Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

164 
 
Sanki bu igidin ayıq və iti baxışları  gənc ailədə  hər  şeyi birləşdirirdi. 
İşləyən də, oxuyan da hər an başda əyləşənin nəzərində idi. Uzun illər eyni 
marağını, diqqətini saxlayan qıvrımsaç oğlan sanki evdəkilərdən də bunu 
tələb edirdi. Sanki sakit, səssiz, davamlı, mənalı, mehriban nəzərilə deyirdi: 
"Mən buradayam, niyə darıxırsınız? İşinizdə olun!" 
Qıvrımsaç oğlanın nəzərindəki bu məna uşağa da, böyüyə də eyni dərəcə 
aydın və mühüm idi. Onlar hər səhər öpüşüb ayrılanda, hər axşam öpüşüb 
görüşəndə, Baxışdan bu sözləri təkrar-təkrar eşidirdilər: "Mən buradayam! 
Siz işinizdə olun!" 
Lakin bunlar təkrar deyildi. Hər gün başqa bir məna, başqa riqqət, başqa 
bir hərarətlə səslənirdi. Bunlar ana-balanın öpüşlərindəki hərarət və təravət 
qədər təzə və şirin idi, həmin öpüşlər qədər onları birləşdirirdi. 
Birləşdirirdi deyirik. Qıvrımsaç oğlanın nəzərlərində birləşdirən qədər 
ayıran bir qüvvə də var idi. Ağca da, Nadir də hər dəfə yuxarı başa nəzər 
salanda, bu ayrılığı duymamış deyildilər. Ana oğlunu, oğul isə anasını 
düşünürdü. 
Oğul öz anasını Baxışın sağlığındakı  qədər  şən və qayğısız, ana da 
balasını atalı vaxtındakı qədər bəxtiyar görmək istəyirdi. Hər ikisinin ciddi-
cəhdi bu idi. 
Görərdin, anası  uşağının kəsəmət pulunu yığıb ona maqnitofon almaq 
istəyir. Uşaq isə həmin puldan gizlincə götürüb anasının sumkasına qoyur, 
ona yeni palto pulu düzəldir. Xərcləməyə  gələndə, bəzi ailələrdəki ixtilaf 
burada da olurdu. Ancaq burada məzmun ayrı idi: oğul anasını, ana da 
oğlunu vacib sayırdı. 
- Atamın yoxluğunu dost-düşmən bilməsin. Yaxşı geyin, ana! 
- Tay-tuşdan geri qalma, bilməsinlər ki, qabaqda atan yoxdur! Hələ ki, 
mən varam, oğul! 
Nadir "Şərəf lövhəsinin" yanından keçəndə, atasının  şəklini orada 
görmədi. Ağır bir kədər ilə bunu anasına dedi. Ağca, Mixaylova bildirdi. 
Mixaylov dedi: 
-Sabah axşam Nadiri də götürün, trestə  gəlin! Dəvətnamə 
göndərəcəklər! Hələ-həlbət! 
Ağca kişisinin  şəklini klubda adlı-sanlı  işçilər cərgəsində görəndə, 
razılığını bildirdi. Cuvarlı dedi: 
  

