Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

140 
 
Nəcibənin də  məsələsi elə  məsələ olub. Oxumuş, yetişmiş, ağıllı-başlı 
bir zəmanə qızıdır. Qonşuda, məktəbdə, işdə də oğlanlar var. Lap münasib 
oğlanlar da var. Amma görürsən Nəcibə ərə getmir. İndi onun iyirmi üç yaşı 
var, amma ərə getmir. Deyim istəyən yoxdur, xeyr. Ay olmaz ki, Şərəbanı 
xalanın qoşa qapısını taqqıldadan olmasın. Ha güman eləyirsən ki, bəli, 
daha bu dəfə deyəsən xeyir iş baş tutur, toy yaxınlaşır. Görürsən külək əsdi, 
hava soyudu, nə o yandan, nə bu yandan səs-səda çıxdı. 
Xülasə, bizim məhəllədə  ən çox söz-söhbəti olan Nəcibədir.  Şərəbanı 
xaladır. 
Nəcibə  də bir ayrı cür Nəcibədir. Alagöz, ağbəniz, qırmızıyanaq, qara 
şəvə saç, ucaboy, şəkilli-şəmayilli, ceyran kimi bir qızdır. Bir görən deyir 
bir də görüm. Onunla kəlmə verib kəlmə almaq özü bir səadətdir. 
Neçə  dəfə böyük fotoqraflar gəlib ki, qızın  şəklini kinoya çəksinlər. 
Şərəbanı xala hamısını söyüb qovalayıb: "Mənim qızım tamaşaqabaqdı 
bəyəm teatrlarda aləmə görsədəsiniz? Bir də buralara dolanmayın, bizə pul-
zad lazım deyil, özünüzə qalsın!" 
Nəcibə onilliyi qurtarandan sonra ali məktəb sevdasına düşdü: tibb 
institutuna ərizə verdi, imtahana getdi. Ancaq tələb olunan dərs qiyməti yığa 
bilmədiyi üçün daxil ola bilmədi. 
Şərəbanı xala hərçənd aşkar demirdi, ancaq əslində  qızın instituta 
düşməyinə heç razı deyildi. Ona görə razı deyildi ki, Nəcibə daha uşaq deyil 
ki, məktəb paltarı ilə kifayətlənə idi. Ali məktəbdə onu əməlli-başlı 
geyindirmək, yar-yoldaş içində başı  aşağı olmasına yol verməmək üçün 
vəsait lazım idi. Bir dənə abırlı palto-filan qədər pul tutur. Xadiməlik maaşı, 
ya tələbə  təqaüdü ilə öhdəsindən gəlmək çətin olur. İkinci tərəfdən də 
Şərəbanı xala bilirdi ki, qız məktəbi qurtaran kimi rayonlara, lap uzaq 
yerlərə göndərəcəklər. Orda da birisilə tapışacaq... Şərəbanı xala oğlundan 
ayrı düşdüyü kimi, Nəcibədən də əli çıxacaq, qoca qarı vaxtında tək-tənha 
qalacaqdır. 
Qonşuluqda  Şərif adlı bir xalçaçı usta var idi. Savadlı  qızlardan xalça 
fabrikinə adam yığırdı. Şərəbanı xala Nəcibənin adını çəkəndə, Şərif razılıq 
verdi: 
- Göndər gəlsin, saat on ikidə idarədə olacağam! 
Nəcibənin xalça toxuyan olmağını  Şərəbanı xala yalnız maaşına görə 
istəmirdi. O bilirdi ki, bu sənət təmiz sənətdir. Böyüklər, oxu- 
  

---

141 
 
muşlar yanında hörmətli sənətdir, Bir də ki, qız uşağının əldən qabil olmağı 
lazımdır. Sabah nişanlısının köynəyinə bir naxış vurmağı dünyalara dəyər! 
Nəcibə beş ayın içində xalça fabrikində  sənət öyrəndi, ayda altı-yeddi 
yüz manat da evə pul gətirməyə başladı. Nənə-bala mehriban və sakit 
yaşamaqda idilər. Elçilər də öz qaydası ilə gedib-gəlməkdə idilər. Xalça 
fabrikinin böyük və yeni binasının elektrikləşməsinə rəhbərlik edən Nazim 
adlı bir cavan oğlan Nəcibəni tanıyandan sonra dalınca elçi salmışdı. Qız 
yoldaşları oğlanı Nəcibəyə təriflədikləri kimi, qızı da oğlana tərifləyirdilər. 
Yəni Nəcibənin tərifə ehtiyacı yox idi. Bunu Nazim yaxşı bilirdi. Hansı 
idarədənsə fabrikə ceyran şəkilli bir divar xalçası toxumaq sifarişi 
verilmişdi. Bu xalçanı  Nəcibə toxuyurdu. Özü də çox diqqətlə toxuyurdu. 
Nazim bu işin tamaşasına dayanıb xeyli baxdı: 
- Çox zəhmətli işdir, - dedi. 
Nəcibə şəklə işarə edib, cavab verdi: 
- Çalışıram gözəl çıxsın! 
- Gözəl çıxmağını istəyirsənsə, ceyranı at kənara, öz şəklini toxu, 
qurtarsın getsin! 
Nazimin bu sözünə  Nəcibə pul kimi qızardı, utandığından cavab 
vermədi, başını da yuxarı qaldırmadı. 
Bu hadisədən üç gün sonra Nazimin elçiləri qoşa qapının dəmir rəzəsini 
tərpətdilər.  
 
