Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

görə əl çəkmirdi  ki,  "Dedi-dedi  ev  yıxır!  O  müəllim  pis  deyər,  bu  pis  
deyər, valideyn də onlara qoşulub pis deyəndə, uşağın adı doğrudan da pisə 
çıxar, sabah ali məktəbə gedəndə onu qapıda dayandırarlar..." 
İkinci  tərəfdən  Ərknaz  xanım  Ramizin  dərsdən  aldığı  qiymətləri  doğru 
saymırdı. Bu qiymətlər bəzən onu təbindən çıxarır, əsəbiləşdirirdi: 
-  Nə  olmuşdu  bəyəm?  Çoğrafıyadan  da  zəif?  Yəni  Ramiz  o  qədər  əfəl 
oldu  ki,  dağların,  dəryaların  adını  da  saya  bilmədi?  Mənim  oğlum  həmin 
dağları aşıb, dəryaları ötüb dönə-dönə gəzməli yerlərə gedəndə, çoxları heç 
Bakıdan qırağa çıxmamışdı. Kislovodskə, Soçiyə, Moskvaya onu atası neçə 
dəfə özü aparıb, indi götürüb coğrafiyadan uşağa iki yazıblar. Yox! Gözləri 
götürmür! Məktəbdəkilər bizim uşağı aşkar gözümçıxdıya salmaq istəyirlər, 
ögey baxırlar, ögey!.. 
Əri   mane   olmasaydı,   bəlkə   Ərknaz   xanım   coğrafıya   müəllimi   ilə 
savaşacaq, kim bilir necə ağır sözlər deyəcəkdi. 
Üçüncüsü də bu idi ki, Ərknaz xanım oğlunun ali məktəbə düzələcəyinə 
arxayın  idi.  Xəyalına  qoymuşdu  ki:  "İmtahan  zamanı  müəllim  tutub 
hazırlaşdıraram,    atası    da    sözü    keçəndir,    tapşırar.    Bir    də    Moskva 
məktəblərinə gedən az olur. Ramizdən yaxşı kimi götürəcəklər..." 
Həmin  il  Moskva  məktəblərində  respublikalardan  gələnlərə  çox  yer 
ayrılmışdı.  İmtahan da,  Ramizin  bəxtindən  yerli  komissiyalarda  olurdu. Bu 
komissiyalarda da Ramizin atasını tanımayan kim idi. 
Vəziyyət belə olsa da, Ramiz imtahanda kifayət qiymətlər yığa bilmədi. 
Oğlunun  adını  qəbul  olunanlar  siyahısında  görməyəndə  Ərknaz  xanım 
təcili bilet alıb oğlu ilə birbaşa Moskvaya  yola düşdü. Neçə qapı döyəndən 
sonra  mərkəzi  qəbul  komissiyasının  məsul  katibinin  yanına  getdi.  Ərinin 
məsul   işlərdə   ömrünü   qoyduğunu,   oğlunun   naxoş   vəziyyətdə   həyəcan 
keçirərək  imtahan  verdiyini,  yerli  komissiyada  "ədalətsizlik  olduğunu", 
yeganə  oğlu  Ramizin  ərizəsi  rədd  edilərsə,  özünü  bədbəxt  ana  hesab 
edəcəyini  xüsusi  bir  həyəcan  və  hiddətlə,  təkid  və  cürətlə  danışdı. 
Haçandansa  Ramizin  məktəb  dram  dərnəyindən  aldığı  təşəkkürnaməni 
paketdən çıxarıb göstərdi: 
- Qabiliyyətsiz uşağa belə təşəkkürnamə verməzlər! 
Çox  haray-həşir  salandan,  dönə-dönə  dilindən  zəmanət  verəndən  sonra 
inşaat  institutunda  hələ  tutulmayan  yerlərdən  birini  Ramiz  aldı.  Təqaüdsüz 
və yataqxanasız olaraq oxumağına icazə verdilər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
131 