---

165 
 
- Ağca xanım, Baxışın şəklindən nigaran olma. Mən gözləyirəm 
ki, bu gün-sabah Nadirin özünü məşhurlaşdıraq. Nadir FZU-ya gedir. 
İndi cavanlar oradan boy atırlar! 
Bayram axşamı raykomdan da gələnlər var idi. 
Klub ağzınacan dolu idi. Cuvarlı məruzə eləyirdi. Trestin keçmişindən, 
gələcək planlarından, qabaqcıl ustalarından deyirdi... 
Ağca 5-ci sırada, oğlunun yanında oturmuşdu, daha doğrusu Nadir onun 
yanına gəlmişdi. 
- Ana, mən həmişə sənnən oturacağam! 
Bu sevincli axşamda, bütün işçilərin tökülüb gəldiyi məclisdə ana-
balanın yanaşı oturub şirin söhbət eləməyi də  mənalı idi. Bugünkü işlər 
barəsindəki məruzədə Baxışın adı çəkilməyəcəyini bir növ hiss etdirməmək 
üçün Nadir anasnıı  məşğul etmək, danışdırmaq istəyirdi. Ağca isə onun 
qolunu tutub deyirdi: 
- Qulaq as! Dayan! 
Görünür bu incə mətləb məruzəçinin, Cuvarlı yoldaşın da nəzərində idi. 
Söhbəti hərlədi, fırladı, o yerə gətirdi: 
- Biz gərək trestimizin, otuz ildən bəri inşaat ilə məşğul olan, şəhər tikən 
nəhəng idarəmizin tarixini yazaq. Qorki özü deyib, belə tarix vacibdir, 
yoldaşlar!  İnqilabımızın hər bayramını eləyəndə, baxıb görürsən ki, belə 
tarix çox vacibdir. Bunsuz bizi yaxşı tanıyan olmaz. Odur, gündə bizə xarici 
qonaqlar gəlir, Hələ daxili demirəm. Hər gələn də  dəftərini açıb səliqə ilə 
yazmaq istəyir: haçandan, kimdən, nədən nə cürə!.. Yaxşı, necə ola bilər ki, 
mən bu şəhərin inşaat tarixindən deyəm, Baxış Baxışov kimi şərəfli bir 
ustanın işini unudanı, üsulunu deməyəm, şəklini göstərməyəm... 
Bu yerdə bütün zaldakılar  əl çaldılar. Çoxları da dönüb beşinci sıraya, 
yanaşı  əyləşən ana-balaya baxdılar. Baxdılar, daha da bərkdən  əl çaldılar. 
Çoxunun sevincdən gözü yaşardı. Adamlar yalnız Baxışın  əziz xatirəsinə 
yox, həm də gül kimi balalar bəsləyən ananın vətəndaş  ləyaqətinə  əl 
çaldılar. 
Ağca həyəcandan qızarmış, başını aşağı salmışdı, oğlunun əlini sıxırdı. 
Nadir də ətrafına baxıb başını tərpədir, razılıq işarəsi verirdi. 
Cuvarlı danışdıqca, bu səliqəli şəhərin bütün çətin tarixi, xoş mənzərəsi, 
sabahkı dövranı Ağcanın nəzərindən keçirdi. 
Cuvarlı yoldaşın sözü sözdür. Görərsən, iki gün çəkməyəcək ki, əli 
qələmlilər gələcək, binalara baxacaq, dəftərləri açacaq, adamları 
  
 
  

---

166 
 
dindirəcək, şərəf lövhələrini yoxlayacaq, tarix yazacaqlar. Bu sıralanmış uca 
ağ evlərin çoxunda Baxışov Baxışın adını görəcək, yazacaqlar. Lap təzə 
binalara baxanda da Baxışı yad edəcəklər: 
- Bu da Baxışovun işidir. Ancaq ata Baxışov ayrı, oğul ayrı. 
- Hansı yaxşı tikib? 
- Atanın ata yeri var, oğulun oğul! 
- İkisi də bir əsrin oğlu, bir nəsil deyilmi? 
- Bəli, tikənlər, quranlar nəsli! 
- Bizim nəsil! 
 
1958 
 
XARİCİ NAXOŞLUQ 
 
Xarici naxoşluq deyəndə zahirdə, üzdə olan naxoşluğu demirəm. Bu 
sözü mən coğrafi mənada işlədirəm, sərhəd xaricindəki naxoşluqlardan 
söhbət gedir... 
Mən deyərdim bizim şəhərdə hakimlik sənətindən çox növbətçiliyi olan 
sənət yoxdur. Özüm həkiməm, günaşırı, bəlkə də daha çox növbətçi oluram. 
Xəstələrimə müttəsil nəzarət eləmək, gecə-gündüz müalicə prosesini 
izləmək nəticəsini vərəqlərə köçürmək,  ən güclü bir arzu kimi heç vaxt 
məni tərk etmir. 
Növbətçilik saatlarında yalnız ixtiyarında olan xəstələrlə  məşğul 
olmursan. Bir də görürsən, xəstəxananın darvazası taybatay açıldı. Budur, 
"Volqa", "Pobeda" ya "Moskviç" maşınında, ya da lap yük maşınında "ah-
ufla təzə  xəstələr gətirdilər. Düzdür, bizim xəstəxana  şəhərin ucqar 
yerindədir. Çarpayısı da azdır. Hər saat oraya xəstə daşımağa icazə 
vermirlər. Amma gələni geri qaytarmaq da olmur. Biri qəfıldən sancılanıb, 
birini maşın basıb, birini araq yıxıb, bir başqasını  bıçaqlayıblar. Ya it 
qapıb... Nə başınızı  ağrıdım, böyük şəhərdir, bədbəxt hadisələr olur. Daha 
belə yerdə nə həkim, nə şəfqət bacısı qapını bağlayıb xəstəni rədd edə bilər. 
Nəsihət oxumağa, şəhər sovetinin qərarlarından maddə gətirməyə dəyməz. 
Qanun da buna yol vermir. Adamın vicdanı da qəbul eləmir ki, deyəsən: 
"Yoldaş, yerimiz yoxdur, qayıdın gedin!" 
Bu axşam gətirilən xəstə dediklərimin heç birinə oxşamırdı. Nə it 
qapmaq, nə sərxoşluq, nə bıçaqlanmaq söhbəti var idi. Əksinə, çox 
  

---