyə müraciət etdi. 
Vəkil qulaq asmadı. Ağarza bərk addımlayıb onun çiynindən tutdu, 
geriyə çəkdi: 
- Sənnənəm axı! 
Kəndlini hirsindən qızarmış görən vəkil özünü itirdi. Ağarza da tünd və 
kefli nəzəri ilə ona baxıb düşündü: "Deməli, işi-gücü qaldı, eləmi? Di, al 
gəldi!" 
           

---

108 
 
    Ağarza bunu deyib, elə bir sillə  çəkdi ki, üç dəfə  fırlanıb fəryad 
çəkdi,yıxıldı.Ağarza çıxmaq istəyəndə, kimsə qapını bərk itələdi,qapı onun 
alnına toxunub yaraladı.Ağarza aradan çıxdısa da, onu təqib edənləri görüb 
döngəyə buruludu. Uçuq bir divardan hoppanıb kiçik həyətə, oradan isə 
ağaclı bir yerə keçdi. Bura xəstəxana imiş. Ağ xalatlı bir həkim onu 
qarşılayanda, Ağarza alnının yarasını göstərdi. Onu sarğı otağına apardılar. 
Ağarzanın yarası bağlanıb qurtarmışdı ki, xəstəxana qapısında izdiham 
göründü. Müdir qapıya çıxdı. Qorxu və  təəccüblə qapıdakılara baxdı. 
Müşavirin adamları müdirdən Ağarzanı tələb edirdilər. 
- Ağa, nə buyurursunuz? - deyə xəstəxana müdiri soruşdu. 
- Buranın müdiri lazımdır! - deyə müşavirin adamlarından biri 
donquldandı. 
- Buyurun görək! 
- Deməli, müdir sizsiniz? 
- Belə görünür. 
- Burada gizlənən düşməni istəyirik. 
- Ağa, bura müalicəxanadır! Fərqi yoxdur, hər kəs olursa olsa, vəzifəmiz 
naxoşları müalicə etməkdir. 
- Burada yaralı varmı? 
- Yaralı da var, şikəst də var, qızdırmalı da... 
- Biz buraya qaçıb gizlənən... 
Vəkil sözünü bitirməmişdi ki, Ağarza camaatı yarıb, heykəl kimi onun 
qabağında dayandı. 
- Ağayi vəkil, pis olmazdı sən gedib öz yerində, Amerikada vəkil 
olaydın. Burada nə Amerika torpağı var, nə təbəəsi. Sizi bura çağıran 
da yoxdur. Bilmək olmur dünyanın o başından atıla-atıla gəlib, burada 
nə sülənirsiniz! Kəndlinin qanı sizə də şirin gəlib... eləmi? 
Ağarza hirslə irəli çıxdı. Hiddətindən gözləri böyümüş, gicgah damarları 
şişmişdi, sifəti mis kimi qızarmış halda dişlərini qıcayaraq, yumruğunu 
düyərək, sözünü bərkdən təkrar etdi: 
- Şirin gəlib, eləmi? 
Ağarzanın odlu baxışları  ətrafa ildırım saçırdı. Yumruğunu göyə 
qaldırdı, vəkil bu saat başına enəcək zərbənin dəhşətindən ürkərək, 
geriləmək istədi. Səndələdi, özünü saxlaya bilmədi. Qollarını  kənara açıb, 
dırmaşdığı uca yerdən düşən toyuq kimi ləngər vurdu. Arxadan 
tutmasaydılar, tirlənəcək idi. Ağarza hərifin çəkildiyini gördükdə, 
  

---

109 
 
sanki zərbəsini endirməyə  hədəf axtarırdı. Yumruğu ilə havanı yardı, 
sinəsində yanan nifrət, qəzəb alovu ilə dedi: 
- Zəlilər! Əqrəblər! 
Ağarza irəli cumanda, vəkil də, adamları da cəld çəkildi, izdiham 
parçalanıb qolu çirməkli, saçı dağınıq kəndliyə yol verdi. O, bir neçə addım 
atandan sonra dönüb vəkilə baxdı. Sanki baxışı süngü idi və bununla da 
özünə yol açdı. Vəkilin  ətrafındakılar dağılışdılar. Vəkil yolun ortasında 
qanqal kolu kimi tənha göründü. İzdiham Ağarzanı bir qəhrəman kimi 
qucağına alıb, gözdən itənəcən müşayiət etdi. 
Doğrudur, kənddə Əlican, Ağarzanın uşağına, atasının tapşırdığı balaca 
Ədalətə öz övladı kimi baxırdı: onu gözdən qoymurdu. Ancaq Ədalətdən 
arxayın ola bilmirdi. Çünki Ədalət hər gün oğurlanıb kənd üstünə, 
badamlığa gedirdi, təzəcə puçurlayan nəhəng ağacların doğranıb 
töküldüyünə, bağça hasarının yerində bünövrələr salındığına diqqət və ürək 
ağrısı ilə tamaşa edirdi. O, baxırdı, müşavirin adamlarının nə  iş 
gördüklərinə diqqət yetirirdi ki, atası gələndə danışsın. Bağçada Ədalətin öz 
əli ilə toxumunu basdırdığı iki yaşlı bir badam ağacı adam boyu ucalmışdı. 
Qız bu ağacı  həmişə  əli ilə suvarır, dibini alaqdan, gövdəsini qarışqadan 
təmizləyirdi. Bağçanın sökülüb dağıldığını görsə də, Ədalət o körpə ağaca 
baxmaqda davam edirdi. O, buraya gələndə  əziz yoldaşını - kimsəsiz 
qalmış, qohum-əqrəbasından uzaq düşmüş bir yetimi görən kimi 
qəhərlənirdi. Sanki körpə ağacın yenicə puçurlayan, həyat, günəş arzusu ilə 
baş qaldıran zərif, zümrüd yarpaqları Ədalətin gəlişindən hərəkətə gəlir, nə 
isə dil açıb demək istəyirdi. Ədalət nə etsin? Badamın dibinə torpaq yığsın, 
ətrafina çəpər çəksin? Dağ kimi divarları vurub dağıdan, təpələri düzə 
çevirən bu silahlı müşavirələrin, gurultulu maşınların qabağında  Ədalət 
nədir ki, çəpər də  çəkə! Heç yerdə  Ədalət buradakı  qədər gücsüz, əlacsız 
olmamışdı. Sanki bunu körpə  ağac da hiss etmişdi.  Ədalətə  tərəf  əyilərək 
yalvarmaq, ağlamaq, arxalanmaqmı istəyirdi, ya qıza məlum olmayan bir 
sirr deməkmi istəyirdi? Bəlkə deyirdi: "Bu qansızlardan uzaq ol!" O demək 
istəyirdi ki: "Məni apar!" Qız onu hara apara bilərdi? Ədalət əlində balaca 
bel körpə ağacın yanına gəlir, ağ əlcəkli bir zabit onu istehza ilə qarşılayır, 
ağaca işarə edirdi: "Qızım, bu sənindirmi?" 
  

---