---

132 
 
Ərknaz xanım bu icazə kağızını alıb Bakıya qayıdandan sonra daha 
yerə-göyə  sığışmırdı. Müəllimlərin, komissiyaların ünvanına acı-acı sözlər 
deyir, daş-qaş parıldayan  şəhadət barmağını silkələyərək, Ramizin 
qeyrətinə, biliyinə  məhz yuxarı  təşkilatlarda "lazımi və layiqli qiymət 
aldığını" bir daha iddia və  təsdiq edir, bədxahlarına sanki acıq verməkdən 
həzz alırdı. 
Ramiz oxumağa gedəndən Ərknaz xanımın yarı canı da onunla getmişdi. 
İndi oğul sözü-söhbətini  əvvəlkindən də beşqat artıq iştaha və  həvəslə 
danışsa da, ürəyini sakit edə bilmirdi. Ramizə halva, şəkər-çörək bişirir, 
səbət-səbət meyvə göndərir, həftəbaşı bir bağlama yola salırdı. Söz yox ki, 
bu bağlamaları poçtla, adi qayda ilə göndərsə, gecikəcəyini, bəlkə xarab 
olacağını güman edirdi. Ona görə  hər dəfə Moskva qatarını yola salmağa 
çıxır, bağlamanın ya xörəyi tanışlardan birinin kupesinə qoyur, oğluna 
teleqram vururdu ki: "Ramiz, ayın fılanında 19-cu qatarı qarşıla. Vaqon 
nömrə filan, dostumuz filankəsdə əmanətin var! Öpürəm. Anan!" 
Ramiz qəbul olunandan sonra poçtalyonlar inşaat institutuna çox get-gəl 
eleyirdilər. Görürdün bu qarabuğdayı  oğlana hey kağız, teleqram, 
bağlamalar gəlir. Poçtalyonlar onu dərsdə, idman meydançasında, konsert 
zalında tapır, tələsik qol çəkdirib gedirdilər. Səhərlər saat doqquzda-onda 
isə Ramizi arıq, büzüşmüş bir oğlanla vağzalda - vaqon ayağında 
"əmanətini" almağa gələn görərdin. Bu əmanətlər onu, demək olar ki, təngə 
gətirmişdi. Gələn  əmanəti alıb minik tapmaq, evə  gətirmək, açıb yerbəyer 
eləmək, taxtanı, torbanı, kağızı aparıb zibilxanaya atmaq özü bir iş idi. 
Ramizdə bu səliqəyə hövsələ yox idi. Bir dəfə üzüm səbətini vaqondan 
götürüb aparmaq istəyəndə milçəklər boğanaq kimi koma ilə uçdu. Səbətin 
altından axan su isə Ramizin təzəcə geyindiyi triko kostyumu buladı. 
Ramiz anasına dönə-dönə yazır, telefonla deyirdi ki: "Göndərməyin, heç 
şey lazım deyil, xörək də, meyvə  də xarab olur, nahaq yerə  zəhmət 
çəkməyin!" 
Buna baxmadan "əmanətlərin" sayı nəinki azalmırdı, hətta günü-gündən 
artırdı. Haçandansa, institutda oxuyan, qurtara bilməyən, möhlət alıb, 
arxivdə kargüzar vəzifəsi daşıyan köhnə bir tələbə İbiş Məsimov Ramizə bu 
işlərdə yaxın köməkçi idi. Hər səhər-axşam  İbiş Ramizin mənzilinin  əziz 
qonağı idi. Onu otaqda kolbasa doğrayan, çay 
  

---

133 
 
dəmləyən, butulka ağzı açan, yaxmac düzəldən, teatr kassasına zəng vuran 
görərdin  İbiş Ramizin bazarlığına gedir, bələdçiliyini eləyir, paltarını 
yudurdur, münasib qiymətlə çertyojlarının, konspektlərinin surətini 
çıxartdırırdı. Kinoya, teatra, stadiona aparırdı. Mənzil sahibilə sözü 
çəpləşəndə  təzə otaq tapırdı. Ramiz oxumağa gələndən üç dəfə otağını 
dəyişmişdi. Atası ünvanların belə tez-tez dəyişməyinə  təəccüb edəndə, 
Ramiz belə cavab verirdi: 
- Birincisində telefon yox idi, ikincisinin hamamxanası xarab idi, 
üçüncüsünün radiosu işləmirdi... 
- Ola bilməzmi ki, əvvəlcədən bu şərtləri yoxlayasan, ay oğul? 
- Bundan sonra yoxlayacağam, yaxşısını tutacağam, ata! 
Əlbəttə ki, bu cavabları Ramizə  İbiş öyrətmişdi. Ramiz heç vaxt otaq 
dəyişmək istəmirdi, buna hövsələsi də, bacarığı, vaxtı da yox idi. Onu 
otaqlardan ev sahibləri qovurdular. Ona görə qovurdular ki, gəlib-
getməyinin vaxtı yox idi. Gecə yarısı bir də görürdün İbişlə başmaq seyrinə 
çıxdılar, səhərə yaxın qayıtdılar. 
Ramizin etirazlarına atası da, anası da təvazökarlıq adı qoyurdular. 
Göndərilən xörəklərin, meyvələrin yolda xarab olmamasına isə çarə 
axtarırdılar. 
Axşam Ərknaz xanım ərinə, necə deyərlər, göydəndüşmə bir sual verdi: 
- Kişi, təzə təyyarə çıxıb, xəbərin var? 
- Nə təyyarədir? 
- Adını bir təhər deyirlər ey! 
- Reaktiv təyyarə? 
- Həri, aktiv təyyarə, eşitmisən? 
- O təzə deyil, neçə ildi var! 
- Var, bəs mənə niyə demirsən? 
- Sənə nə deyəsiyəm ki? 
- De görüm o aktiv təyyarə buradan Moskvaya neçə saata gedir? 
- Gərək ki, iki saata gedir. 
- Bu yaxşı, belə iş var, mənə niyə demirsən, a sağ olmuş? 
- Neyləmək istəyirsən bəyəm? 
İki saata mən Ramizə paxla-plov çatdırararn ki, lap buğlana-buğlana! 
Ərinin gülməyi, müəyyən bir cavab verməməyi  Ərknaz xanımı 
hirsləndirdi: 
  
 

---