Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

146 
 
dərs qurtaran zaşta dalınca gedir, zaşta eləyən çox olur. Mən görürəm çox 
da sevinirəm ki, bizim cavanların çoxu indi olub zaşta sahibi... 
Şərəbanı xalanın bu qədər dissertasiya sevdasına düşməyi təəccüblü 
görünməsin. O, müəllim institutundakı klubun hər səliqəsinə, təmizliyinə, 
qapı-pəncərəsinə,  şüşələrinə, kürsülərinə, stol üstünün örtüyünə, qrafininə, 
su stəkanınacan hamısına nəzarət edir. Şərəbanı xala həm səliqəli, həm də 
vəzifəsinə diqqətli olduğu üçün vaxt-bivaxt bu klubdan uzağa getmir. 
Klubda isə maraqlı, tamaşalı  işlər çox olur. Kino tamaşasından, iclasdan, 
mühazirədən, konsertdən başqa burada çoxlu "zaşta" olur. Bu "tamaşa" 
Şərəbanı xalanın çox xoşuna gəlir. Görürsən bir neçə  nəfər keçib oturdu 
kürsünün dalında. Qoltuğunda qalın kitab olan bir oğlan da çıxdı 
danışmağa. Oğlan oturandan sonra qoca müəllimlər həmin qalın kitabı 
varaqlayır, çıxır, başlayır həmin oğlanı  tərifləməyə. Biri tərifləyir, beşi 
tərifləyir...  İclasın axırında da həmin oğlanın  əlini sıxır, onu təbrik edir. 
Qızlar da dəstə-dəstə gül gətirib verirlər. Sonra da oğlan adamları  yığıb 
aparır qonaqlığa. Hələ o qəribədir ki, kassirin deməyinə görə, iclasın 
səhərisi günü danışan oğlanın mevacibi ikiqat artır. 
Nə isə, bu çox ürəkaçan tamaşa idi. 
Şərəbanı xala bu şadlıq mərasimini çox görmüşdü, ürəyində çox da 
arzulamışdı.  Əlbət ki, özü üçün, yaşı keçmiş  oğlu üçün yox, başqa yaxın 
adamlar üçün arzulamışdı. 
Bəlkə  Nəcibə üçün arzulamışdı? Yox! Şərəbanı xala Nəcibə kimi 
utancaq bir qızın bu işə qoşulmağına inanmırdı. Bilirdi ki, onun gücü 
çatmaz. Amma onun nişanlısı? Onu alan oğlan dissertasiya sahibi olsa, çox 
yaxşı olardı! Keçmişdə evlənən oğlandan mülk, mal, başlıq istərdilər. İndi 
heç olmasa bir dissertasiya istəməyə qızın, əlbət ki, haqqı var! Ağlı başında 
olan qız bunu istəməmiş olmaz; çünki dissertasiya indi çətin bir iş deyil. 
Görürsən, dalınca düşən düzəldir. 
Şərəbanı xalanın sözü bu yerdən başlaması Mirzərəhmanın planlarını 
alt-üst etmişdi. Onun hazırladığı xasiyyətnamə, demək olar ki, işə keçmədi; 
çünki oğlanın nə ata-anası, nə zatı-südü ilə, nə qohum-qardaşı ilə 
maraqlanan var; qız evini, yəni  Şərəbanı arvadı bircə  şey maraqlandırır: 
"dissertasiya", o da ki, Nazimdə yox! Bəs bu iş nə sayaq olacaq? Hərifə nə 
cavab vermək, nə  tədbir tökmək?.. Mirzərəhman neylim, necə eləyim 
hayında idi ki, İlyas müəllimin səsi eşidildi. O, üzünü qızın nənəsinə tutub 
dedi: 
  
 
  

---

147 
 
-  Şərəbanı xala, düzdür siz dissertasiya barəsində deyirsiniz, 
Mirzərəhman da utancaqlığa salıb dinmir. Amma Nazimi elə aciz bilməyin. 
Onun da başqa cavanlar kimi dissertasiyası var! 
Mirzərəhman  İlyas müəllimi başa düşmədi, sözün ardını gözlədi. 
Şərəbanı xala isə bu sözdən sevinmiş kimi cəld sual verdi: 
- Varıdırmı? 
- Bəli, onun da varıdır. Onun dissertasiyası heç başqalarınkından 
əskik deyil! 
- Zaştası da var? 
- Yox, müdafiəsi bu yaxınlarda olacaqdır. Mənim özüm də, hərçənd 
elektrikdən başım çıxmaz, amma iştirak edəcəyəm! 
- Olacaqmı? 
- Bəli, lap bu yaxınlarda olacaq. 
- Təki olsun, təki olsun, çünki zaşta hər barədən yaxşı işdir!.. 
 