2 
 
Şərəbanı xalanın evi şəhərin yuxarı tərəfındə, Mirzə Fətəli küçəsində idi. 
Bu, bir köhnə  həyət idi. Darvazası çoxdan laxlamış,  əyilmişdi. Həyətə 
gedən dalan yarımçıq qalmışdı. Küçədən ötənlər həyətin içini görürdülər. 
Ancaq sonralar qapı təmir olundu. Həyətin ortasına sement töküldü, balaca 
bir bağça salındı. Burada gül-çiçək  əkilir, ağac basdırılırdı. Yaşıllıqdan, 
gözəllikdən başqa bu bağça həyət uşaqlarına bir məşğuliyyət idi. Hərə orada 
yeni bir ağac basdırmaq, bəsləmək istəyirdi. Həmin həyətə,  Şərəbanı 
xalanın nəvəsinə çox elçilər gəlmişdi. Şərəbanı xala onların heç birini ümid 
ilə yola salmamışdı; çünki qızı vermək fıkrində deyildi. Əlbəttə ki, açıq-
açığına: "Vermirəm" demirdi. Qızın uşaq olmağını deyir, dərsini 
qurtarmamış  ərə getmək istəmədiyini, ya bir başqasına "dil verdiyini" 
bəhanə gətirərdi. 
  
 

---

142 
 
Ancaq bugünkü elçilərin işi ayrı cür idi, qarşılanmağı da ayrı cür idi. 
Qızın işarəsindən sonra Şərəbanı xala idarədən izn alıb, bütün günü evdə 
qaldı, başını daradı, paltarını  dəyişdi, aralığı  yığışdırdı, otaqları sahmana 
saldı, hazırlıq gördü. Qonşulara da xəbər verdi ki: "Adam gələcək!" 
Həyətdə səkiləri süpürən, xalça çırpan, toz tökən, samovar sürtən, cuna 
pərdələrə bağ salan, güldanları sulayan və kağızlayan, qapı  zəngini 
düzəldən, divan üstünə döşəkcə salan, süfrə açan kimi... Həyətin qız-gəlini 
hamısı Nəcibənin elçilərini qarşılamağa hazırlaşırdı. 
Nazim də Nəcibə kimi atasız-anasız böyümüş bir oğlan idi. Ancaq dayısı 
Mirzərəhman kitab mağazasında çalışırdı. Görüb-götürmüş, təcrübəli kişi 
idi. Bacısı  oğlunun xeyir işində çirmənib qabağa düşmüşdü.  İki nəfər öz 
yoldaşlarından çağırmışdı. Nazimin xatirini istəyən  İlyas müəllim də 
Mirzərəhmanın xahişini qəbul etmişdi. Bəli, aprelin axırlarında, mülayim 
yaz günlərindən birində, gün günorta yerindən ağzı  aşağı enəndə, elçilər 
qoşa qapının rəzəsini tərpətdilər. İçəridən bir qadın səsi gəldi: 
- Buyurun, buyurun! 
Mirzərəhman: "Bismillah" deyib, həyətə girdi, onun dalınca da 
yoldaşları daxil oldular. Mirzərəhman hələ evdən çıxmamış elçilik 
qaydalarından söhbət salıb məsləhətləşmişdi. O istəyirdi ki, məclisdə 
söhbəti İlyas müəllim açsın. İlyas müəllim boynuna almadı. 
      - Bu şəhər qayda-qanununu mən yaxşı bilmirəm. Bir də ki, oğlanın atası 
yerində Mirzərəhmanın danışmağı münasib olar. Elə söhbəti siz başlayın, 
biz də köməkləşərik, - dedi. 
Mirzərəhman elçilik işinin  şərəfıni də, məsuliyyətini də bilirdi. Zarafat 
deyil, iki canın birləşməyi, ailə qurmağı, məhəbbətin qələbəsi kimi bir işə 
bais olmaq bizim zəmanəmizdə hər bir insan üçün xeyir işdir. Burada gərək 
söz biləsən, fənd biləsən, mərifət,  ədəb-ərkan ilə danışmaq biləsən. Gərək 
elə olsun ki, müqabil tərəfdə oğlana rəğbət, hörmət oyansın... 
İlyas müəllim kimi kamil bir adamın bu işi öhdəsinə götürməməyi 
Mirzərəhmanın  əndişəsini daha da artırdı.  İndi o, ürəyində fikirləşir, plan 
tökür, söz öyrənirdi ki, məclisdə qabiliyyətli çıxsın. 
Mirzərəhman yol boyu yavaş addımlarla yeriyərək, fıkirləşirdi ki, 
mətləbi necə başlasın: "Söz yox, çatan kimi ev sahibi salam-kalam ilə bizim 
qabağımıza çıxacaq. Əyləşən kimi qənd-çay da gələcək. Qızın 
  
 
  

---