                                                   4 
 
 
Şərəbanı xala elçilərə qəti cavab verməsə də, rədd cavabı da vermədi: 
- Sağlıq olsun, Nazim zaştasını qurtarar, nə deyirəm. Bir qız bir 
oğlanındır. O məqamda biz tərəfdən bir maneçilik olmaz. Qızın özünün də 
ağzını araşdırarıq, nə eybi var, sağlıq olsun, bir qız bir oğlanındır... 
Elçilər durmağa məcbur oldular. Məsələ açıq qalsa da, durdular. 
Qapıdan çıxanda, Mirzərəhman İlyas müəllimi danladı: 
- Ay rəhmətlik oğlu, işin içində olan mən, sən hardan götürüb deyirsən 
oğlanın dissertasiyası var? Nazim heç yatsa yuxusuna da dissertasiya 
gəlməz. Aldatmaq, yalan nə üçün? 
İlyas müəllim onu sakit elədi: 
- Mirzərəhman, heç narahat olma! Bir həftəyəcən Nazim müdafiə eləsin, 
sən də tamaşa elə! 
- Axı nəyi müdafiə eləyəcək? 
- Görərsən nəyi! Sən bu işi mənə həvalə elə! 
- A kişi, sən Şərəbanı xala kimi əjdahanı aldadacaqsan? 
- Aldatmaq-zad yox! Lap onun gözünün qabağında Nazim müdafiə 
eləsin, qoy o da tamaşa eləsin! 
- Mən başa düşmürəm... 

---

148 
 
- Başa düşməli bir şey yoxdur. Sən bir günlüyə, bir axşam institutun 
klubunu bizim üçün, Mühəndis Cəmiyyətinin iclası üçün al! 
- O asan şeydir! 
- Qalan hər şey mənim boynuma! 
İlyas müəllim dediyinin üstündə duran adam idi. Elçilikdən belə 
qayıtmağın Nazimi məyus edəcəyini, ləngiməyin işi korlaya biləcəyini 
düşünüb, həmin gecə Nazimi yanına çağırdı. 
- Oğlum, - dedi, doğrudur, sənin dissertasiyan yoxdur, amma nə biliyin, 
nə işin ondan əskikdir. Şərəbanı xala da avam qadındır. 
"Zaşta" - deyib durur. Onu da yaxşı bilirsən ki, nə üçün deyir. İxtiraçılar 
bürosuna verdiyin o layihələrin ikisini də  mən oxumuşam. Hər biri bir 
dissertasiyadan artıqdır. Büronun qərarı var ki, onlar şuranın yaxın iclasında 
müzakirəyə qoyulsun. Sən hazırlaş, çertyojları da sahmana sal, gətir! 
Nazim iki il idi trestdə elektrik mühəndisi idi. Əmək prosesini 
mexanikləşdirmək yolunda gördüyü tədbirlərə görə iki dəfə mükafat 
almışdı. İndi isə kərpickəsən maşının məhsuldarlıq sürətini artırmaq, suvaq 
işini elektrik aparatı ilə keçirmək üçün yeni layihələr təqdim etmişdi. Bu 
layihələrin hər ikisinin təsdiqi və  tətbiqi tikinti işini sürətləndirməkdən 
başqa ayda yüz manat qənaət verirdi. 
Nazimin layihələrini doğrudan da İlyas müəllim deyən yerdə, dis-
sertasiyalar müdafiə olunan zalda, müəllimlər institutunun zalında müzakirə 
etdilər. Yenə böyük müəllimlər keçib stol dalında oturdu. Nazim çıxıb 
fikirlərini dedi, kərpickəsən maşının modelini, cədvəlini də gətirib göstərdi. 
Kürsüyə  çıxıb danışan mühəndislərin, professorların hamısı bu təklifin 
çox ağıllı, faydalı olduğunu dedilər və müəllifi təbrik etdilər. Tikinti 
trestinin rəisi, Nazimin üç min manat pul ilə mükafatlanmağı haqqında əmr 
oxudu. Adamlar bir-bir əlini sıxıb təbrik edəndə, Nazim bərk, isti və balaca 
bir  əlin  əlinə toxunduğunu hiss etdi. Diqqətlə baxanda, balaca boylu 
Şərəbanı xalanı gördü. Qadın onun əlini bərk-bərk sıxdı, lakin əl çəkmədi. 
Üzünə baxa-baxa dedi: 
- Oğul, bəri dön, üzündən öpüm! Halal olsun sənə, oğul, Nazim! 
Halal olsun sizə! 
Kənardan baxanlar güman edirdi ki, xadimə qadın "Halal olsun" deyə 
Nazimin mükafatına işarə edir. Əslində isə  Şərəbanı xala Nazimə  mənalı 
baxır, xəyalında Nəcibəni tutur, ürəkdən deyirdi: 
  

---